Drzewo życia1

Spuścimy się na dno do morza,

Wyniesiemy drobnego piasku Drobnego piasku, niebieskiego kamienia.

Drobny piaseczek posiejemy,

Niebieski kamyczek podniesiemy.

Z drobnego piasku — czarna ziemica,

— lodowata wodzica, zielona trawica.

Z niebieskiegeo 'kamienia — błękitne niebo, niebieskie niebo, świetliste słoneczko,

Świetliste słoneczko, jasny miesiączek,

Jasny miesiączek i wszystkie gwiazdeczki.*•

Nie wspomina się w tej kolędzie o Bogu i Diable, ich miejsce zajmują dwa ptaki, podobnie jak w micie ludności zaoneskiej, który rozpoczyna się słowami: „Po starożytnym oceanie-morzu pływały dwa nury, pierwszy był nurem białym, a drugi czarnym nurem”. Zaraz jednak następuje wyjaśnienie: „I w postaci tych dwóch nurów pływali sam 'Pan Wszechwładca i Szatan”. Dalszy ciąg opowieści jest identyczny z mitem rozpatrywanym przez nas w niniejszym rozdziale. Pozwala to przypuszczać, że w pierwotnej formie — tak jak w kolędzie — stwórcy występowali w postaci ptasiej.

„Mit” z kolędy karpackiej dostarcza odmiennego nieco od poznanego obrazu powstania świata, chociaż w obu są powtarzające się elementy. Według kolędy na początku była tylko woda i drzewo, a w niektórych odmianach tego tekstu — dwa drzewa. Możliwe, że w tym drugim wariancie drzewa są przypisane owym dwu ptakom, z których jeden jest symbolem bóstwa „dobrego”, drugi zaś „złego”. W następnym rozdziale myśl ta nabiera pełnejszego wyrazu, gdyż w wielu wierzeniach przetrwały wyraźne ślady takiego rozróżnienia. Wersja kolędowa jest poza tym jakby pełniejsza od typowego mitu — mówi o zamiarze stworzenia nie

¹¹ A. Afanasjew, op. cit., s. 466.

64