DSC00081

XXX FREDRO A POSTULATY ARTYSTYCZNE LUDM1RA

pisarz widzi „skarby". Fredro wyposażył swego bohatera jeżeli nie w konsekwentny i przemyślany program literacki, to w każdym razie w niewątpliwą świadomość teoretyczną.

Program Ludmira I punkt widzenia Fredry. Te właśnie założenia programowe młodego pisarza wystawi Fredro na próbę, konfrontując je z grupą ludzi, którzy wydali się Ludmiłowi ciekawi jako materiał literacki. Z takiej konfrontacji wyjdzie Ludmir w zasadzie zwycięsko: znalazł rzeczywiście „nieoszacowane figury", które wystarczy ująć — zgodnie z metodą „rodzajowego" opisu -— w ich najbardziej zewnętrznych, rzucających się w oczy cechach, by wyzwolić potężne źródło komizmu.

Czyżby więc postulaty artystyczne Ludmira były tożsame z przekonaniami samego Fredry? Chyba tak, ale tylko częściowo. Autor dostarczył — jeżeli tak można powiedzieć — swemu bohaterowi takich postaci, jakich on szukał, więcej nawet: puścił je w ruch sceniczny według zasad, dostępnych zrozumieniu młodego poety. Sprawił, że są to — wszystkie, bez wyjątku — postaci zarysowane wyraziście, lecz jednostronnie, postaci, których komizm oparty_iesL-na stałym eksploatowaniu paru tylko widocz-,nvch crołvm okiem śmiesznostek. Dowiódł, że patrzac na

możliwe jest odnowienie tradycyjnej komedii czy raczej IfSfśy przez zastąpienie dawnych „typów", które zdążyły jiiź~^pfzejść w „ogólńoiudzkie^schematy, znanymi z bezpośredniej obserwacji, a więcej przepojonymi cechami określonych środowisk postaciami charakterystycznymi, przy czym charalcterystyczność tego rodzaju kreacji tym będzie pełniejsza, im dalej odejdą one od uogólniających wzorów, im bardziej będą swoiste i niepowtarzalne. Stąd właśnie centralne miejsce, jakie zajmuje w komedii noto-