DSC00610 (6)

36

Ks. Bogusław Nadolski TĆhr

kretnym kontekście historycznym, unikając uogólnień. Funkcja synagog nie znaia imperatywu centralizacji kultu. Badania np. dotyczące Kedusn Sanctus, improperiów żydowskich wskazują na uderzające podobieństw! i posiadają ogromne znaczenia dla związków żydowsko — chrześcijańskich. Podobnie powiedzieć trzeba o antyfonach „O”, czy Exsultet- Orędziu paschalnym, które niewątpliwie jest kontynuacją zachodniego rytuału światła, ale pozostaje także w związku z poetyckimi i teologicznymi chrześcijańskimi koncepcjami stworzenia. A. Gerhards nadał swoim rozważaniom, dotyczącym omawianego problemu, charakterystyczny tytuł: „Siła z korzeni”³⁴. Nowe hermeneutyczne usiłowania pragną także pogłębić chrystolo-gizacje Psalmów odkrywając specyficzny „ruch” w kontekście biblijnych tekstów³³.

Kształtowanie się nowej „hermeneutyki” związków, wzajemnych wpływów judeo-chrześcijańskich, pragnie traktować:

a) O wpływie liturgii chrześcijańskiej na liturgię żydowską, żydowskie obrzędy, święta, muzykę. Jest on tak głęboki, że nie można go ani zanegować ani usunąć. Trzeba też mówić o wpływie liturgii żydowskiej na liturgię wczesnochrześcijańską. Liturgia bowiem chrześcijańska nie powstawała jako crealio ex nihilo. Istnieją wspólne elementy jak i różnice, kontynuacja i brak ciągłości³⁶.

b) O wpływie liturgii judaistycznej na chrześcijańską. Liturgia żydowska (ujmujemy problem syntetycznie) była „matką ziemią”, z której wyrastała liturgia chrześcijańska znajdująca swoje serce w Jezusie Chrystusie. Proces wzrostu nie obywał się bez napięć. Nie należy ich wyolbrzymiać, jest to bowiem dynamizm historii, który każe uwzględniać rozwój pobożności tak żydowskiej, jak i chrześcijańskiej.

Chrześcijańska liturgia np. przejęła (przejęcie nie oznacza kopiowania ani dosłowności) czytanie Pisma Świętego i objaśnianie go (synagoga w szabat rano) — nie oznacza to liturgii słowa Bożego w dzisiejszym znaczeniu. Nie przyjmuje się przejęcia cyklu czytania Biblii z synagogi. Niewątpliwie jednak ukształtowanie się liturgii słowa Bożego ma swoje źródło w umiłowaniu Pisma Świętego przez Izrael (na określenie poboż-

¹⁴ Krafi aus der Wurzel, „Kirche und Israel” 16(2001), 25-44.

^u Na taką próbę wskazał m-in. H. BUCHINOER, Zur Hermeneutik liturgischer Psalmenverwendung, HiD 54(2000), 192-222.

³⁴ A. Gerhards, Kontinuitdt und Divergenz, w: K. Richter, B. Kranemann (wydj i red.), Christologie der Liturgie, Wian 1995, 213-216; zob. także: F. Manns, Liturgie ebraica e liturgia cristiano a cunfrontu: probierni di metodologia, EL 116(2002), 404-418.