DSC00886 (3)

Weryfikacja hipotez statystycznych 163

a co za tym idzie - zdyskwalifikowania wyprodukowanej ostatnio partii paliwa. Do obliczenia wartości p użyto funkcji ROZKŁAD. T, która wymaga sprecyzowania 3 argumentów. Ponieważ hipoteza alternatywna ma postać wymuszającą dwustronny obszar krytyczny, w polu X należy podać wartość bezwzględną wartości statystyki t (komórka A21). Uzyskano to poprzez zagnieżdżenie w tym polu funkcji MODUŁ.LICZBY, w której argumentem jest bezpośrednio wartość i. W polu Stopnie_swobody widoczny jest zapis A19-1, co odpowiada liczbie stopni swobody w tym teście (n-1), a w polu Ślady liczba 2, którą podajemy wtedy, gdy obszar krytyczny jest obszarem dwustronnym. Wynik formuły wyświetlony w dolnym lewym rogu okna funkcji po jej zamknięciu pojawi się w komórce A23 (rys. 5.4b).

Weryfikacja hipotez statystycznych 163

A23

=R0ZKŁAD.T(M0DUŁ.IJCZBY(A21);A19-

B

17

93,7

Średnia

18

19

20 21 22 ił

24

0,69

14

94

-1,598

0.05

_0J34

Odch.st.

mo

=SREDNIA(A2:A15)

=ODCH.STANDARDOWE(A2:A15)

=ILE.LICZB(A2:A15)

(A17-A20rPIERW1ASTEK(A19)/A18

.2)

1

Rys. 5.4b. Rozwiązanie zadania z przykładu 5.1- wynik testu l dla wartości średniej

Na rysunku 5.4b na prawo od kolumny B zamieszczono dokładną postać wszystkich formuł użytych w trakcie obliczeń, zaś formuła zawarta w komórce A23 widoczna jest w pasku formuły. Uczyniono to, jak zwykle, dla lepszego zrozumienia kolejnych etapów postępowania.

Odpowiedź: Ponieważ p>a, stwierdzamy brak podstaw do odrzucenia hipotezy Ho, czyli nie ma dowodu na to, że średnia liczba oktanowa w wyprodukowanym ostatnio paliwie różni się istotnie od 94.

Na marginesie omówienia sposobu wyznaczania wartości p należy podkreślić, że w przypadku testu z jednostronnym obszarem krytycznym w pole Ślady wpisujemy 1. Funkcję ROZKŁAD.T opracowano jedynie dla dodatnich wartości argumentu X, co oznacza, że gdy wartość statystyki t obliczona wg wzoru (5.1) jest ujemna, w polu X należy ■wprowadzić wartość bezwzględną, np. za pomocą funkcji MODUŁ.LICZBY, albo poprzedzając adres komórki zawierającej wartość t znakiem Taka sytuacja zdarza się w zasadzie wtedy, gdy wykonujemy test z lewostronnym obszarem krytycznym, spodziewając się, że wartość nie przekro-