DSC08681 (3)

kłada rymem

mu, dowcipną satyrą nicuje, ani wreszcie kiedy układnością ^ S i talentem przedpokojowego wierszopisa kadzi wonnymi pochleb' * uzurpatorowi i swoim poplecznikom. Z przykładu Horacego «,• to mamy, że najszkodliwsza atmosfera dla genialnego talentu jest S kojach i względach władzy. — Wirgiliusz chciał spalić Eneidę, $_Zl ^

%

: ^nac%i_t.

nie trojańskiego podania ku pierwiastkom Rzymu nie czyni go j_Cs^ oryginalnym poetą. Wszędzie tuli się pod skrzydła Homera. Krok wk_r^<f !wP⁰*^{rednic wicklaż ku czasom p}‘ za nim idzie, jak dziecię za matką. Nie tylko istotę, ale i zewnętrzne f? ii"'¹'^{1 upadck Troi}.^{lymie samym}

zewnętrzne f_0r

my przejął od swego mistrza. Zostaje mu przecież chwała z okrasy |£ ra i gładkiego wydania. — Dlaczegóż pierwsza część jego poematu w_po równanie z ostatnią iść nie może? Bo w tamtej miał przed sobą p|ęU powiastkę, o którą się otarł dowcip grecki; w tej zaś, więcej rodowi^ italskiej, musiał się wzbijać własnymi siłami. Dlatego też i nie pod^j ciężarowi! — Lecz sami Rzymianie wiedzieli, czego Eneidzie nie d'o$t_a% wało. Trudno i w tej mierze przystać na zdanie starszego Szlegla (Fry. deryka), jakoby Eneida, mimo wszelkie niedostatki i ułomności swoj_c była przecież prawdziwym narodowym poematem rzymskim^IS*. ^ krobiusz * powiada, że żaki nawet w Rzymie tego zaszczytu Wirgi|j_u. szowi nie przyznawali. „Sed et haec et talia — pisze Makrobiusz¹⁵⁷ pueris decantata praetereo."

* Jest to nic podrobione, ale przeważne, bo pisarza rzymskiego świadectwo, mit szczące naszego Marona w poczet nic tylko naśladowców, ale po prostu plagiatorów literackich, którzy cudze za swojc udawają. Oto są słowa Makrobiusza (Saturn, lib. V cap. 2);

„Quae Virgilius traxit a Graccis. dicturumnc me putatis. quac vulgonota s u n t? — Quod Tcocritum sibi leccrit pastoralis operis autorem, ruralis Hcsiodum? quod in ipsiś Georgicls tempestaiis sercnitatisquc signa de Arati Phaenomenis t ra serii Vel quod cvcrsionem Troiac cum Sinione suo et cquo ligneo ccterisque omnibus. quaclib-

150

f^^odum relatus csi. Quac fiddilcr Maro inierprclando fabricalus cst sibi Ilia-

¹ M

— Aratos z Soloi. poeta grecki z I poł. III w. p.n.e. Sławę zawdzięcza astrono-

[Arat

Wtedy najpiękniejszym unosi się zapałem! W tych tylko n_r7 natchnieniach, w tych wylotnych błyskach swego ducha jest ' łNi rzymskim poetą. Nie wtedy, kiedy oschłe prawidła sztuki głafl^N nem, ani kiedy przywary, które się skądinąd wśliznęły ^ ff cipną satyrą nicuje, ani wreszcie kiedy układnw^;« fl B

czy tylko na okaz autorskiej skromności? Cóżkolwiek bądź

Koniec pierwszego tomu.

. _{t a Pisan(}łro penc ad verbum transcripscrit? qui inicr graecos poctas ^od*a'nuptiis Jovis cl Junonis incipicns univcrsas historias, quae mcdiis ^q“ _{usquc a(}j acuucm ipsius Pisandri contigcrunt, cl unum cx dtoasis biali* ^vllCCl"-orpus cflcccril? In quo opcrc inicr hislorias caclcras inlcrilus quoquc Tro-|" pn. Sed cl hacc ci talia- ul pueris decaniata praclcrco."

po polsku: ..Mnicmacicli. żc szerzyć się będę w rzeczy tak pospolicie znanej. t⁰*®. _c0 Wirgiliusz wziął od Greków? Że Teokryla w sielance miał mistrzem, yjj jicmiaństwic? t jako w samych Georgikach znaki pogody i słoty powyciągał ⁰ fenomenach? Albo też, że wywrócenie Troi z Sinionem swoim, drewniałam i innymi, które drugą księgę (Eneidy) składają, z Pizandra prawic słowo w slo-który (Pizander) celuje między greckimi poetami dziełem, w jednej zamyka-’ _(rijci wszystkie, począwszy od małżeńskich ślubów Jowisza i Junony, ciągnące się

Pizandra, wzdarzenia? W tym dziele Pizander między opowiedział sposobem. Co wszystko Maro wiernie ^używszy (z greckiego na łaciński) uprządł był sobie llionu ruinę. Lecz i to, i temu po-L_aC. o czym nawet żaki wiedzą, pomijam.**

-- Zważmy. że wyraz t ra xi i znaczy właściwie ciągnąć, przyciągnąć, _|Ci_agnąć. Trudno trał niej dzieła Wirgilcgo ocenić. Naciągane to rzeczy z grcczy-Nic rzymskiego, nic oryginalnego, pomyślanego w starożytnym duchu italskim. Po-lijdA Makrobiusz, że całą drugą księgę Eneidy „pene ad vcrbum transcripscrit** z poematu iiiandra, który, jako się pokazuje z przywiedzionych słów krytyka rzymskiego, był zbie-jjtm narodowych greckich podań. 1 o tym nawet żaki w Rzymie wiedzieli! Wyszło mi pmięci, com czytał przed kilką laty w przypiskach łacińskich jakiegoś niezmiernie uczo-nf^D głosatora Eneidy, który utrzymuje, zdanie swoje podpierając świadectwami starożytna. jakoby i szósta księga Eneidy, równie jak druga, miała być tylko kompilacją z gre-jich pisarzy. — W tej zaś części Eneidy, którą by właściwie italską nazwać można, jyi nie znać wysilenia i niemocy? A pod sam koniec, jakby zdrożony długą wędrówką, jyinie kuleje Pegaz Marona i co krok nie potyka się i staje? W całym systemie rymotwór-jtj literatury rzymskiej chybiony jest stosunek właściwy między kunsztownym mister-»tm i inspiracją. Tamto przemaga. chociaż na proporcji między jednym i drugim tajem-ica poezji zależy. — Zapewne daleko lepiej wypracowane dzieło od Eneidy jest Ziemian-f*'° Wirgiliusza. Ale kiedy sobie wspomniemy, że i w tym utworze obcym porósł pierzem, acrpając nielekki zasiłek z dzieła Arata o fenomenach, trudno nie dziwić się. skąd Wir-jiliusz przyszedł do lak głośnej sławy w poprzek całego nieledwie świata? Ileż by podobnych plagiatów, ile przełacinionej gładkim piórem greczyzny wytknąć nic można w pieśniach nawet lirycznych tak wsławionego Flakka? Blumauer i Ferdynand Chotomski przenicowali Eneidę, Anchi/.esowicza to w kusym pokazując kubraku, to w peruce z arca-pcm. Czemuż dotąd nikomu jeszcze w myśl nic wpadło parodiować tym kształtem Iliady albo Odysei? Albo leż Wyzwolonej Jerozolimy, Luzjady i Utraconego raju? W rosyjskim nawet języku zdarzyło mi się czytać dowcipnie trawestowaną Eneidę. — Zawsze mi się dziwnym _Zdawał ten tak opaczny los wspomnionego poematu. Musi to być jakiś nicodgad-liony fatalizm, srodze dotykający łacińską poezją podawaniem w coraz nową śmieszność, i jakby strojeniem żartów, coraz nowymi szyderstwa pośmiechami najcelniejszego jej utworu.

noematowi dydaktycznemu pt. Fenomena, który cieszył się dużą popularności.,

micznemu p

isi