DSC06915 (3)

O Konrad Wbnrf- OpnoonŃ

*** VI. PoicgBule

W zimowy poranek Konrad przychodzi pod wieżę i rozmawia z pustelnicą. Opowiada Aldonie, ona to bowiem jetf zamknięta w wieży, w jaki sposób wypełni! swe przyrzeczenie i dokonał zemsty na znienawidzonych Krzyżakach. Prosi Aldonę, by ta opuściła swoje dobrowolne więzienie i wraz z nim wróciła na Litwę. Ma nadzieję, że oda im ife Jeszcze wspólnie dożyć w spokoju swych dni. Pustelnica odrzuca jednak propozycję Konrada, zdąje sobie bowiem sprawę z faktu, że minęło już zbyt wiele czasu, oboje się postarzeli i lepiej będzie, jeśli pozostawią w swych sercach wzajemne wspomnienie swej młodzieóczęj miłości i szczęścia. Słysząc te słowa Konrad udeka, wraca jednak pod wieżę mstępoeąo ranka i - przeczuwając, że jego koniec jest bliski - żegna się z Aldoną.

Zamyka się wraz z Halbanem w strzelnicy, którą wieczorem szturmują Krzyżacy, pragnący wykonać na nim wyrok. Konrad wypga zatrute wino i podaje puchar Hal-hanowi. Ten jednak nie wypga trucizny, mówiąc, że jego obowiązkiem jako poety jest przeżyć i opowiedzieć innym o czynach Waltera Alfa. Do pokoju wdzierają się mordercy. jednak w tym momencie Konrad pada martwy na ziemię. Upadając, rozbija lampę stojącą w oknie. Nagłe zgaśnięcie lampy widzi z okna swojej wieży Aldona. Wie, że oznacza to śmierć jej ukochanego. Zebranych w pokoju przy martwym Wallenrodzie dobiega straszny krzyk z wieży — to pustelnica umiera z rozpaczy.

KONRAD WALLENROD JAKO POWIEŚĆ POETYCKA

W czasie pisania Konrada Wallenroda Mickiewicz wzorował się na tradycji angielskiej powieści poetyckiej, przede wszystkim na twórczości swego wielkiego mistrza -George*a Byrona, przetłumaczył jego sztandarową powieść pod tytułem Giaur. Konrad Wallenrod spełnia wszystkie podstawowe reguły gatunku powieści poetyckiej. Należą do nich:

1.    Zerwanie z łańcuchem przyczynowo^utkowym, czego efektem jest wyraźna epizodyczność budowy utworu. W Konradzie Wallenrodzie brak jest przyczynowo-skutkowego powiązania ze sobą poszczególnych scen, kolejna scena nie musi być logicznym następstwem sceny ją poprzedzającej — przykładem może tu być scena V Wojna, zawierająca przesłanki nadciągającej konfrontacji Zakonu z Litwinami oraz sądu kapturowego nad Konradem, po której następuje scena VI Pożegnanie, przynosząca obraz klęski Krzyżaków i śmierci tytułowego bohatera. Brak sceny łączącej, zawierającej na przykład opis bitwy stoczonej przez Krzyżaków z Litwinami, ale właśnie z uwagi na poetykę gatunku, nie jest ona konieczna.

2.    Achronołogiczność akcji, czyli celowe zakłócenie chronologii wydarzeń opisanych w utworze, składających się na świat w nim przedstawiony. Poszczególne epizody nie są ukazane w sposób chronologiczny, pojawiają się liczne retrospekcje. Dobrym przykładem jest rozpoczynający właściwą akcję powieści poetyckiej opis momentu

wyboru Konrada na wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego (w scenie 1 Obiory, a dopiero znacznie późnij, bo w scenie IV Uczta, wprowadzona historia dzieciństwa bohatera i ujawnienie jego prawdziwego nazwiska, Walter Alf. Takie wracanie do wydarzeń, które miały miejsce znacznie wcześniej od już opisanych, określa się nńa-nem inwersji czasowej fabuły.

3.    Synkretyzm rodzajowy, polegający na mieszanin w obrębie jednego utworu elementów literackich typowych dla różnych rodzajów literackich, a więc bryki, epiki oraz dramatu. Przykładem na obecność elementów lirycznych w Komodzie Wallenrodzie jest chociażby zamykająca scenę II pieśń .WlUfa. naszych strumieni rodzicaElementami typowo epickimi są Przemowa autora oraz Powieść wajdeloty (scena IV Uczta), natomiast o nasyceniu utworu pierwiastkami dramatycznymi świadczy na przykład zdialogizowanie początku sceny VI Pożegnanie, kiedy to odbywa się dramatyczna rozmowa Konrada (Waltera Alfa) z Pustelnicą (Aldoną).

4.    Synkretyzm gatunkowy, polegający na współistnieniu w utworze elementów należących do różnych gatunków literackich. W Konradzie Wallenrodzie tych różnych gatunków można znaleźć sporo, najczęściej wspomina się o następujących:

a)    hymn UDuchu, Światło Boże!-.") — scena 0;

b)    pieśń „Wilga, naszych strumieni rodzica’ — scena O, Pleśń z wieży — scena m oraz Pieśń wajdeloty — scena IV Uczta,

c)    powieść Powieść wajdeloty — scena IV Uczta,

d)    ballada Alpuhara — scena IV Uczta.

5.    EBstoryzm utworu, polegający na umieszczeniu akcji Konrada Wallenroda w przeszłości historycznej, a konkretnie w latach 90. XIV wieku. Dodać należy, że Mickiewicz nie trzyma się prawdy historycznej, traktuje ją jako tło opisywanych w otworze wydarzeń, traktując fakty dość swobodnie.

6.    Kreacja głównego bohatera utworu, będącego jednocześnie bohaterem tytułowym. Dzięki temu zabiegowi już tytuł sugeruje, że najważniejsza będzie nie sama akcja Konrada Wallenroda, ale dramat rozgrywający się we wnętrzu człowieka — dramatycznie rozdartej jednostki

7.    Nastrojowość i tajemniczość utworu. Jest to zabieg typowy dla literatury romantycznej, polegający na budowaniu atmosfery grozy i niesamowitości panującej w całym utworze. W przypadku Konrada Wallenroda Mickiewicz osiąga zamierzony efekt umiejscawiając akcję wielu epizodów swej powieści poetyckiej w nocy (rozmowy Kon-rada-Wałtera z Pustelnicą-Aldoną) albo po zachodzie słońca (scena samobójstwa Konrada). Równie tajemnicza jest biografia tytułowego bohatera, o którym prawdy dowiadujemy się stopniowo, nie poznając do końca wielu szczegółów z jego życia.