DSCN0285 (3)

ngu — wymawia się jak ngw, np.: lingua — 'wymawiaj lingwa. ćjU. — wymawia się jak kw, np.: aqua — wymawiaj akwa.

su — przed samogłoską, z którą tworzy sylabę, wymawia się jak sw, np.: consuetudo — wymawiaj konswetudo.

ph — wymawia się jak f, np.: philosophus — wymawiaj filosofus; ph występuje tylko w wyrazach pochodzenia greckiego.

rh — wymawia się jak r; występuje tylko w wyrazach pochodzenia greckiego, np. : rhetor — wymawiaj retor.

th — wymawia, się jak t; występuje tylko w wyrazach pochodzenia greckiego, np.: theatrum ^ wymawiaj teatrum.

ti — przed samogłoskami przyjęto wymawiać jak polskie cj, np.: lectio, amieitia—wymawiamy lekcjo, amicicja. Wyjątek stanowi ti po s, t, x, które wymawia się jak ti oraz w wyrazach pochodzenia greckiego, np.: bestia, Attius. Zaleca się jednak' zawsze wymawiać ti jak ti. v — wymawia się jak w, np.: vinumgg wymawiaj winum. x — jest zbitką dwóch spółgłosek (c.+s lub g+s), wymawia się jak ks, np.: thorax — wymawiaj toraks.

z — wymawia się jak z; występuje tylko w wyrazach pochodzenia greckiego, np.: zephyrus — wymawiaj zefyrus.

lloczas

Cechą charakterystyczną języka łacińskiego jest iloczas, który, polega na tym, że język łaciński rozróżnia samogłoski długie i krótkie; samogłoski długie oznacza się znakiem (—), krótkie znakiem (~), np.: floreus. Wymawianie samogłoski długiej trwało u Rzymian dwa razy dłużej niż krótkiej.

W języku polskim wszystkie samogłoski wymawia się jednakowo, dlatego też w wymowie wyrazów łacińskich nie uwzględniamy różnicy pomiędzy samogłoskami długimi i krótkimi, co w wymowie Rzymian było wyraźnie oddawane, np.: costa (mianownik), costa (narzędnik).

Zgłoska (sylaba) jest długa:

a)    z natury (natura longa), jeżeli zawiera samogłoskę długą (w tym wypadku należy patrzeć do słownika), lub dwugłoskę, np.: amicus, aurum.

b)    z umowy (positione longa), jeżeli po samogłosce następują dwie lub więcej spółgłosek lub spółgłoska x, z, np.: columna, convexus.

Uwaga 2. Wyjątek stanowi grupa spółgłosek b, c, d, p, t, g, q, jeżeli po jednej z tych spółgłosek następuje spółgłoska 1 lub r, to takie połączenie spółgłosek nie wydłuża samogłoski, np: vertebra, cerebrum, quadruplex.

Uwaga 3. ch, ph, rh, th, tju nie wydłużają poprzedzającej samogłoski, np: storn achus, philosópkus, reliąuus.

Zgłoska (sylaba) jest krótka:

a)    z natury (natura brevis), jeżeli zawiera samogłoskę krótką, np.: tabula,

b)    jeżeli po samogłosce następuje jeszcze jedna samogłoska, np.: yideo, cranium,

c)    jeżeli po samogłosce następuje b, np.: contraho.

Akcent

Akcent w języku łacińskim, podobnie jak w języku polskim, jest dynamiczny ; polega on na tym, że zgłoskę (sylabę) akcentowaną wymawiamy nieco mocniej niż pozostałe.

W wyrazach dwuzgłoskowych akcent spoczy wa na drugiej zgłosce od końca (czyli ną pierwszej), np.: costa, homo.

W wyrazach wielozgłosjtowych akcent spoczywa na drugiej lub trzeciej zgłosce od końca. Akcent jest uzależniony, od iloczasu drugiej zgłoski od końca:

a)    Jeżeli druga zgłoska od końca jest długa, to akcent spoczywa na niej,

/    J    L    • •    ' r

np.: medicina—wymawiaj medicina; natrua — wymawiaj natura.

b)    Jeżeli druga zgłoska od końca jest krótka, to akcent spoczywa na trzeciej zgłosce od końca, np.: musculus jje§- wymawiaj musculus; initium — — wymawiaj initium.

MORFOLOGIA

(Nauka o formach i znaczeniu wyrazów)

CZĘŚCI MOWY

1. Części mowy odmienne a) imię (nomen)

rzeczownik (nomen substantivuin) przymiotnik (nomen adiectiyum) liczebnik (nomen numerale) zaimek (pronomen)

Te części mowy nazywają się imionami (nonuna) i odmieniają się przez: przypadki, liczby i rodzaje. (Taka odmiana nazywa się deklinacją).

123