DSCN6147 (Kopiowanie)

130_

' —    ■'    - rtrfH-t Vtar mm dla kandydatów na a kat I*nur rnrtły.

mniejsr*. o współczynniku sedymentacji 70 S. 2.7 I (T dnltonów. Rybosomy powstają w obrębie jąderka.

co odpowiada ciężarowi cząstcczkowcm,,

11 lot hondrią występują we wszystkich niemalże (z wyjątkiem bakterii) komórkach roślinnym, l zwierzęcych (ryc.4-3 i 4-4). Przeważnie posiadają kształt pałeczek, nici bądź ziarenek Osiąyaj, wielkość rzędu I pm (długość do 5 pm), co umożliwia ich obserwowanie w mikroskopie świetlnym (zwłaszcza po zastosowaniu specjalnych barwników, takich jak zieleń Janusowa li albo hcinatoksylina żclazisfa).

Liczba mitochondriów w komórkach waha się przeważnie od kilku do kilkuset Komórki, w których zachodzi intensywna przemiana materii (np. komórki wątroby, mięśnia sercowego^ zawierają bardzo dużo mitochondriów - obliczono, że w jednej komórce wątrobowej jest ich około 2500. Stwierdzenie lego faktu znalazło duże zastosowanie w praktyce medycznej - w przypadkach uszkodzenia wątroby lub w przypadku zawału mięśnia serca z uszkodzonych mitochondriów *, krwi przedostają się specyficzne enzymy. Poziom owych enzymów w próbce krwi można badać metodami biochemicznymi, co nieraz rozstrzyga o rozpoznaniu choroby.

M itochondria wytwarzają energię, niezbędną do wszystkich procesów życiowych. Uściślając wytwarzają energię w postaci ATP. a uzyskują ją w proccsicodtlychaDlil tlciWWEgó OddjShSflkm nazywamy rozpad związków organicznych Z wyzwoleniem energii- Określenie „oddychanie tlenowe" oznacza, iż zjawisko to zachodzić może wyłącznic w obecności tlenu. Reakcjom tym poświęcimy więcej uwagi w dalszej części naszych rozważań.

Postęp nauk biologicznych w ostatnich latach umożliwił w miarę dokładne poznanie struktury i funkcji mitochondriów. W obserwowanym w mikroskopie elektronowym mitochondrium (ryc. 44 i 4-10) możemy wyróżnić cztery główne elementy:

I hlone yi-wnetrzna. która jest błoną cytoplazmatyczną oddzielającą mitochondrium od innych

części komórki;

2 tzw. ft^mpartment zewnętrzny, zawarty między błoną zewnętrzną a wewnętrzną;

3.    błońc wewnętrzna, tworzącą liczne grzebienie wnikające do światła mitochondrium. (Błona ta najprawdopodobniej zbudowana jest podobnie jak inne błony cytoplazmatycznc, lecz zawiera więcej białek. Występują tu enzymy, katalizujące procesy oddychania tlenowego);

4.    macierz (łac. matrbć), otoczoną błoną wewnętrzną mitochondrium.

Macierz jest koloidalnym roztworem białek, ma podobny skład chemiczny jak protoplazma. Występuje w niej również łańcuch DNA i rybosomy w DNA zapisana jest struktura białek macierzy oraz białek błony wewnętrznej. Mitochondrium zatem samo odtwarza swoje wnętrze, jest więc organclą posiadającą pewną autonomię. Na tych spostrzeżeniach opiera się hipoteza (o której już wspomniałem w rozdz. 2), według której mitochondria są potomkami prabakterii tlenowych, przystosowanymi do życia w ścisłej symbiozie z komórkami.

Oczywiście współcześnie żyjąca komórka nie jest w stanic przeżyć bez mitochondriów (bakterie tlenowe, które mitochondriów nie mają, posiadają homologiczne do nich pofałdowania błony komórkowe), zwanemezosomami i również pełniące funkcje oddechowe). Wszystkie czynności życiowe •p* tyc 4-11) odbywają się dzięki reakcjom chemicznym, a większość z nich wymaga nakładów energetycznych. Energia magazynowana w wiązaniach związków organicznych (głównie w wiązaniach między węglem a wodorem) uwolniona zostaje w mitochondriach w procesie tzw. fosforylacji flfcąydaiyaam wodór przeniesiony zostaje na cząsteczkę tlenu, powstaje woda. a wytworzona energia magazynowana jest w wiązaniach wysokoenergetycznych ATP. Opisany powyżej proces przebiega ^ówmc w błonic wewnętrznej mitochondriów, a zatem im większa powierzchnia błony, tym więcd energii można uzyskać w danej jednostce czasu. Nic więc dziwnego, że wewnętrzna błona min»łnMuliH»' jest tak bardzo pofałdowana że wytwarza długie i liczne grzebienie.