DSCN6149 (Kopiowanie)

na akademię rnajy₍.

Biologia - repetytorium dla kandydatów

jednak ltżvłii^no *"* ''^a,c™-i⁸*¹ gdyby „siłownią” komórki. Wytworzony przez nie ATPmutibu łnnuMwk * ™^,eJ^scu ~ nie nadaje się do transportu. Tymczasem w wyspecjalizowanym. Konwiach zapotrzebowanie na energię może być różne w różnych częściach komórki. Wów_c^ itocnondna wędrują do miejsc, w których zapotrzebowanie na energię jest największe. Wędrónjj takie obserwowano w żywych komórkach, a w komórkach utrwalonych zgrupowanie mitochondrio*-w jednym miejscu uważa się za przejaw nasilenia w nim procesów metabolicznych.

Ryc. 4-12. Mitochondrium w stanic: a. ortodoksyjnym i b. skondensowanym (JD)

Również wygląd mitochondriów zmienia się w zalej, ności od zachodzących w nich procesów. W badaniach ultrastrukturalnych (czyli prowadzonych z pomocą mikroskopu elektronowego) obserwujemy mitochondria bądź w stanie ortodoksyjnym (ryc. 4-10 i 4-12), bądź tej w skondensowanym (ryc. 4-12). Przypuszcza się. że mito-chondria w stanie skondensowanym są „nisko-energetyczne” (to znaczy gotowe do wytworzenia ATP), a mitochondria ortodoksyjne są „wysokoenergetyczne* (to znaczy, że wytworzyły już ATP).

I iklnri ftnifliopo wziął swą nazwę od nazwiska odkrywcy (Camillo Golgi, lekarz wioski. 1844-1926; nagroda Nobla 1906) i opisany został po raz pierwszy jako ..ziarenka i beleczki" w komórce zabarwioną solami srebra.

Układ („kompleks" lub „struktura”) Golgiego obserwowany w mikroskopie elektronowym skbfc się głównie z błon, należących do układu wakuołamego komórki (por. ryc. 4-3 i 4-4). W układzie Golgicgą jak i w najbliższym jego otoczeniu, brak jest rybosomów, co wyklucza możliwość syntezy białka Opisywane organelum składa się z trzech elementów morfologicznych:

]_ spłaszczonych woreczków (zwanych też cysternami), otoczonych pojedynczą błoną cytoplazmatyczną i ułożonych równolegle, występują one zazwyczaj w liczbie 3-8;

2.    zgrupowania pęcherzyków o średnicy około 60 nm. zawierających zagęszczony materiał i ścisk związanych z woreczkami;

3.    dużych, jasnych wakuol usytuowanych na brzegach układu.

W komórkach roślin i bezkręgowców układ Golgiego jest w znacznej mierze zredukowany (dlatego też przez długi czas uważano, że nie występuje w nich w ogóle) i rozsiany jest w cytoplazmie w postaci ciałek zwanych diktiosomami. Diktiosomy utworzone są prawie wyłącznie ze spłaszczonych woreczków z grupkami małych pęcherzyków na brzegach.

Ułożenie i wielkość układu Golgiego zależą od rodzaju komórki. Komórki wytwarzające wydzieliną (np. komórki gruczołowe) posiadają układ Golgiego dobrze rozwinięty, duży, ułożony przeważnie pomiędzyjądremamiejscem,w którym wydzielina wydostaje się poza komórkę (ryc. 4-3).

W układzie Golgiego dojrzewa wydzielina komórkowa. W związku z tym czynność tego układu możemy rozpatrywać - według naszej dzisiejszej wiedzy - w pięciu kategoriach cytołizjologicznych

I- zagęszczanie i „dojrzewanie” protein wydzielanych przez komórkę (np. hormonów, enzymów trawiennych). Białka proste, powstające w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej w formie rozcieńczonej, przedostają się do woreczków układu Golgiego i - wędrując od centrum układu ku jego brzegom - zagęszczają się i łączą z innymi substancjami, np. cukrowcami. Tak powstająca wydzielina „pakowana jest” w powiększający się pęcherzyk, który w końcu oddziela się od woreczków układu Golgiego;

;?■ —Wrażanielizosomów - zachodzi ono w sposób analogiczny do opisanego powyżej;

3. synteza suwów prostych i złożonych (np. mukopolisacharydów chrząstki);

' ^łyn‘^Ł^^a Mlftachatyrtów Ściany komórkowej (wyłącznie w komórkach roślinnych); inakiywfNYąm,- niektórych łmazn przez ich łączenie z cukrowcami bądź resztami siarczanów)!* w związki nietoksyczne (u człowieka proces ten zachodzi przede wszystkim w komórkach w ąuofc