DSCN6246 (Kopiowanie)

228 Bio/ogia - repetytorium dló Kamayuamw na OKadtmt* medyczne

W miarę wnikania wody cytoplazma jest coraz silniej dociskana do ściany komórkowej, która ulega naprężeniu; to naprężenie nazywamy turgorem (ryc. 5-71 TTurgor to cecha charakterystyczna wszystkich komórek roślinnych, warunkuje on w znacznym stopniu kształt roślin (np. liści, łodyg). Liść więdnie czyli traci jędmość, gdy turgor w jego komórkach się zmniejsza, co z kolei spowodowane jest niedostatkiem wody.

W odróżnieniu od roślin, ameby, pantofelki i inne słodkowodne pierwotniaki żyjące w środowisku hipotonicznym, muszą usuwać nadmiar wody napływającej do ich organizmów. W organizmach tych jednokomórkowców występują wodniczki tętniące, do których napływa woda z cytoplazmy. a wraz z wodą produkty przemiany materii. Gdy wodni czka wypełnia się. następuje jej skurcz i woda zostaje wypchnięta na zewnątrz poprzez system kanalików.

Z zupełnie przeciwną sytuacją mamy do czynienia, gdy komórkę umieścimy w roztworze hinertonieżnym. a więc o wyższym stężeniu substancji niż w cytoplazmic. Wówczas woda opuszcza komórkę, zmniejsza się w niej zawartość rozpuszczalnika, a zatem i ciśnienie wywierane na błonę. Na skutek tego komórka się kurczy. Prawidłowe erytrocyty człowieka kurczą się w 1,3% roztworze

■ NaCI. Oczywiście, komórki roślinne nie kurczą się ze względu na obecność celulozowej ściany - tracą one najpierw iutgor, a następnie zachodzi w nich plazmoliza: wodniczka ulega zmniejszeniu, skurczony protoplast odstaje od ściany (ryc. 5-72). Przeniesienie spłazmolizowanej komórki do roztworu hipotoniczncgo powoduje powrót do normy, a więc deplazmolize

Ryc. 5 - 72. Plazmoliza w komórkach roślinnych.

A - komórki przed plazmoliza;

B - plazmoliza: znaczna ilość wody opuściła komórki powodując obkurczcnie wakuoli (w) i odstawanic protoplastu (p) od ściany komórkowej (sk).

C - najczęściej występujące rodzaje plazmolizy:

1    - wypukła;

2    - wklęsła;

3    - „kapturkowa";

4    - skurcz tonoplastu ze zniszczeniem cytoplazmy;

5    - wakuolizacja;

6    - cytoriza (zmniejszenie objętości calcj komórki) (JO).

W postępowaniu medycznym często zachodzi konieczność podania choremu płynów bezpośrednio do układu krążenia. Płyn taki musi być odpowiednio przygotowany, aby nie uszkadzał komórek i tkanek. Po pierwsze, musi być izotoniczny. Po drugie - jego pH winno wynosić od 7.35 do 7,45, a więc tyle, ile wynosi prawidłowe pH krwi. I wreszcie - nie może być toksyczny, ani zawierać drobnoustrojów. Ciecze, które spełniają wymagane, a wymienione powyżej warunki, nazywamy płynami fizjologicznymi albo infuzvinvmi. 0,9% roztwór NaCI i 5% roztwór glukozy, o ile są wolne od drobnoustrojów i mają pH ok. 7,4 należą do najczęściej stosowanych płynów fizjologicznych.

5.4.4.2. Dializa

W pewnych warunkach przez błonę pół przepuszczalną mogą przenikać nie tylko cząsteczki rozpuszczalnika, ale również substancji rozpuszczonych. Takie zjawisko nosi nazwę dializy (ryc. 5-W-Jest ono możliwe wówczas, gdy w błonie występują dostatecznie duże otwory, dające się już zuhac/yc pud mikroskopem elektronowym. Otwory takie ma np. błona filtracyjna kłębków nerkowych (iły asliut