DSCN6481 (Kopiowanie)

188

Ryc. 7-123. Inne muchówki, mogące wywołać muszycę u człowieka: 1 - plujka pospolita (Calliphora vicina); 2 - mucha zielona (Lucilla caamfc 3 - ścierwnica mięsówka (Sarcophaga camaria); 4 - giez owczy (Oeslnu mis); 5 - giez bydlęcy (Hypoderma bovis): 6 - giez żołądkowy (Gasur, ophilus inlestinalis). Strzałką (przy plujce) wskazano przezmiankę (JD). I

Ryc. 7-124. Pchla ludzka (Pula initans). a - jajo; b - larwa; c - poczwarka; d - imago (JD).

Ostatnią gromadą owadów o przeobrażeniu zupełnym, którą omówię, są pchły (Siphonaptera). Wszystkie są pasożytami, zaś przystosowanie do pasożytniczego trybu życia i do poruszania sic w sierści zwierząt pozbawiło pchły skrzydeł. Mają za to mocne tylne odnóża, przystosowane do skakania. Pchła ludzka (Pula irilans,I może skakać nawet na wysokość 70 cm - a więc 200 razy większą, niż długość jej ciała (samiec dorasta do 2 mm, samica do 3,5 mm).

Wprawdzie obie płcie są krwiopijne, jednak samica może składać jaja dopiero po nassaniu się łowi Pchła ludzka w średniowieczu była przenosicielem dżumy: obecnie uważa się, że może być źródłem zakażenia riketsia duru endemicznego (Rickettsia mooseri). Poza tym ukłucia - w trakcie których pd* wstrzykuje ślinę - powodująu ludzi uczulonych ostre reakcje alergiczne. Larwy (lyc. 7-124) rozwijają*; w ciemnych, wilgotnych zakamarkach, żywiąc się kurzem i odpadkami - dlatego liczba pcheł w mieszkaniach zmniejsza się wraz z polepszaniem standartu życia i poprawą warunków higienicznych. Do końca pierwszej wojny światowej pchły ludzkie były prawdziwą plagą - obecnie są rzadkością, której wielu studentów medycyny nigdy nie widziało żywej. Coraz rzadsze są także w Europie pchły psie (Clenocephalides canis), które z medycznego punktu widzenia są dlatego interesujące, ponieważ ich larwy są żywicielami pośrednimi tasiemców: karłowatego (Hymenolepis nam), szczurzego (H. diminuta) i psiego (Dipylidiwi caninum). W wypadku przypadkowego połknięcia zakażonej pchły (np. przez dziecko) człowiek może stać się żywicielem ostatecznym wymienionych tasiemców. Natomiast nadal znacznym zagrożeniem jest pchła szczurza tropikalna (XenopsyUa cheopis), nieco mniejsza od pchły ludzkiej i pochodząca z Indii, lecz zawleczona do wszystkich krajów tropikalnych; w Polsce znaleziona została w Gdyni. Przenosi om pałeczkę dżumy (Pasleurellapestis) - żywym rezerwuarem zarazków są szczuty, zwłaszcza szczursniad* (Raltus ratius), ale także szczur wędrowny (Rattus nomegicus). Pchły ułatwiają szerzenie się choroby' jednego zwierzęcia na inne, a w okresach epidemii są główną drogą, którą dżuma przenosi się ze szczuto* na ludzi. Wstrzyknięcie zarazków powoduje rozwinięcie się tzw. dymieniczej postaci dżumy (rozfc 7.3.2.1.1.). Pchla szczurza tropikalna może przenosić także dur plamisty endemiczny (wywoływany pm® riketsje) i - być może - inne choroby odzwierzęce, np. te dotychczas nieopisane. W Afryce nieprzyjemn)®¹ pasożytem jest mała (dorastająca do I mml pchła piaskowa (Dermatophiluspenetrans). Samka pasożyt u człowieka pod paznokciami palców stóp, doprowadzając do ropnych zakażeń, które kończyć się nwp amputacją palców, a nawet śmiercią.

Ochrona owadów. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gaiunL dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dziennik Ustaw nr 220 Z 2004) obejmij'" *' ochrona gatunkową następujące owady: