DSCN6468 (Kopiowanie)

175

'tyś Bpi

ęjęaiB®

Ryc. 7-110. Odnóże owada. A - budowa ogólna; B - umięśnienie; C - budowa pancerza w miejscach połączeń stawowych (JD).

P

m

i

V

«wór gębowy i 3 pary przekształconych, parzystych odnóży: żuwaczki oraz szczęki I i II pary. Waajprymitywniejszym aparacie gębowym typu gryzącego albo żującego (np. u karalucha -0*-7- J11 A) żuwaczki mają postać ostrzy, tworzących razem nożyce do odcinania pokarmu. Szczęki Mtotniast składają się z 2 członów i 3 gałęzi każda: z zewnętrznie położonych gla&ćtedt oraz d\voch Pbló*: wewnętrznego i zewnętrznego. Zewnętrzne płaty I pary szczęk zawierają receptory smaków c Glac t/i/ęlu Ił (tary są zrośnięte członami potlslawowymi. tworząc wargę dolną. Prócz wymienionych, I *kład narządów gębowych wchodzi jeszcze podgębie (uwypuklenie dna jam) gębowej).

fnnrA I Ich klasyfikacja

Owady charakteryzują sit; segmentacją heteronomiczną - to znaczy, że segmenty »• poszczególnych częściach ich ciała są różne (jak pamiętamy, u wijów segmenty były homonomiczne, czylijednakowc). Ciało owada możemy podzielić na głowę, tułów i odwłok. Charakterystyczne dla całej

z jakich składa się tułów zwierzęcia (tyc. 7-118). Segmenty te określamy mianem nrzcdtnłowia. tfńdtuiówia i zaUlfowia. Dwa ostatnie segmenty - śródlulowic i zatułowie - zaopatrzone są poza tym u większości owadów w skrzydła.

_l' szczęki Ii paiy >

Ryc. 7-111. Narządy gębowe owadów.

A - typu żującego (karalucha);

B - typu gryząco-liżąccgo (pszczoły);

C - typu ssącego (motyla);

D - typu kłująco-ssąccgo (komara);

fi - typu kłująco-ssącego (pluskwy domowej) (DL).

Pdⁿ% (noga) owada (ryc. 7-110) składa się z biodra, krętarza, uda, goleni i stopy. Ze względu na przystosowanie do różnych warunków środowiska, odnóża owadów uległy modyfikacjom dostosowującym do różnych sposobów poruszania się. Są nogi skoczne (u pcheł i szarańczaków), pływne (pływaków i kałużnic), grzebne (turkuci, żukowatych), chwytne (modliszki), kroczne (kózkowatych), bieżne (biegaczowatych) itp.

Głowa owada zbudowana jest z sześciu połączonych segmentów; wszystkie one zaopatrzone są

*    odnóża, jednak o innej budowie i pełniące zupełnie inne funkcje niż nogi. Odnóża pierwszego segmentu przekształcone sa wczułki (rvc 7-111), pełniące funkcje zmysłowe. Są one narządem węchu i w przypadku samców niektórych gatunków ciem umożliwiają odszukanie samicy - po delikatnym zapachu - z odległości kilku kilometrów. Odnóża pozostałych segmentów przekształcone zostały

*    aparaty gębowe (ryc. 7-111), które mają bardzo różną budowę w zależności od wykonywanych funkcji. Najogólniej rzecz biorąc możemy wyróżnić nieparzystą wargę górną, osłaniającą od góry