DSCN6480 (Kopiowanie)

“Aik,

Glossina morsitans Glossina palpalis Ryc. 7-121. Dwa gatunki much tse-tse.

andprórr fowodłkił*^ zcństm-jK od łych p: bayisątót

siępnewk*

yosusap®-

JUOÓKff^

(Mgi

iś€

poczwarka

Imago

Jajo

Ryc. 7-122. Postacie rozwojowe muchy domowej {Musca domeslica) (JD).

■ •,    ^zwiera;,a’ ? przypadkowo także człowieka, sąay. Ich larwy

żyją .korze w innych tkankach zwierząt, a mogą się rozwijać także w skórze lub np. oku ludzi, doprowadzając - w tym ostatnim przypadku - do ślepoty. W Polsce występują: giez owczy (Óhtriis atisl. gia.frydlgcy (Hypoderma bovis) i eiez jelitowy (Gaslemphilus inleslinalis - ryc. 7-123). krew zwierząt domowych i człowieka ssą muchówki z rodzinvbakowatvch. no.bakhydlecyir^nm /minus). iflaąica deszczową (Haematopota plunalis), ślepak pospolity (Chrysnps ćaecuiitłjiś) i inne. Wymienione gatunki pospolite są w Polsce i być może przenoszą zarazki chorób odzwierzęcych; krew ssą tylko samice. Afrykańskie gatunki ślepaków są wektorami śpiączki. Tę groźną chorobę (porów, rozdz. 7.4.3.1.6.) przede wszystkim przenosi mucha I ijj-tse (rodzaj Glossina). Wiele gatunków muchy tse-tse zamieszkuje Afrykę; spośród nich Glossina palpalis (porówn. ryc. 7-121) jest najważnieszym przenosicielem świdrowca pmhiiskieco (Trypanosoma gambiense), zaś G. morsilansl przenosi dwa inne świdrowce: T. brucei i T. rhodesiense.l Muchy tse-tse określa się mianem poczwarkorodnych. ponieważ rozwój larw przebiega w organizmie samicy, która rodzi już dojrzale postacie larwalne, niemal natychmiast przeobrażające się w poczwarki.

Innym gatunkiem atakującym człowieka jest bolimuszka (Stomoxvs calcilrans). dość pospolita I także w Polsce. Jej ukłucia są bardzo bolesne i podejrzewa się, że mogą powodować zakażenie ttądcm, chorobą Heinego-Mcdina, różnymi chorobami odzwierzęcymi. Bolimuszka swoimi mnniarami praż wyglądem hardzo przypomina muchę domową (Musca domeslica) - ta ostatnia jednak nie kluje człowieka, ponieważ ma aparat gębowy typu ssaco-liżaceeo. Mucha domowa (ryc. 7-122) składa jaja w nawozie, śmieciach, produktach żywnościowych i tam też rozwijają się larwy; w cieple lata mucha może dawać 4 pokolenia w ciągu miesiąca.

Opisywano przypadki rozwoju larw w ciele człowieka - np. w ranach, w jamie nosowej, zatokach nosa itp; taką inwazję określamy w medycynie mianem muszycy. Największe jednak zagrożenie stanowi mucha domowa jako groźny przenosicicl zarazków chorób przewodu pokarmowego. Muchy żerujące na odchodach przenosić mogą na łapkach lub | przewodzie pokarmowym wirusy ospy i poliomyelitis, bakterie cholery, gruźlicy, duru brzusznego, dum rzekomego i inych salmoneloz, paciorkowce, gronkowce złociste, bakterie i pełzaki czerwonki, a także jaja pasożytniczych robaków. Wybuchające latem epidemie chorób przewodu pokarmowego niemal zawsze związane są z niedostateczną ochroną produktów żywnościowych przedmuchami. Niemniej groźne niż mucha domowa, choć znacznie od niej mniej pospolite, są duże, doskonale latające, powszechnie znane gatunki: pluika pospolita ICalliohora vicina). ścierwnica nilgwwka iSarcophaga carnaria) czy też połyskująca metal iczną zielenią mucha zielona (Lucilla caesar ■ ryc. 7-123). Przenoszą one zarazki, a także składają jaja w produktach spożywczych. Powodując znaczne szkody gospodarcze. Opisano wiele przypadków rozwoju larw tych much ' organizmie człowieka - zwłaszcza u niemowląt, a także np. w ropiejących ranach i wrzodach. ^w czasie II wojny światowej próbowano (zresztą z niezłym skutkiem) wywoływać sztuczną niuszycę * rannych w szpitalach polowych: w warunkach, gdy brakowało środków dezynfekcyjnych ¹ antybiotyków, larwy plujki umieszczano w gnijących ranach; żerujące owady powodowały “czyszczenie rany i ułatwiały jej gojenie. Ze ścierwnicami i muchami domowymi nieraz mylone są. 1'odohoe do nich. liczne gatunki rączyc (rodzina Tachinidae). Z punktu widzenia człowieka są to SpSS?ne owady, ponieważ ich larwy pasożytują w ciele gąsienic motyli, regulują zatem liczebność •4‘odników (np. barczatki sosnówki, brudnicy nieparki i in).