DSCN6389 (Kopiowanie)

Ryc. 7-61. Różnorodność sporofilów paproci:    Ryc. 7-62. Dwa gatunki paproci objętych w Polsce

A • paproć drzewiasta Alsophila (pomniejszona    ochroną gatunkową:

ok. 4000 x); B - chroniona salwinia pływająca (Sahinia    A - języcznik zwyczajny (Phyllitis scolopendrium);

miar, C • paprotka pospolita (Polypoditm wylgare)    z - kupki zaradni;

■ochronaczęściowa; D • nerecznica samcza[Dryopim    B - pióropusznik strusi (Malleucia struthiopleris);

filix ■ mas) • pomn. 10 x. Z - kupki zaradni (JD). s - sporofil; t - trofofii (JD).

(np. po deszczu), w której poruszają się plemniki, przyciągane na drodze chemotaksji przez substancje o budowie giberelin-anteridogeny. wytwarzane przez komórki rodni. Zapłodniona komórka jajowa rozwija się początkowo wewnątrz rodni, tworząc sporofit. Młody sporofit rozwija się kosztem gametofitu, wkrótce jednak przerasta go i staje się samodzielną rośliną.

Sporofity żyjących w Polsce paproci mają kłącza płożące się po powierzchni lub pod powierzchnią ziemi i zaopatrzone w nitkowate korzenie; zarówno korzenie, jak i łodyga swą budową przypominają już narządy roślin nasiennych. W korzeniu wyróżnić można czapeczkę, strefę meiystematyczną, elongacyjną i dojrzewania. Łodyga okryta jest skórką (epidemią) i zawiera walec osiowy. Może on mieć budowę polisteniczną, może też jednak mieć postać protosteli, aktynosteli, syfonosteli (ryc. 7-56) lub pośrednią.

W odróżnieniu od roślin nasiennych drewno zbudowane jest wyłącznie z cewek (trachcid).

W liściach paproci można wyróżnić wiązki przewodzące (tworzące (zw. nerwację), chłorenchymę i skórkę ze szparkami.

Większość paproci jest jednakozarodnikowa; do różnozarodnikowych zaliczamy paprocie wodne (Hydropterididaej, jak np. chroniona salwinia pływająca (Sahinia naians - ryc. 7-61) lub marsylia czterolistna (Marsilea ęuadrifolia).

W medycynie ludowej stosowano kłącza paprotki pospolitej (Polypodium vtdgare) i ziele nerecznicy samczej (Dryopterls fdixmasj (ryc. 7-61). Kłącza bardzo rzadkiej dziś (i zasługującej na całkowitą ochronę) paprotki pospolitej używano jako leku w gruźlicy - jednak w porównaniu ze współcześnie stosowanymi środkami jest ono zupełnie nieskuteczne. Natomiast rosnąca pospolicie w naszych lasach nerecznica samcza zawiera silnie działającą imcizne. filidynę. (idy nie rozporządzano Autecznymi preparatami do niszczenia pasożytniczych robaków jelitowych (glist i owsików), u/yw ano w tym celu ziela nerecznicy, czasem jednak ze skutkiem opacznym: pasożyty przeżywały kurację, a pacjent nie-,