DSCN6389 (Kopiowanie)

Ryc, 7-61. Różnorodność sporofilów paproci:    Ryc. 7-62. Dwa gatunki paproci objętych w Polsce

A • paproć drzewiasta Alsopkila (pomniejszona    ochroną gatunkową:

ok. 4000 x); B ■ chroniona sal winią pływająca (Sahinia    A ■języcznik zwyczajny (Phyllitis scolopendrim);

Mians/i C • paprotka pospolita (Pofypodium wylgare) z - kupki zarodni;

-ochronaczęściowa; D-nerecznicasamcza{Dryopteris    B - pióropusznik strusi (Matieuciastrulhiopteris);

filir• mas) • pomn. I0x. Z-kupki zarodni(JD). s ■ sporofil; t - trofofil (JD).

(np. po deszczu), w której poruszają się plemniki, przyciągane na drodze chemotaksji przez substancje obudowie giberelin-anteridogeny. wytwarzane przez komórki rodni. Zapłodniona komórka jajowa rozwija się początkowo wewnątrz rodni, tworząc sporofit. Młody sporołit rozwija się kosztem gametofitu, wkrótce jednak przerasta go i staje się samodzielną rośliną.

Sporofity żyjących w Polsce paproci mają kłącza płożące się po powierzchni lub pod powierzchnią ziemi i zaopatrzone w nitkowate korzenie; zarówno korzenie, jak i łodyga swą budową przypominają już narządy roślin nasiennych. W korzeniu wyróżnić można czapeczkę, strefę merystematyczną, elongacyjną i dojrzewania. Łodyga okryta jest skórką (epidemią) i zawiera walec osiowy. Może on mieć budowę polisteniczną, może też jednak mieć postać protosteli, aktynosleli, syfonosteli (ryc. 7-56) lub pośrednią.

W odróżnieniu od roślin nasiennych drewno zbudowane jest wyłącznie z cewek (tracheid).

W liściach paproci można wyróżnić wiązki przewodzące (tworzące tzw. nerwację), chlorenchymę i skórkę ze szparkami.

Większość paproci jest jednakozarodnikowa; do różnozarodnikowych zaliczamy paprocie wodne (Hydropleiididae), jak np. chroniona salwinia pływająca (Sahinia natans-ryc. 7-61) lub marsylia czterolistna (Mrnilea quadrifolia).

W medycynie ludowej stosowano kłącza paprotki pospolitej (Polypodium vulgarę) i ziele nerecznicy samczej (Dryopterisfilixmas) (ryc. 7-61). Kłącza bardzo rzadkiej dziś (i zasługującej na całkowitą ochronę) paprotki pospolitej używano jako leku w gruźlicy - jednak w porównaniu ze współcześnie stosowanymi środkami jest ono zupełnie nieskuteczne. Natomiast rosnąca pospolicie w naszych lasach nerecznica samcza zawiera silnie działającą inicizne. filidynę. (idy nie rozporządzano (hucznymi preparatami do niszczenia pasożytniczych robaków jelitowych (glist i owsików), używano w tym celu ziela nerecznicy, czasem jednak ze skutkiem opacznym, pasożyty przeżywały kurację,

i pacjent nie...

I