DSCN6437 (Kopiowanie)

I**

I**

hEDIA*

Ryc. 7-90. Budowa oraz cykl rozwojowy motylicy wątrobowej (Fasciola hep ulica). Wymiary rzeczywiste nic zachowane, p.b. - przyssawka brzuszna; p.g. - przyssawka gębowa; ptn - protonefrydia (JD).

W Polsce występuje groźny pasożyt motyjjjj wątrobowa (Fasciola hepatica). Imago (forma donn^. pasożytuje zwykle w drogach żółciowych ssaki* roślinożernych, a czasem człowieka, gdzie ssie kre% Inwazja motylicy określana jest medycznym miano,, fasciolozy. W pierwszej, ostrej fazie u człowieka występują objawy zapalenia wątroby z żółtaczką (czytj podwyższeniem poziomu barwników żółci we krwi)-w następnym okresie choroba przechodzi w fazę przewlekłą, która czasem kończy się marskością wątroby (a więc nieodwracalnym uszkodzeniem tego narządu).

B_. «®-».

Dojrzała motylica wątrobowa ma kształt pestki dyni, osiąga długość 2,5 - 3 cm i szerokość 1,3 cm. Składa dziennie około 6000 jaj. Cykl rozwojowy tego pasożyta prezentuje rycina 7-90.

Jajo musi trafić do wody, by wykluła się zeń urzęsiona, mikroskopijnej wielkości (0,2 mm długa) larwa zwana miracidium (dziwadełko). W ciągu od 8 do 48 godzin (w zależności od temperatury wody) musi ona znaleźć żywiciela pośredniego, którym w Polsce jest

truncatula). Miracidium wnika aktywnie do wnętraa ślimaka i w jego trzustko-wątrobie przekształca się w torebkę zarodkową, tzw. spomcystę. We wnętrzu sporocysty na drodze partenogenetycznej (bez zapłodnienia) powstają redle. zaś wewnątrz nich -także w następstwie partenogcnczy - następne postacie larwalne zwane cerkariami. Z jednej sporocysty może powstać zatem od 450 do 5000 cerkarii. Cerkaric (ryc. 7-90) mają przyssawkę, otwór ustny i jelito, a także nietrwałe narządy larwalne, jak np. plamkę oczną. Opuszczają one żywiciela pośredniego, pływają wolno w wodzie i po 1-3 godzinach usadawiają się na roślinach wodnych, gdzie odrzucają ogonek i otaczają się grubą cystą, przekształcając się w metacerkarie. Mctacerkarie są zjadane wraz z roślinami przez owce, krowy, konie, samy lub tp. ssaki roślinożerne; mogą być też przypadkowo połknięte wraz z wodą np. przez człowieka (tzw. adoleskariei. W jelicie młoda przywra uwalnia się z cysty, przebija przez ściankę jelita i płynie z krwią żylnych naczyń wrotnych do wątroby (albo aktywnie wędruje tam przez jamę otrzewnej), gdzie po 3 - 4 miesiącach osiąga dojrzałość płciową Fascioloza jest rzadką chorobą u człowieka, natomiast choruje na nią wiele zwierząt gospodarczych (np. w Polsce w latach sześćdziesiątych bieżącego stulecia 50 - 80% krów i owiec hodowanych na obszarach podmokłych łąk). Powoduje to bardzo duże straty gospodarcze, toteż służby weterynaryjne zwykle wkładają wiele wysiłku w walkę z inwazją motylicy. W Niemczech w dużej mierze zlikwidowano tę plagę, niszcząc - naturalnymi metodami - żywiciela pośredniego Mianowicie na terenach opanowanych przez motylicę założono fermy kacze. Kaczki są naturalnymi wrogami ślimaków (którymi się żywią), a wyeliminowanie błotniarki przerwało cykl rozwojów) przywry, co z kolei spowodowało likwidację epidemii.

Blisko spokrewnione z motylicą są przywry rybie - ok. 40 gatunków małych (milimetr""¹'¹ długości) pasożytów, powodujących duszenie się ryb (np. karpi w stawach hodowlanych).

Innym pasożytem ssaków przeżuwających, a przypadkowo - również człowieka jest występuj*-'¹ prawic na całym święcie motyłiczka (Dicntcoelium dendriticum). Jaja tej przywry nie tratują wody. lecz są zjadane przez ślimaki lądowe (z wielu gatunków), w których ciele rozwijają S#j sporocysty, a następnie cerkaric. Cerkaric wyrzucane zostają z ciału ślimaka w grupach otoczonjcK śluzem (tzw. “kule śluzowe"), po czym powinny zostać zjedzone przez mrówki Wówczas jM