DSCN6437 (Kopiowanie)

feEDIA** _■

Ryc. 7-90. Budowa oraz cykl rozwojowy motylicy wątrobowej (Fasciola hepatica). Wymiary rzeczywiste nic zachowane, p.b. - przyssawka brzuszna; p.g. - przyssawka gębowa; ptn - protonefrydia (JD).

W Polsce występuje groźny pasożyt motylu wątrobowi (Fasciola hepatica). Imago (forma dorosło pasożytuje zwykle w drogach żółciowych ssaki* roślinożernych, a czasem człowieka, gdzie ssie fae* Inwazja motylicy określana jest medycznym miano* fnsciolozy. W pierwszej, ostrej fazie u człowieka występują objawy zapalenia wątroby z żółtaczką^ podwyższeniem poziomu barwników żółci we knft w następnym okresie choroba przechodzi w fa, przewlekłą, która czasem kończy się marskością wątroby (a więc nieodwracalnym uszkodzeniem tego narządu).

Dojrzała motylica wątrobowa ma kształt pestki dyni, osiąga długość 2,5 - 3 cm i szerokość 1,3 aą Składa dziennic około 6000 jaj. Cykl rozwojowy tego pasożyta prezentuje rycina 7-90.

Jajo musi trafić do wody, by wykluła się zd urzęsiona, mikroskopijnej wielkości (0,2 mm długa) larwa zwana miracidium (dziwadelko). W ciągu od| do 48 godzin (w zależności od tcmperatuiy wody) musi ona znaleźć żywiciela pośredniego, którym w Polsce ja J ziemnowodny ślimak błotniarka moczarowa (Lymnm Inmcalula). Miracidium wnika aktywnie do wnęka ślimaka i w jego trzustko-wątrobie przekształca się w torebkę zarodkową, tzw. sporocystę. We wnętra sporocy sty na drodze partenogenetycznej (bez zapłodnienia) powstają redie. zaś wewnątrz nich -także w następstwie partenogenezy-następne postacie larwalne zwaneccrkariamt Z jednej sperogay może powstać zatem od 450 do 5000 cerkarii. Cerkarie (ryc. 7-90) mają przyssawkę, otwór ustny i jelito, a także nietrwałe narządy larwalne, jak np. plamkę oczną. Opuszczają one żywiciela pośredniego, pływają wolno w wodzie i po 1 - 3 godzinach usadawiają się na roślinach wodnych, gdzie odrzucają ogonek i otaczają się grubą cystą przekształcając się w metacerkarie. Mctacerkarie są zjadane wraz z roślinami przez owce, krowy, konie, samy lub tp. ssaki roślinożerne; mogą być też przypadkowo połknięte wraz z wodą np. przez człowieka (tzw. adoleskarie’). W jelicie młoda przywra uwalnia się z cysty, przebija przez ściankę jelita i płynie z krwią żylnych naczyń wrotnych do wątroby (albo aktywnie wędruje tam przez jamę otrzewnej), gdzie po 3 - 4 miesiącach osiąga dojrzałość płciową.

Fascioloza jest rzadką chorobą u człowieka, natomiast choruje na nią wiele zwierząt gospodarczych (np. w Polsce w latach sześćdziesiątych bieżącego stulecia 50 - 80% krów i owiec hodowanych na obszarach podmokłych łąk). Powoduje to bardzo duże straty gospodarcze, toteż służby weterynaryjne zwykle wkładają wiele wysiłku w walkę z inwazją motylicy. W Niemczech w dużej mierze zlikwidowano tę plagę, niszcząc - naturalnymi metodami - żywiciela pośredniego Mianowicie na terenach opanowanych przez motylicę założono fermy kacze. Kaczki są tatunlmu* wrogami ślimaków (którymi się żywią), a wyeliminowanie błotniarki przerwało cykl rozwojowi przywry, co z kolei spowodowało likwidację epidemii.

Blisko spokrewnione z motylicą są przywry rybie - ok. 40 gatunków małych (milimetrowi długości) pasożytów, powodujących duszenie się ryb (np. karpi w stawach hodowlanych).

Innym pasożytem ssaków przeżuwających, a przypadkowo - również człowieka jest wyssji#* prawie na całym święcie motylkzka {Dicrocoelium dendńticum). Jaja lej przywry nie trafu** wody. lecz są zjadane przez ślimaki lądowe (z wiciu gatunków), w których ciek rozwjjąją * sporocy sty, a następnie cerkarie. Cerkarie wyrzucane zostają z ciała ślimaka w grupach oto«o śluzem (tzw. “kule śluzowe”), po czym powinny zostać zjedzone przez mrówki. Wówczas jo**