DSCN6463 (Kopiowanie)

170

Biologia - rv/n...

naczynie

krwionośne

pieri nerwowy

Ryc. 7-106. Rak rzeczny: A - od sirony grzbietowej. B!-«od strony brzusznej; C - przekrój strzałkowy pr/czctatoraka; D - przekrój poprzeczny (czołowy) przez tułów, (według różnych autorów - JD).

Tułów skorupiaków jest tą częścią ciała, w której mieści się większość narządów wewnętrznych (ryc. 7-106). Skorupiaki to przeważnie zwierzęta drapieżne, a zatem ich przewód pokarmowy jest krótki (natomiast przewód pokarmowy roślinożerców jest długi i pozwijany); składa się z prostego jelita, które możemy podzielić na kilka odcinków. Ektodermalne jelito przednia często przekształcone jest w żołądek żuiacy. bogato umięśniony i zaopatrzony od strony światła w listewki lub chitynowe zęby. Jelito środkowe posiada gruczoły jelita środkowego, którymi o raków i homarów jest tzw. trzustkowatroha, W odróżnieniu np. od człowieka, gruczoł ten nie tylko j wydziela enzymy trawienne, ale również wchłania produkty trawienia. Narządy wydalnicze stanowią gruczoły, powstające z przekształconych nefiydiów.

Są to ślepe, kręte kanaliki, rozpoczynające się rozszerzeniem w kształcie pęcherzyka i mające ujście w części głowowej. Jeżeli uchodzą u podstawy drugiej pary czułków, nazywamy je gruczołami antenalnymi. natomiast gdy u podstawy drugiej pary

szczęk - gruczołami szczękowymi (maxi!amymi). Układ krążenia położony jest ponad jelitem (ryc. 7-106), jest otwarty i składa się z rurowatego serca, które zasysa krew z jamy ciała przez boczne otwory i ptzpompowujcjąz powrotem do jamy ciała, bardziej ku przodowi. Krew niektórych gatunków skorupiaków zawiera niebieski barwnik przenoszący tlen - hemocylanlny.

Spośród 26 tysięcy skorupiaków w Europie Środkowej żyje około 900 gatunków. Większość z nich to małe organizmy stanowiące plankton. Przeważnie skorupiaki są rozdzielnopłciowe i w ich rozwoju występujemetamorfoza (przeobrażenie) - z jaja wykluwa się larwa. Dla niższych skorupiaków charakterystyczna jest larwa zwana pływikiem (nauplius); natomiast duże skorupiaki morskie należące do dziesięcionogów (raki, kraby, homary) wylęgają się z jaja jako żywiki (małe, wydłużone larwy o 7-8 parach odnóży).

Skorupiaki podzielić możemy na dwie grupy. Bardzo różnorodna grupa skorupiaków niższych zawiera liścionogi, małżoraczki, widfonogi, śpiewki i wąsonogi. Skorupiaki wyższe czyli pancerzowce to równonogi, obunogi, dziesięcionogi i eufauzje; liczba segmentów ciała u tych zwierząt jest zawsze jednakowa i wynosi 13 pierścieni głowowych i tułowiowych ora/

7 odwłokowych (w tym telson).

I.iścionogi mają odnóża tułowiowe o kształcie listków i zaopatrzone w woreczki skr/elo»e(rvc 7-I07A). Żyją najczęściej w wodach słodkich i są zwykle małych rozmiarów; stanowią pionki* zwierzęcy. Najpospolitsze w tej grupie są IPżWicUilU tOophnia) z których występują: rozwielitka wielka (Daphnia nUigna), rozwielitka pchl.ca (D. dług.,kolca (O longispina). Największe z nich osiągaj, długość do 6 mm. Natomiast