DSCN6481 (Kopiowanie)

Ryc. 7-123. Inne muchówki, mogące wywołać muszycę u człowieka; I - plujka pospolita (Calliphora viclna)‘, 2 - mucha zielona (Lucilla caesary, 3 - ścierwnica mięsówka (Sarcophaga carnaria); 4 - giez owczy (Orano ovis)-, 5 - giez bydlęcy (Hypoderma bovis): 6 - giez żołądkowy (GaiHr. ophikis inlęslinaliś). Strzałką (przy plujce) wskazano przezmiankę (JD). ,

Ryc. 7-124. Pchła ludzka (Pula irritans). a - jajo; b - larwa; c - poczwarka; d - imago (JD).

Ostatnią gromadą owadów o przeobrażeniu zupełnym, którą omówię, są pchły (Siphonaptera). Wszystkie są pasożytami, zaś przystosowanie do pasożytniczego trybu życia i do poruszania się w sierści zwierząt pozbawiło pchły skrzydeł. Mają za to mocne tylne odnóża, przystosowane do skakania. Pchła ludzka (Pula iritm) może skakać nawet na wysokość 70 cm - a więc 200 razy większą, niż długość jej ciała (samiec dorasta do 2 mm, samica do 3,5 mm).

Wprawdzie obie płcie są krwiopijne, jednak samica może składać jaja dopiero po nassaniu się krwi Pchła ludzka w średniowieczu była przenosicielem dżumy: obecnie uważa się, że może być źródłem zakażenia riketsia duru endemicznego (Rickellsia mooseri). Poza tym ukłucia - w trakcie którychpchh wstrzykuje ślinę - powodują u ludzi uczulonych ostre reakcje alergiczne. Larwy (ryc. 7-124) rozwijają się w ciemnych, wilgotnych zakamarkach, żywiąc się kurzem i odpadkami - dlatego liczba pcheł w mieszkaniach zmniejsza się wraz z polepszaniem standartu życia i poprawą warunków higienicznych. Do końca pierwszej wojny światowej pchły ludzkie były prawdziwą plagą - obecnie są rzadkością, której wielu studentów medycyny nigdy nie widziało żywej. Coraz rzadsze są także w Europie pchły psie (Ctenocephalides canis), które z medycznego punktu widzenia są dlatego interesujące, ponieważ ich larwy sa żywicielami pośrednimi tasiemców: karłowatego (Hymenolepis nana), szczurzego (H. diminuta) i psiego (Dip\iiilim caninum). W wypadku przypadkowego połknięcia zakażonej pchły (np. przez dziecko) człowiek może stać się żywicielem ostatecznym wymienionych tasiemców. Natomiast nadal znacznym zagrożeniem jest pchła szczurza tropikalna (Xenopsylla cheopis), nieco mniejsza od pchły ludzkiej i pochodząca z Indii, lecz zawleczona do wszystkich krajów tropikalnych; w Polsce znaleziona została w Gdyni. Przenosi om pałeczkę dżumy (Pasteurella pestis) - żywym rezerwuarem zarazków są szczury, zwłaszcza szczur śmady (Rattus rattus), ale także szczur wędrowny (Rattus norvegicus). Pchły ułatwiają szerzenie się choroby r jednego zwierzęcia na inne, a w okresach epidemii są główną drogą, którą dżuma przenosi się ze szczuto# na ludzi. Wstrzyknięcie zarazków powoduje rozwinięcie się tzw. dymicniczej postaci dżumy (n»fc 7.3.2.1.1.). Pchła szczurza tropikalna może przenosić także dur plamisty endemiczny (wywoływany przez riketsje) i - być może - inne choroby odzwierzęce, np. te dotychczas nieopisane. W Afryce nieprzyjemny!" pasożytem jest mała (dorastająca do I mm) pchla piaskowa (Demmtopliihispeiietiwis). Samica pasożyty u człowieka pod paznokciami palców stóp, doprowadzając do ropnych zakażeń, które kończyć się iwffl amputacją palców, a nawet śmiercią.

Ochrona owadów. Rozporządzenie M inistra Środowiska z dnia 28 wrześniu 2004 w spraw ic gatunk* dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dziennik Ustaw nr 220 z 2004) obejmuje "^|vl"' ochrona gatunkową następujące owady: