DSCN6489 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie wnfirąg

muszla, skręcone są spiralnie, przeważnie prawoskrętnie (to znaczy, że gdy oglądamy muszlą od strony jej czubka, to zwoje przebiegają w kierunku ruchu wskazówek zegara). Muszle lewoskrętne są rzadsze. Omówiony skręt powoduje także asymetrię budowy ciała ślimaka, ogranicza bowiem objętość worka trzewiowego, w związku z czym serce, skrzela, nerki i gruczoły płciowe są nieparzyste i położone po jednej stronic (po lewej u form prawoskrętnych, a po prawej u lcwoskrętnych). 1 Ze względu na budowę i położenie układu oddechowego ślimaki podzielić możemy na plucody.S7.ne. przodoskrzelnc i lyłoskrzelne. Do płucodysznych należy najlepiej chyba znany iliipąfc winniczek (Helix pomada), ceniony jako wielki przysmak już w starożytnym Rzymie. Rzymianie założyli pierwsze hodowle tego mięczaka i drogą starannych zabiegów selekcyjnych otrzymali duże, cenne odmiany. Najsmaczniejsze winniczki żyją jednak w Polsce i na Ukrainie, gdzie zostały sprowadzone w średniowieczu przez zakonników; zwierzęta te miały duże znaczenie jako potrawa postna. W czasie upałów winniczek chowa się wewnątrz muszli, zamykając ją przy ujściu śluzową błoną, i zapada w odrętwienie. W dni wilgotne otwiera skorupę i wypełza, aby szukać pożywienia. Winniczki są wyłącznie roślinożerne. Na zimę ujście skorupy zamyka winniczek ścianką wapienną. Ponieważ niezbędnym składnikiem muszli jest węglan wapnia, winniczki najlepiej rozwijają się na ciepłych terenach o wapiennym podłożu. Ich ulubionym miejscem są stare, zarośnięte ogrody. Na przedzie głowy ślimak ten (ryc. 7-133) ma parę czułków, wewnątrz pustych i wynicowywalnych, na szczycie których mieszczą się oczy. Druga para czułków jest mniejsza i niżej położona, zaś trzecią stanowią przydatki wargowe. Poza oczami, cała skóra ślimaka odbiera bodźce świetlne, a także węchowe. Najwięcej jednak komórek zmysłu chemicznego znajduje się na czułkach oraz w pobliżu otworu oddechowego (są to tzw. osphradia). Zapach kapusty ślimak czuje już z odległości 10 cm, a melona - z odległości pół metra. Narząd równowagi - statocy sta ze statolitem - mieści się w pobliżu zwojów nogi. Zaniepokojony, winniczek chowa czułki, wciągając je do wnętrza, a następnie całe ciało ukrywa w muszli. Ruch ten odbywa się dzięki specjalnym mięśniom nogi, które z jednej strony przytwierdzone są do słupka muszli. Skurcz tych mięśni powoduje wciągnięcie ślimaka do jego domku. Wynicowywanie się ze skorupy na zewnątrz umożliwiają mięśnie okrężne i szkielet hydrauliczny, jakim jest płyn w jamie ciała. Skurcz mięśni okrężnych powoduje wzrost ciśnienia płynu, który wypycha nogę mięczaka na zewnątrz. Układ nerwowy winniczka jest stosunkowo dobrze skoncentrowany i składa się on z pary zwojów mózgowych nad przełykiem, połączonych obrączką okoloprzcłykowąz czterema parami zwojów podprzełykowych (bocznych, ciemieniowych, trzewiowych i nożnych). Przewód pokarmowy rozpoczyna się otworem gębowym, prowadzącym do gardzieli, uzbrojonej od góry chitynowymi szczękami, od dołu zaś tarką na ruchomym języczku. Gardziel przechodzi w przełyk, ten zaś w żołądek, jelito cienkie i krótkie jelito tylne, zakończone odbytem. Do żołądka i jelita cienkiego wydzielane są soki trawienne gruczołu wątrobowo-trzustkowego; gruczoł ten nie tylko wydziela enzymy trawiące białka, tłuszcze i węglowodany, ale także sam bierze udział w trawieniu i resorbeji jego produktów. Układ krążenia (otwarty, naturalnie) zbudowany jest z położonego po stronie grzbietowej serca (które składa się z przedsionka i komory) i wychodzącej zeń aorty; ta rozdziela się na tętnicę trzewiową i tętnicę głowową, rozgałęziające się w drobniejsze naczynia, z których krew wylewa się do zatok, otaczających poszczególne narządy.

Z zatok krew zasysana jest do żył, którymi płynie do płuc, a następnie (już utlcnowana) trafia do przedsionka serca. Narząd oddychania stanowią “płuca" - jest to jama utworzona przez wewnętrzną powierzchnię płaszcza, wysłana gęstą siecią dobrze rozgałęzionych naczyń krwionośnych. Górna powierzchnia tej jamy pełni funkcje oddechowe, tzn. odbywa się tam wymiana gazów. Dolna część natomiast wznosi się i opada w nieregularnych odstępach, wciągając i wypychając powietrze. okres snu zimowego ruchy te ulegają zatrzymaniu, zaś otwór oddechowy zostaje zamknięty (może on także być zamykany każdorazowo np. podczas wciągania ciała do muszli). Układ wydalnic/y jest zredukowany do jednej pranerki, położonej przy osierdziu. Winniczki są obojnakami Jajnik i jądro tworzą razem gruczoł płciowy, umieszczony w worku trzewiowym. Z gruczołu tego wychodzi