ET4

84 Rozdział 6. Popyt turystyczny

Stopień elastyczności dochodowej popytu na dobra i usługi turystyczne zależy od rodzaju turystyki. Ta sama wycieczka może być traktowana przez jednych turystów jako dobro podstawowe, a przez innych jako luksusowe. Reakcja popytu na produkt turystyczny o charakterze luksusowym cechuje się niską elastycznością dochodową (E_0Pp < 1), co wynika z następujących przyczyn¹⁶:

•    konsumenci luksusowych dóbr i usług są na tyle zamożni, że zmiana dochodów o kolejne jednostki z powodu nasycenia nic powoduje większej zmiany w ich konsumpcji (krańcowa skłonność do konsumpcji jest minimalna),

•    siła przyciągania luksusowych produktów turystycznych w określonych segmentach nabywców jest tak duża, że oddziaływanie dochodu na decyzje o kupnie schodzi na dalszy plan.

Popyt turystyczny jest dochodowo nieelastyczny również w sytuacji, gdy dochody są tak małe, że fundusz konsumpcji swobodnej jest minimalny lub nie istnieje, a czas wolny przeznaczany jest na dodatkową pracę.

Przeprowadzone badania (m.in. wc Francji)¹⁷ dowiodły, że elastyczność dochodowa popytu turystycznego jest znacznie większa od elastyczności na inne dobra konsumpcyjne¹⁸. Wynika to przede wszystkim z tego, że popyt na większość dóbr konsumpcyjnych przestaje występować z chwilą nabycia danego dobra. W turystyce natomiast szeroki zasięg możliwości zaspokajania potrzeb sprawia, że osiągnięcie stanu zaspokojenia czy też nasycenia potrzeb turystycznych jest praktycznie nieosiągalne¹⁹. W miarę wzrostu dochodów następuje zmiana konsumpcji turystycznej i przejście do dóbr oraz usług o coraz wyższym standardzie. Osiąganie przez konsumenta kolejnych progów dochodowych wpływa modyfikująco na strukturę popytu efektywnego.

Elastyczność dochodowa popytu jest większa w przypadku turystyki zagranicznej niż krajowej. Oznacza to, że turystyka wyjazdowa mocniej reaguje np. na spadek koniunktury gospodarczej²⁰.

Badając reakcję popytu turystycznego na spadek dochodów, należy odróżnić trwały spadek dochodów od spadku przejściowego²¹. W pierwszym przypadku spadek dochodów musi doprowadzić do spadku popytu turystycznego, gdyż spowoduje to zmniejszenie lub zanik funduszu konsumpcji swobodnej.

Przy przejściowym spadku dochodów natomiast nie musi dojść do zmniejszenia popytu turystycznego. Odnosi się to jednak do rynków o ukształtowanym już wzorcu konsumpcji turystycznej, gdzie turystyka stała się zjawiskiem powszechnym, a podaż turystyczna jest odpowiednio rozwinięta i zróżnicowana. Wówczas bowiem najczęściej dochodzi do zmiany struktury konsumpcji turystycznej, polegającej na nabywaniu

¹⁶    A. Niezgoda, P. Zmyślony, Popyt..., op. cit., s. 53.

¹⁷    Ph. Hardy, A. Villeneuvc, Le compertement des consommateurs d'apre’s l’enquete „budgets de familie”, „Etudes dc Conjoncurc" 1968, nr 10. s. 23-24, 32.

¹⁸    Ekonomika i organizacja turystyki, E. Dziedzic et al. (oprać.), Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1987, s. 48.

¹⁵ W.W. Gaworecki, Turystyka, PWE, Warszawa 1998, s. 104.

²⁰    C. Kaspar, Die Tourismuslehre..., op. cii., s. 119.

²¹    S. Wodejko, Ekonomiczne..., op. cit., s. 53.