ET4

184 Rozdział 11. Turystyka międzynarodowa

Zjawisko turystyki międzynarodowej może być wyjaśnione na wiele sposobów:

1.    Różne państwa mają różne zasoby środowiskowe; turyści kierują się do państw posiadających specyficzny klimat lub warunki naturalne, których brakuje w kraju emisji.

2.    Popyt turystyczny kieruje się różnymi gustami, upodobaniami, okresową modą.

3.    Zgodnie z zasadą podziału pracy każde państwo specjalizuje się w produkcji usług turystycznych zgodnie z jego zasobami naturalnymi. Implikuje to produkcję po najniższych kosztach (Ricardo 1817)^{1 2}.

4.    Zgodnie z modelem Heckshera-Ohlina' każde państwo specjalizuje się w produkcji usług turystycznych zgodnie z zasobami środków produkcji. W zasadzie bezpośrednia produkcja usług turystycznych nie wymaga wysoko wykwalifikowanej siły roboczej, podczas gdy wymaga jej działalność organizacyjna. Państwa mające dany typ środków produkcji będą produkowały odpowiednie usługi; kraje biedniejsze dysponują zwykle tańszą siłą roboczą, co implikuje produkcję tych usług właśnie tam.

5.    Poszukiwanie różnorodności; turysta z roku na rok zmienia kraj recepcji turystycznej, poszukując jednak ciągle tego samego typu usługi. Ten typ turystyki zwany turystyką poziomą jest stymulowany przez popyt na różnorodność i ekonomikę skali, natomiast hamowany jest przez koszty transportu.

Zarówno modele Ricardo, jak i Heckshera-Ohlina zakładają homogeniczność produktu, co w przypadku usług turystycznych może być podważone. Część turystów, zwłaszcza z krajów rozwiniętych, oczekuje usług o coraz wyższym standardzie. Mimo że podróże turystyczne w różne części świata trudno ze sobą porównać, to jednak konkurują one między sobą, ponieważ grupa potencjalnych klientów jest podobna, a klient dysponując ograniczonymi zasobami finansowymi i czasu może pojechać tylko w jedno miejsce. Z tego też względu oba modele są przydatnym instrumentem do analizy zjawiska turystyki międzynarodowej.

Z punktu widzenia wpływu na dochód narodowy można wydzielić:

•    turystykę międzynarodową przyjazdową, obejmującą przyjazdy zagranicznych turystów do kraju (incoming),

•    turystykę międzynarodową wyjazdową, obejmującą wyjazdy obywateli danego kraju za granicę (outgoing).

Zwiększająca się rola sektora usług w handlu międzynarodowym wymusiła pewne regulacje, niezbędne w celu usprawnienia wymiany międzynarodowej. Zasady między-

1

   Zgodnie z teorią Ricardo wystarczającą przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest występowanie komparatywnych różnic kosztów' wytwarzania. Chodzi tylko o to, aby kraje specjalizowały się w produkcji i eksporcie tych towarów, które mogą wytworzyć stosunkowa taniej niż partnerzy, tj. gdzie ich przewaga nad partnerami w kosztach produkcji jest stosunkowo największa lub też różnica w kosztach produkcji na ich niekorzyść jest stosunkowo najmniejsza, czyli aby opierały się na zasadzie kosztów względnych.

2

   Zgodnie z tym modelem poszczególne kraje są w różnym stopniu wyposażone w kapitał i pracę. Przy podobieństwie rozmiarów i struktury popytu na produkty konsekwencją zróżnicowania dwóch rozpatrywanych krajów pod względem obfitości zasobów są różnice w cenach czynników produkcji, a wdęc także różnice w kosztach i cenach poszczególnych towarów. W efekcie odmiennego układu kosztów' i cen poszczególnych produktów kształtuje się międzynarodowa specjalizacja produkcji i eksportu.