ET2

192 Rozdział 11. Turystyka międzynarodowa

System rachunków narodowych nie zaspokaja zatem wszystkich potrzeb związanych ze statystyką i analizami gospodarczymi. Poza jego ramami znalazły się niektóre rodzaje aktywności gospodarczej. Do takich zalicza się m.in. gospodarka turystyczna, ponieważ jest rozproszona w wielu sekcjach (działach, klasach i podklasach)¹⁸. W zmodernizowanym systemie rachunków narodowych przewidziano możliwość opracowania rachunków uzupełniających w stosunku do systemu podstawowego, nazywanych przez statystyków rachunkami satelitarnymi. Celem rachunku satelitarnego turystyki jest zatem wyodrębnienie wkładu turystyki w gospodarkę danego kraju¹⁹.

Dochód narodowy przed uwzględnieniem wpływu turystyki opisuje równanie:

Y = C + I + G + NX,

gdzie: Y - dochód narodowy, C - konsumpcja, I - inwestycje, G - wydatki rządowe, NX - nadwyżka eksportu.

Po uwzględnieniu eksportu²⁰ (X_T) i importu (M_T) turystycznego otrzymuje się następujące równanie:

Y = C + I + G + NX + X._r - M_T.

Polityka państwa powinna zmierzać więc albo do podniesienia poziomu X_r, albo do obniżenia M_T. S. Wodejko twierdzi jednak, że nadwyżka eksportu nad importem turystycznym często wraca do państwa emisji turystycznej jako zakup środków trwałych, służących utrzymaniu odpowiedniego standardu usług turystycznych bądź pozyskania nowych technologii. Taką politykę miały prowadzić kraje rozwinięte w latach 70. i 80. Faktem jest, że nawet eksport turystyczny może prowadzić do wzrostu PKB, jeśli np. koszty transportu i organizacji generowane są w kraju emisji i przewyższają one wydatki turysty za granicą.

Innym sposobem zwiększenia dochodu narodowego jest poprawa efektywności gospodarowania. Można to osiągnąć poprzez utrzymywanie korzystnych relacji cen dewizowych towarów i usług będących przedmiotem wymiany, wykorzystanie korzyści skali, modernizację techniczną i inne.

Impuls związany z wpływem gotówki z eksportu usług turystycznych prowadzi, podobnie jak wzrost inwestycji, do powstania efektu mnożnikowego. Warunkiem powstawania tego efektu jest zwiększenie (spadek) popytu konsumpcyjnego, zakładając, że impulsem pierwotnym stał się wzrost inwestycji, w efekcie którego powstał popyt na dobra kapitałowe niezbędne do zrealizowania tych inwestycji oraz zwiększyło się zatrudnienie. Spowodowało to wzrost produkcji dóbr kapitałowych, a także wzrost dochodów pracowników. Zostały one w części przeznaczone na wzrost oszczędności, w części zaś na zwiększenie konsumpcji. Dochody wydane na konsumpcję bieżącą zwiększyły popyt na towary i usługi. Ich sprzedaż znów pobudza produkcję itd. Stopniowo przyrosty popytu będą malały. W wyniku tego będą też malały przyrosty popytu i dochodu narodowego.

Działanie mnożnika eksportowego jest takie samo jak działanie mnożnika inwestycyjnego. Różnica sprowadza się do tego, że impulsem pierwotnym nie są inwestycje, lecz eksport.

¹⁸    Zgodnie z zestandaryzowanymi normami EUROSTAT-u (Urzędu Statystycznego Unii Europejskiej).

¹⁹    R. Łazarek, Ekonomika turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 1999, s. 147.

²⁰    Eksport ten ma charakter niewidzialny, ze względu na charakter produktu.