europa śr wch
1

82 PROBLEMY RZĄDZENIA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWOWSCHODNIEJ

nych metod sprawowania władzy w krajach Europy Środkowowschodniej stanowi szczególne wyzwanie w obliczu współczesnych zjawisk cywilizacyjnych, które muszą być brane pod uwagę przez rządy i społeczeństwa tych krajów w kontekście strategii rozwoju społeczno-politycznego i gospodarczego oraz modernizacji⁸⁵. Najsilniejszym bodźcem jest rosnąca złożoność, różnorodność i dynamika przemian współczesnych społeczeństw wynikająca z procesów globalizaqi oraz przemian cywilizacyjnych. W pewnym sensie kraje Europy Środkowowschodniej stoją przed podobnymi wyzwaniami, jak wysoko rozwinięte kraje Zachodu dwadzieścia lat temu. Równocześnie jednak-i to odróżnia je od doświadczeń państw Zachodu - muszą znaleźć i ugruntować własne miejsce w sieci ról systemu międzynarodowego, zgodnie z własnym interesami, a zarazem w zgodzie z logiką struktur współzależności systemu światowego. Zdolność rządzenia jawi się jako główny wskaźnik zaawansowania przemian systemowych oraz stopnia włączenia w system międzynarodowy.

⁸⁵ Zob. L. Ray, Post-comrnunisrn: postmodemity ar modernity rezńsited?, „British Journal of Sociology", 1997, 48 (4), s. 543-560; A. Gruszczak, The Essencc of Transformation: Front One System to Another, referat, Fifth International Karl Polanyi Conference, Wiedeń, 10-13.11.1994; P. Sztompka, Teorie zmian społecznych a doświadczenia polskiej transformacji, „Studia Socjologiczne", 1994,1 (132), s. 9-17.

Rozdział IV

Wpływ czynników zewnętrznych

na zdolność rządzenia

w krajach Europy Środkowowschodniej

Zdolność rządzenia w odniesieniu do krajów Europy Środkowowschodniej powinna być postrzegana w szerszej perspektywie, obejmującej zarówno transformację ustrojową wraz z jej rozległymi konsekwencjami, jak i wyzwania cywilizacyjne związane z polityczno-międzynarodowymi, ekonomicznymi, technologicznymi i kulturowymi przemianami o chcira-kterze globalnym. Jednocześnie charakter niniejszej pracy wymaga skoncentrowania analizy na jednym z aspektów tych relacji: wpływie uwarunkowań zewnętrznych, międzynarodowych, na proces sprawowania władzy w krajach Europy Środkowowschodniej.

Międzynarodowe uwarunkowania zdolności rządzenia-elementy teorii

Ważnym aspektem zdolności rządzenia, na który zwracało uwagę wielu badaczy, jest relacja między wewnętrznymi a zewnętrznymi uwarunkowaniami zdolności rządzenia w kontekście celów międzynarodowych. Niewątpliwie podjęcie problematyki międzynarodowych uwarunkowań procesów wewnętrznych zachodzących na terytorium danego państwa lub grupy państw niesie ze sobą szereg zagadnień teoretycznych, związanych z relacją między wymiarem wewnętrznym a wymia-