File0026 (5)

mu. i choć liczba ich jest nie wielka, zgodnie z niechęcią faszyzmu do teorji, to jednakże są one znakomicie sprecyzowane i zaopatrzone w całokształt rozumowych argumentów ). Pojmowanie pracy dla dobra narodu jako warunku osobistego szczęścia jest zaś już poprostu fundamentem doktryny i praktyki faszystowskiej. Motyw ten przewija się po przez wszystkie przemówienia Mussoliniego, znajdując swe pełne sformułowanie w przejętem od średniowiecza haśle ..każdy dla wszystkich, wszyscy dla Boga ).

Obok wszystkich wyróżnionych przez nas cech pogłębi -nego nacjonalizmu nowych czasów występuje także w faszyzmie pęd do wartości bezwzględnych.

Jeśli bowiem faszyzm był reakcją na stosunki panujące we Włoszech po Wielkiej Wojnie, to przedewszystkiem był on reakcją na względność. Zasady liberalizmu, hasło „laissez-faire" są zwalczane przez faszyzm z zaciekłością zasadniczą. Przeciwnie stawia się postulat i nakaz wiary w wartości bezwzględne. Tą wartością bezwzględną jest dla faszystów przedewszystkiem dobro^{1 2}narodu włoskiego realizowane przez jego państwo. Później wysunięto jako sprawdzian absolutny, moralność katolicką. Jednak między temi obiema zasadniczemu wartościami bezwzględnemi brak jeszcze powiązania i ustalenia ich stosunku hierarchicznego. Jest to dużą słabością doktryny faszystowskiej, stawiającą Włocha wobec częstych konfliktów wewnętrznych. Dość wymienić tu zatarg z Kościołem o wychowanie. Jednak ewolucja idzie w kierunku całkowitego wyjaśnienia tei rozbieżności, czego dowodem są, między innerni, ostatnie mowy i pisma Mussoliniego ).

Pęd do hierarcliji przejawia się bardzo plastycznie w Itaiii w strukturze partji faszystowskiej, Balilli, koncepcji pierwszego ministra i jego stosunku do reszty członków rządu. Doktryna wypracowała wszechstronnie uzasadnienie wartości liierar-

27

1

*) G. Gentile, „źródła i doktryna faszyzmu**-*) J. 15. Strachey The universal Aspect of Fascizm.

2

np. z grudnia i934 r.