FunkcjonowanieRynku R058 169

nie mogą bowiem zastępować nowych produktów. Z kolei nowe oraz zmodernizowane produkty wymagają zazwyczaj nowych, innowacyjnych form i sposobów ich oferowania. Jeżeli te nowe formy oferowania nie są tworzone, to ich brak może się stać ograniczeniem w procesie wprowadzania na rynek przez sprzedawców nowych lub zmodernizowanych produktów. Traktowanie różnych rodzajów innowacji w dziedzinie podaży w sposób autonomiczny i rozdzielny jest źródłem zmniejszania stopnia ich skuteczności i efektywności.

Rozwój innowacji w dziedzinie podaży zależy od skłonności sprzedawców' do ich dokonywania. Z kolei stopień tej skłonności zależy przede wszystkim od dwóch czynników:

—    charakteru i struktury otoczenia, w którym funkcjonują sprzedawcy,

—    znaczenia oraz struktury instrumentów, umożliwiających sprzedawcom powiększanie efektów działania.

O charakterze i strukturze otoczenia sprzedawców decyduje, z jednej strony, struktura przedmiotowa rynku oraz wynikające z niej ograniczenia dla działalności sprzedawców, z drugiej strony natomiast — struktura podmiotowa podaży, która przesądza o występowaniu oraz stopniu nasilenia procesów konkurencyjnych na rynku.

Podstawowym czynnikiem wpływającym na pobudzanie oraz roz-wój innowacji w dziedzinie podaży jest taka struktura przedmiotowa rynku, której towarzyszy występowanie ostrych ograniczeń po stronie popytu. Przezwyciężanie tych ograniczeń oraz neutralizowanie przewagi negocjacyjnej nabywców wymaga podejmowania oraz rozwijania innowacji. Ich znaczenie jest tym większe, im radykalniejszym zmianom ulegają aspiracje nabywców' w dziedzinie zakupu.

Jednakże ostrym ograniczeniom po stronie popytu może towarzyszyć występowanie sytuacji monopolistycznych. Monopolistę charakteryzuje stosunkowo niski stopień skłonności do dokonywania innowacji, mimo istnienia ostrych ograniczeń po stronie popytu, zwłaszcza wtedy, kiedy cenow'a elastyczność popytu kształtuje się na niskim poziomie. Dlatego też drugim czynnikiem wpływającym na pobudzanie oraz rozwój innowacji w dziedzinie podaży jest istnienie konkurencji między sprzedawcami. Stopień rozwoju innowacji w warunkach istnienia konkurencji zależy od:

—    poziomu intensywności konkurencji między sprzedawcami,

—    instrumentów konkurencji, które dominują w poszczególnych segmentach rynku.

Decydujące znaczenie dla rozwoju innowacji w dziedzinie podaży ma poziom intensywności konkurencji między sprzedawcami. Jeżeli intensywność konkurencji kształtuje się na niskim poziomie, to instrumenty konkurencji mają wtórne znaczenie. Dopiero przy jej wysokim poziomie wzrasta znaczenie instrumentów konkurencji oraz ich dobór z punktu widzenia skutecznego działania rynku.

Intensywnej konkurencji między sprzedawcami może towarzyszyć zróżnicowane znaczenie poszczególnych instrumentów konkurencji w poszczególnych segmentach rynku. W pewnych segmentach rynku sprzedawcy mogą powiększać efekty działania za pomocą innych instrumentów' niż innowacje w dziedzinie podaży. Jeżeli innowacje mogą być substytuowane innymi instrumentami, to motywacje do ich podejmowania nie mogą się kształtować na wysokim poziomie.

Najsilniejsze motywacje do rozwoju innowacji w dziedzinie podaży powstają w tych segmentach rynku, w których:

—    nabywcy kierują się główmie pozamaterialnymi kryteriami wyboru oraz zakupu produktów,

—    dominuje konkurencja oparta na instrumentach pozacenowych.

W segmentach rynku, które charakteryzują wymienione cechy,

innowacje w dziedzinie podaży decydują o stopniu skuteczności działania sprzedawców oraz o poziomie osiąganych efektów'. Efekty osiągane dzięki innowacjom mogą być tym większe, im niższy jest poziom cenowej elastyczności popytu oraz im szybciej istniejące produkty oraz stosowane sposoby ich oferowania tracą zdolność do zaspokajania aspiracji nabywców¹². Szczególnie istotne dla nabywców są takie innowacje w dziedzinie oferowania produktów⁷, które prowadzą do wygodniejszego dokonywania zakupów oraz oszczędności czasu.

Innowacje w dziedzinie podaży, sprzyjając neutralizacji przewagi negocjacyjnej nabywców, są również instrumentem osiągania przez

¹² W. Wrzosek, Z. Dworzecki, Produktinnovationen im Verandenmgsprnzes.se der polnischen Wirtschaftsordnung, „Die Betriebswirtschaft^:’ 1991, nr 5, s. 610.

169