FunkcjonowanieRynku R01
6 017

Bezpośrednim następstwem stosunków między sprzedawcami lub między nabywcami nie mogą być akty kupna-sprzedaży. Jednak również stosunki równoległe, towarzyszące stosunkom wymiany, są podporządkowane kształtowaniu tych aktów. Konfrontacja zamiarów sprzedawcy w dziedzinie sprzedaży z zamiarami innych sprzedawców tworzy podstawę do podejmowania przez niego działań, których zadaniem jest pozyskiwanie nabywców oraz nakłanianie ich do zakupu produktu lub usługi. Podobne działania zmierzające do pozyskania sprzedawcy oraz zwiększenia stopnia jego skłonności do sprzedaży produktu lub usługi mogą być zrodzone pod wpływem konfrontacji zamiarów danego nabywcy dotyczących zakupu z zamiarami innych nabywców. W ten sposób stosunki rówmoległe zachodzące między sprzedawcami lub między nabywcami wpływają na stosunki wymiany zachodzące między sprzedawcami a nabywcami.

Rynek powstaje i rozwija się w następstwie społecznego podziału pracy oraz jego pogłębiania się w procesach gospodarowania. Społeczny podział pracy powoduje, że podmioty życia gospodarczego nie mogą zaspokajać swoich potrzeb wytworami tylko własnej pracy, lecz muszą korzystać z wytworów pracy innych podmiotów. Dążenie podmiotów życia gospodarczego do korzystania z wytworów pracy innych podmiotów wymaga nawiązywania między nimi stosunków tworzących rynek.

Społeczny podział pracy jest procesem, który wywiera wpływ zarówno na wyodrębnianie się sprzedawców i nabywców, jak i na kształtowanie się podaży i popytu. Sprzedawcy nie istnieją bez nabywców, podobnie jak podaż bez popytu, i odwrotnie. Sprzedawcy i nabywcy oraz podaż i popyt tworzą splot stosunków i zależności, będących podstawą istnienia oraz funkcjonowania rynku.

2. Miejsce rynku w procesach gospodarowania

Rynek istnieje oraz funkcjonuje w obrębie procesów gospodarowania, które charakteryzuje złożona struktura. Nie precyzując poszczególnych elementów struktury tych procesów, można stwierdzić, że mają one przynajmniej dualny charakter. Ten dualny charakter procesów gospodarowania umożliwia konkretyzowanie miejsca rynku w ich obrębie.

Dualny charakter procesów gospodarowania może być prezentowany za pomocą wyodrębnienia dwóch podstawowych składników tych procesów. Z formalnego punktu widzenia każdy z tych składników może być z kolei ujmowany w sposób alternatywny^{1 2}, co ilustruje tablica 1.

Tablica 1

Dualny charakter procesów gospodarowania

Składniki procesów' gospodarow'ania
i	n
1.    Działalność gospodarcza 2.    Sfera realna 3.    Procesy materialno-rzeczowe	1.    Stosunki ekonomiczne 2.    Sfera regulacyjna 3.    Procesy informacyjno-decyzyjne

Procesy gospodarowania polegają przede wszystkim na celowym doborze oraz przekształcaniu czynników wytwórczych w wytwory, którymi mogą być produkty lub usługi. Na procesy gospodarowania składają się procesy cząstkowe, takie jak: inwestowanie, produkowanie, przemieszczanie produktów w przestrzeni, utrzymywanie zapasów' produktów itd. Wszystkie te procesy, tworzące w⁷espół działalność gospodarczą, mają charakter materialno-rzeczowy. Wymienione procesy materialno-rzeczowe wraz z procesami konsumpcji, gospodarowania pieniędzmi, zasobami pracy itd. tworzą realną sferę gospodarow'ania. Rynek nie jest kategorią o charakterze materialno-rzeczowym, nie może on być w związku z tym sytuow'any w obrębie realnej sfery gospodarowania.

Dualny charakter procesów gospodarowania wyraża się przede wszystkim w tym, że realnej sferze gospodarowania towarzyszą

17

1

Ta alternatywna prezentacja procesów gospodarowania wynika z niejedno

2

znaczności terminologicznej, jaka występuje w tej dziedzinie w literaturze.