Geografia turyzmu6

M |SmU(.hvihv> |iti|vi iu i yjówne koncepcje badawcze w geografii Iliryzmu

W podsystemie plriwt/ym {ur/estniey wypoczynku) szczególnie ważne są sposoby spędzaniu wolnego r/n.su. które są uzależnione od cech demograficznych, społeczno-ekonomicznych i .społeczno kulturowych poszczególnych ludzi i całych grup społecznych (np. wiek. wykształcenie, poziom zarobków, miejsce zamieszkania, wykonywany zawód). W przypadku walorów przyrodniczych i antropogenicznych (kulturowych) istotne są: stopień ich atrakcyjności i zdolność środowiska do przyjęcia wypoczywających (chłonność i pojemność rekreacyjna). Podsystem obejmujący infrastrukturę techniczną ma za zadanie zapewnić wypoczywającym właściwą obsługę (podobnie jak i osobom zatrudnionym w usługach turystycznych i stałym mieszkańcom danego obszaru), a jednocześnie powinien ułatwić im korzystanie z walorów przyrodniczych i antropogenicznych. Ważnym elementem tego podsystemu jest więc sieć transportowa. Dla właściwego wypoczynku osób odwiedzających dane miejsce szczególnie duże znaczenie ma podsystem obejmujący pracowników zatrudnionych w obsłudze ruchu turystycznego; istotna rola przypada kwalifikacjom osób zatrudnionych w usługach turystycznych. We właściwym funkcjonowaniu całego terytorialnego systemu rekreacyjnego doniosłą rolę spełnia podsystem obejmujący instytucje zarządzające całym systemem. Mogą to być zarówno instytucje związane bezpośrednio z funkcjonowaniem turystyki, jak i organy władzy lokalnej, instytucje planistyczne itp.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych koncepcję terytorialnych systemów rekreacyjnych szeroko stosowali geografowie radzieccy i służyła ona do regionalizacji turystycznej, badania ruchu wypoczynkowego w strefie podmiejskiej dużych aglomeracji, wytyczania obszarów chronionych itp. Model TSR znalazł uz-nnnie również wśród geografów polskich [Kostrowicki 1975]. Przykładem badań empirycznych nawiązujących do koncepcji TSR może być przeprowadzona przez A. Krzymowską-Kostrowicką [1980] analiza walorów, zagospodarowania i ruchu turystycznego na obszarze modelowym nad jeziorem Wigry. Ponadto szerokie omówienie koncepcji terytorialnych systemów rekreacyjnych moża znaleźć w wydanych w końcu lat siedemdziesiątych pracach T. Bartkowskiego [1977] oraz .1. Warszyńskiej i A. Jackowskiego [1978].

3. Metody badań geografii turyimu

Wśród głównych metod badawczych wykorzystywanych w geografii tury/.mu należy wyróżnić metody opierające się na informacjach wtórnych (korzystające z danych podawanych w spisach i rejestrach oraz przedstawianych na mapach), a iakże metody polegające na zbieraniu informacji pierwotnych (badania ankietowe, obserwacja, wywiad). Wobec specyfiki zjawiska - dużego zindywidualizowania potrzeb i zachowań turystycznych (wypoczynkowych) - i często braku odpowiednich informacji statystycznych, szczególnie duże znaczenie mają metody i techniki /wiązane z pracą w terenie. Dotyczy to zarówno badań mających na celu dokonań ie oceny walorów turystycznych (przyrodniczych i antropogenicznych), jak lówuież poznania potrzeb i preferencji turystów oraz ich zachowań.

Zdaniem S .J. Sąuire [1994] do metod badawczych geografii turyzmu należą również: analizowanie przewodników, pocztówek, map, ogłoszeń reklamowych, pamiątek dla turystów i programów imprez turystycznych, jak również literatury pięknej.

Innym sposobem zbierania informacji, zwłaszcza przy waloryzacji turystyczni j, jest analizowanie map ogólnogeograficznych (topograficznych) i tematycznych nip. rzeźby terenu, klimatycznych, szaty roślinnej, zabytków), jak również zdjęć lotniczych i satelitarnych.

W porównaniu z innymi dziedzinami geografii społeczno-ekonomicznej, geo gtnlia turyzmu cierpi na niedostatek informacji statystycznych. Wynika to po czę m i ze specyfiki turystyki i rekreacji (które są dosyć trudne do zdefiniowaniu, n pi zez lo nieuchwytne dla instytucji zajmujących się zbieraniem danych statysty i /nyeh), ale w dużym stopniu jest spowodowane położeniem przez organy sta lystyczne większego nacisku na zbieranie informacji dotyczących demografii, ml nn lwa, produkcji przemysłowej, transportu, poziomu życia lub handlu.

Jednym z głównych źródeł informacji dotyczących przede wszystkim turystyki międzynarodowej są publikacje wydawane przez Światową Organizację Turysty i /ną (WTO). Obok opracowań dotyczących całego świata, są one często poświę i one poszczególnym regionom lub krajom i poza danymi statystycznymi zawierają

*    /ęść opisową. Ponadto Światowa Organizacja Turystyczna wydaje publikacje dotyczące wybranych problemów. Pewnym mankamentem - jednak nie do uniknię-

*    iii wydawnictw Światowej Organizacji Turystycznej jest lo, że są w nich zamieszczane informacje zbierane na ogól przez narodowe instytucje statystyczne poszczególnych państw, które często są mało wiarygodne i trudne do porównania.