IMAG0253 (6)

•w

z pochodzenia przymiotnikami od nazw miejscowych. Przymiotnik od na^_v miejscowej przeniesiony na człowieka mógł oznaczać mieszkańca tej miej,, cowości, pochodzącego z tej miejscowości, sprawującego w tej miejscowo^; jakąś funkcję czy godność, będącego właścicielem danej wsi czy miasta W okresie średniowiecza nazwiska na -ski, które odnosiły się do szlachty najczęściej wskazywały na właściciela. Już w średniowieczu występowały nazwy na -ski, które nie stanowiły określeń właścicieli, ale pochodzenie z danej miejscowości. Np. Krakowski, nazwa znana od drugiej połowy XIV w., to nie określenie właściciela Krakowa, bo właścicielem grodu był król, ale osoby pochodzącej z Krakowa. Długosz podaje, że w drugiej połowie XV w. właścicielem Polikarcic pod Proszowicami był Zbigniew Krakowski, z łacińska zapisany Cracoviensis. W innym miejscu Długosz nazywa go Krakowczyk, czyli pochodzący z Krakowa. Przymiotnikowe formy na -ski w okresie średniowiecza występowały obocznie z określeniami przyimkowymi, np, Świętopełk Garbowski, notowany w 1399 r., zapisany był też jako Świętopełk de Garbowo (1390), a także Świętopełk Garbów (1399).

Budowa językowa nazwisk pochodnych od nazw miejscowych jest taka sama jak przymiotników od nazw miejscowych. Wynika to ze sposobu, w jaki powstały te nazwy osobowe. Przymiotnik od nazwy miejscowej obejmujący swym znaczeniem cechy, przymioty rzeczy i zjawisk z tą miejscowością związane, obejmował także ludzi, np. rynek krakowski, też mieszczanin krakowski. Z tych przymiotników oznaczających ludzi związanych w jakiś wyraźny sposób z danymi miejscowościami poprzez indywidualizację powstały nazwy osoboweJPrzy czym w pierwszej fazie kształtowania się nazw osobowych od nazw miejscowych nie było wyraźnej granicy, czy jest to jeszcze przymiotnik od nazwy miejscowej o charakterze wyrazu pospolitego, czy to już nazwa osobowa. Świętopełk z Garbowa był właścicielem Garbowa, panem garbowskim, stąd przez ludzi z innych miejscowości nazywany Garbowski. Dopiero z biegiem lat utrwaliła się nazwa osobowa, a wyraźnie odczuwana była dopiero wtedy, gdy Garbowski nie mieszkał już w Garbowie, lecz w innej wsi, ale utrzymało się jego nazwanie. Proces krzepnięcia nazwisk odmiejs-cowych trwał długo. Przy przechodzeniu przymiotników odmiejscowych do klasy nazw osobowych w ich strukturze językowej nie zachodziły zmiany językowe. Nie było żadnych zmian słowotwórczych, utrzymana została odmiana przymiotnikowa. Nastąpiło jednak urzeczownikowienie, bo nazwisko Krakowski, to rzeczownik określający człowieka, choć ma postać przymiotnika. Budowa słowotwórcza przymiotników odmiejscowych, a wtórnie nazwisk, jest dość urozmaicona.fMogą mieć tylko przyrostek -ski dodawany do* podstawy, np. n. m. Baby, przym. babski, n. os. Babski, n. m. Wola, przym. wolski, n. os. Wolski, n. m. Biała, przym. bielski, n. os. Bielski, n. m. Grodek, przym. gródecki, n. os. Gródecki, n. m. Batorz, przym. batorski, n. os. Batorski, n.

m.    Łaz, przym. laski, n. os. Łaski, n. m. Kamień, przym. kamieński oraz kamiński,

n.    os. Kamieński i Kamiński, n. m. Przemysł, przym. przemyski, ze starszego przemyślski, n. os. Przemyski, n. m. Brzeźno, przym. brzezieński, wtórnie brzeziński, n. os. Brzezieński i Brzeziński, n. m. Brody, przym. brodzki, wtórnie brocki, n. os. Brodzki i Brocki, n. m. Koniuchy, przym. koniuski, n. os. Koninski,