Scan 110328 0090

91

WYKORZYSTANIE PRZENIESIENIA I PRZEJRZYSTOŚCI

w relacji między pacjentem a terapeutą. W psychoterapii grupowej wszakże równie ważne, a czasami ważniejsze, są też inne czynniki, a terapeuta musi rozsądnie w trakcie sesji wykorzystywać własną osobę, by wspierać ich działanie. Modelując przejrzystość interpersonalną, próbuje ustanawiać normy, zachęcać do koncentracji na tu i teraz oraz ukazywać proces grupowy. Przejrzysty terapeuta zajmuje w grupie mniej centralną pozycję i w ten sposób wspiera rozwój autonomii i spójności grupy.

Terapeuta przyzwyczajony do autorytarnej postawy wobec pacjentów, zwłaszcza lekarz szkolony w modelu medycznym, może się obawiać, że ujawniając swoje reakcje, straci władzę bądź szacunek uczestników grupy. Może sobie wyobrażać, że gdy ujawni część tego, kim jest, pacjenci przestaną mu ufać lub zaczną się zeń naśmiewać. Terapeuta, który sam był kiedyś uczestnikiem grupy terapeutycznej, bez trudu dostrzeże, że przekonania te są błędne.

Niekiedy terapeuci obawiają się też swojego rodzaju eskalacji: boją się, że gdy się odsłonią, nienasycona grupa będzie się domagać kolejnych zwierzeń i wyznań. W grupie wszakże działają potężne siły przeciwstawne tej tendencji: chociaż uczestnicy są zazwyczaj ogromnie ciekawi osobistego życia prowadzącego, pragną zarazem, by pozostawał on nieznany i wszechmocny. Doceniają odpowiedzialnie udzielane i sprzyjające rozwojowi informacje zwrotne, rzadko jednak chcą poznawać szczegóły osobistych problemów terapeuty.

JAK SIĘ POSŁUGIWAĆ PRZEJRZYSTOŚCIĄ

Sposób wykorzystania przejrzystości w terapii zależy od osobistego stylu terapeuty i od aktualnych celów, do których zmierza grupa. Ważną wskazówką może być odpowiedź na pytanie, czemu w danym momencie ma służyć otwartość terapeuty: czy próbuję ułatwić rozwiązanie przeniesienia? Czy modeluję zachowanie, by doprowadzić do powstania norm terapeutycznych? Czy stwarzam warunki do interpersonalnego uczenia się, zachęcając uczestników do pracy nad relacją ze mną? Czy staram się dać uczestnikom wsparcie i pokazać, że ich akceptuję, mówiąc: „Cenię was, szanuję i okazuję to, dzieląc się z wami sobą i swoimi przeżyciami"? Za każdym razem terapeuta musi rozważyć, czy przejrzystość współgra z innymi zadaniami, nad którymi pracuje grupa.

PRZEJRZYSTOŚĆ A INTERAKCJE MIĘDZY TERAPEUTĄ A PACJENTEM

Ilekroć dochodzi do interakcji między terapeutą a pacjentem, zwłaszcza gdy pacjent udziela terapeucie informacji zwrotnej, terapeuta musi być gotów do rozsądnej otwartości. Gdy na przykład nadmiernie podporządkowana młoda anorektyczka zastanawia się, czy prowadzący jest na nią zły za to, że opuściła