MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jan Sarniak
Montowanie kadłuba statku 721[02].Z1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Bożena Kuligowska
mgr inż. Krzysztof Wejkowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jan Sarniak
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[02]Z1.04
 Montowanie kadłuba statku , zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
monter kadłubów okrętowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Organizacja montażu kadłuba 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.1.3. Ćwiczenia 17
4.1.4. Sprawdzian postępów 20
4.2. Proces technologiczny montażu kadłuba 21
4.2.1. Materiał nauczania 21
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 23
4.2.3. Ćwiczenia 23
4.2.4. Sprawdzian postępów 26
4.3. Technologia spawania kadłuba 27
4.3.1. Materiał nauczania 27
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 28
4.3.3. Ćwiczenia 28
4.3.4. Sprawdzian postępów 32
4.4. Transport sekcji i próby kadłubowe 33
4.4.1. Materiał nauczania 33
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 34
4.4.3. Ćwiczenia 34
4.4.4. Sprawdzian postępów 36
5. Sprawdzian osiągnięć 37
6. Literatura 42
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o technologii montażu kadłuba.
Ponadto w poradniku zamieszczono zagadnienia dotyczące prób kadłubowych oraz zestawy
ćwiczeń do poszczególnych zagadnień związanych z technologią montażu kadłuba. Do
wykonania tych ćwiczeń możesz wykorzystać materiał zawarty w literaturze technicznej
a także dokumentację stoczniową, która udostępni Ci nauczyciel prowadzący zajęcia.
W poradniku zamieszczono:
- podstawowe zagadnienia z zakresu organizacji montażu kadłuba,
- zagadnienia dotyczące metod montażu kadłuba,
- charakterystykę urządzeń, sprzętu i do montażu kadłuba,
- opisy procesu technologicznego montażu kadłuba,
- opisy technologii spawania kadłuba,
- zagadnienia dotyczące kontroli jakości na etapie montażu kadłuba,
- opisy metod transportu i prób kadłubowych.
Na początku pracy z poradnikiem zapoznaj się z wymaganiami wstępnymi. Jeśli nie
opanowałeś ich w pełni, to powinieneś uzupełnić braki. W razie potrzeby możesz poprosić
nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienia. Następnie zapoznaj się ogólnie z celami kształcenia.
Poziom osiągnięcia celów kształcenia będzie sprawdzany za pomocą testów końcowych.
Świadomość tego faktu powinna ułatwić Ci pracę z poradnikiem.
Materiał nauczania podzielony jest na rozdziały. Najpierw dokładnie przeczytaj
wiadomości teoretyczne, a następnie samodzielnie udziel odpowiedzi na pytania sprawdzające.
Teraz możesz już przystąpić do ćwiczeń, które w miarę możliwości wykonaj samodzielnie.
Możesz również konsultować się z kolegami i razem rozwiązywać problemy.
Po zakończeniu ćwiczeń sprawdz
poziom opanowania umiejętności zawartych w celach
kształcenia, wykorzystując do tego celu sprawdzian osiągnięć.
Na końcu znajduje się test sprawdzający Twoje wiadomości i umiejętności z zakresu
montażu kadłuba statku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
721[02].Z1
Technologia budowy kadłuba
okrętowego
721[02].Z1.01
Trasowanie blach i profili
721[02].Z1.02
Wykonywanie obróbki blach
i profili
721[02].Z1.03
Wykonywanie prefabrykacji sekcji
kadłuba
721[02].Z1.04
Montowanie kadłuba statku
721[02].Z1.05 721[02].Z1.06
Montowanie elementów Przygotowanie statku i pochylni
zbrojenia kadłuba do wodowania
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć.
- stosować terminologię z zakresu konstrukcji i technologii kadłuba statku,
- posługiwać się normami, dokumentacją technologiczną, rysunkami kadłubów okrętowych
oraz planami montażu,
- wykonywać szkice prostych elementów okrętowych,
- identyfikować ogólne i lokalne linie, płaszczyzny bazowe kadłuba oraz określać ich
przeznaczenie,
- trasować niezłożone płyty poszycia,
- posługiwać się szablonami orz szkicami montażowymi do trasowania przestrzennych
podzespołów konstrukcyjnych kadłuba,
- posługiwać się podstawowym sprzętem pomiarowym podczas prefabrykacji i montażu
okrętowych konstrukcji kadłubowych,
- posługiwać się urządzeniami, przyrządami, narzędziami i pomocniczym
oprzyrządowaniem monterskim, w tym narzędziami pneumatycznymi, magnetycznymi
i hydraulicznymi,
- posługiwać się podstawowym sprzętem spawalniczym do cięcia i szczepania;
- określać przyczyny nadmiernych odkształceń technologicznych wykonywanej konstrukcji,
- posługiwać się elementarnym sprzętem do prostowania cieplnego i oprzyrządowaniem
pomocniczym,
- charakteryzować właściwości technologiczne podstawowych materiałów kadłubowych;
dobierać urządzenia, narzędzia i sprzęt pomocniczy oraz materiały do operacji
technologicznych montażu kadłuba,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii,
- udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
- komunikować się z uczestnikami procesu pracy,
- przestrzegać przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika
i pracodawcy,
- przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć.
 ustalić kolejność operacji w procesie montażu kadłuba statku,
 określić warunki stosowania narzędzi podczas montażu konstrukcji kadłuba statku,
 ułożyć spoiny montażowe i spoiny krótkie,
 scharakteryzować metody badania i ujawniania wad technologicznych,
 zlikwidować pod nadzorem wady technologiczne,
 określić zakres odbioru oraz zasady wykonywania prób kadłubowych,
 określić metody transportu sekcji kadłuba okrętu,
 rozróżnić urządzenia transportowe stosowane w stoczni,
 posłużyć się dokumentacją technologiczną,
 zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Organizacja montażu kadłuba
4.1.1. Materiał nauczania
Do budowy i wodowania statku stosowane są pochylnie wzdłużne i poprzeczne oraz doki
suche.
Doki
Dok suchy jest prostokątnym zbiornikiem otwartym od góry, którego jedna z krótszych
ścian przyległa do basenu wodnego jest zamknięta wrotami doku. Dno doku w kierunku
poprzecznym może być poziome, natomiast w kierunku wzdłużnym jest pochylone ze względu
na możliwość przegłębienia statku. Zamknięcie doku suchego może odbywać się za pomocą
bram, które mogą być rozwiązane w postaci konstrukcji: dwuskrzydłowej, przesuwnej,
pływającej lub zawiasowej. Dok powinien posiadać systemy stacji pomp, kanałów ściekowych,
przewodów i zasuw.
Przy stosowaniu bramy pływającej, konstrukcja zakończenia doku nie jest skomplikowana,
Wadą bram pływających jest długi okres ich otwierania oraz konieczność stosowania
pomocniczego taboru pływającego do jej odholowania.
Brama doku posiada śluzy do napełniania wodą w procesie wodowania statku. Czas
wodowania jest długi i wynosi w przybliżeniu kilkanaście godzin, natomiast czas
wypompowywania wody z doku nie powinien być dłuższy niż 5 godzin.
Do budowy statku w doku stosowane są podpory denne, podpory stępkowe rys. 1
i skrzynki obłowe. Podpory do budowy statku w doku suchym ustawiane są według planu
ustawienia statku do budowy opracowywanego przez biuro projektowe stoczni.
Rys. 1. Klatki stępkowe do wspierania budowanego statku [5, s. 533]a  klatka drewniana,
b  stalowa lub żelbetowa, c  szybkorozbieralna stalowa, d  klinowa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Budowa statku w doku suchym jest korzystna ze względu na następujące czynniki:
- dno doku w kierunku wzdłużnym jest nieznacznie pochylone (w przypadku pochylni duże
pochylenie bardzo utrudnia prowadzenie prac montażowych),
- proces wodowania nie stwarza zagrożeń jak w przypadku wodowania na pochylni,
- istnieje możliwość budowy dużych jednostek podzielonych na części przy wykorzystaniu
grodzi technologicznej i montażu po wodowaniu,
- możliwość przeprowadzania remontów statków.
Szczegółowe informacje dotyczące problematyki dokowania zawarte są w stoczniowych
instrukcjach ustawienia statku na doku suchym oraz w literaturze technicznej.
Pochylnie
Ze względu na metody wodowania, wyróżniamy pochylnie:
- wzdłużne, z których statek jest budowany i wodowany równolegle do osi wzdłużnej
pochylni.
- poprzeczne, z których statek jest budowany i wodowany poprzecznie do osi wzdłużnej
pochylni.
Rys. 2. Pochylnia otwarta [1, s. 460]
Rys. 3. Widok w przekroju pochylni wzdłużnej [5, s. 522] 1  pochylnia betonowa, 2  pale
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
 Pochylnie wzdłużne (rys. 3) dzielą się na: otwarte (rys. 2), półdokowe (rys. 5), dokowe,
poziome i poziome z pomocniczymi urzÄ…dzeniami do wodowania. KonstrukcjÄ™ pochylni
otwartej przedstawiono na rys. 4.
Pochylnie boczne (rys. 6) dzielÄ… siÄ™ na:
- pochylnie z torami o stałym stoku, doprowadzonym pod powierzchnię wody,
- pochylnie z torami o stałym stoku, doprowadzonymi do powierzchni wody,
- pochylnie z torami o stoku stałym, kończącymi się nad powierzchnia wody na wysokości
0 3 m.
Pochylnię wzdłużną przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 4. Konstrukcja pochylni otwartej [1, s. 463] 1  ostrogi; 2  ścianki szczelne; 3  płyta
żelbetowa; 4 - pale
Rys. 5. Widok zakończenia pochylni półdokowej [5, s. 522]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Rys. 6. Rodzaje pochylni bocznych [5, s. 524] a  normalna, b  wÄ…ska, c  zrzutowa
Szczegółowe informacje dotyczące budowy pochylni przedstawione są w literaturze
rozdz. 6 poradnika oraz w instrukcjach stoczniowych.
Harmonogram prac przygotowawczych do montażu kadłuba
Na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej statku, biuro technologiczno-konstrukcyjne
stoczni opracowuje harmonogram prac przygotowawczych do budowy kadłuba oraz określa
zadania do budowy całego statku. Harmonogram ten dotyczy zadań związanych z obróbką,
prefabrykacją, montażem kadłuba i wyposażenia siłowni, wodowaniem oraz próbami statku na
uwięzi i w morzu.
Harmonogram ten obejmuje m.in.:
1. Przygotowanie założeń technologicznych budowy statku określających miejsce, warunki
oraz uwzględnia metodę montażu kadłuba.
2. Przygotowanie zestawień: materiałów, maszyn i urządzeń okrętowych, wyposażenia
statku.
3. Opracowanie planu zamówień i zabezpieczenie terminów realizacji dostaw zgodnie
z harmonogramem budowy statku.
3. Przeprowadzenie analizy kosztów materiałowych i robocizny oraz ustalenia ceny statku,
celem zabezpieczenia środków finansowych na budowę.
4. Zaplanowanie środków inwestycyjnych do zakupu materiałów i urządzeń produkcyjnych
dla zabezpieczenia prawidłowego przebiegu procesu technologicznego budowy statku
zgodnie z przyjętym harmonogramem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. Przygotowanie technologicznej dokumentacji roboczej, opracowania dokumentacji
oprzyrządowania technologicznego oraz dokumentacji dla stoczniowych wydziałów
produkcyjnych.
Szczegółowe informacje zamieszczone są w harmonogramach budowy statków, które są
opracowywane przez stoczniowe biura projektowe.
Przygotowanie pochylni do montażu kadłuba
Przed rozpoczęciem montażu kadłuba należy wykonać pewien zakres prac związanych
z przygotowaniem pochylni.
Zakres tych prac obejmuje: roztrasowanie pochylni, wytyczenie linii świetlnej, określenie
płaszczyzny symetrii i płaszczyzn wręgowych oraz określenie płaszczyzny podstawowej.
Rys. 7. Schemat linii kontrolnych do montażu kadłuba na pochylni [3, s. 360] 1  wzdłużna oś
symetrii pochylni; 12  wzdłużne linie boczne; 3  płytki stalowe wbetonowane w pochylnię;
4  płaszczyzna owręża; 5  słupki kontrolne; 6  wzdłużna płaszczyzna symetrii kadłuba;
7  płaszczyzna podstawowa; 8  podpory stępkowe; 9  pion
Roztrasowanie pochylni
Celem roztrasowania jest wyznaczenie baz pomiarowych do kontroli kształtów kadłuba
w czasie jego montażu. Roztrasowanie polega na wytrasowaniu na powierzchni pochylni
wzdłużnej osi symetrii pochylni oraz szeregu linii równoległych w równych odstępach, które
powinny odpowiadać odstępom wzdłużnic na podstawie planu ustawienia kadłuba do
montażu, opracowanego przez biuro konstrukcyjne stoczni. Czynności te wykonuje się za
pomocą struny stalowej lub teodolitu. Schemat linii kontrolnych do montażu kadłuba
przedstawia rys. 7.
Wytyczenie linii świetlnej
Linię świetlną wytycza się w celu wyznaczenia płaszczyzny podstawowej kadłuba. Przy
wyznaczaniu linii świetlnej stosuje się odpowiednie procedury podane w literaturze rozdz. 6
poradnika.
Wyznaczenie płaszczyzny symetrii i płaszczyzn wręgowych
Płaszczyznę symetrii oraz położenie płaszczyzn wręgowych wyznacza się na podstawie
wyznaczonej linii świetlnej.
Przy wyznaczania położenia płaszczyzny symetrii i płaszczyzn wręgowych stosuje się
odpowiednie procedury podane w literaturze rozdz. 6 poradnika.
Wyznaczenie płaszczyzny podstawowej
Płaszczyzna podstawowa jest bazą pomiarową w procesie budowy kadłuba na pochylni.
Płaszczyznę podstawową określa się w oparciu o położenie linii świetlnej stosując
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
odpowiednie procedury podane w literaturze rozdz. 6 poradnika. Schemat wyznaczenia linii
świetlnej przedstawiają rysunki 8 i 9.
Rys. 8. Roztrasowanie stojaków pochylni [ 3, s. 361] 1  pochylnia; 2  stojak; 3  linia
świetlna; 4  płaszczyzna podstawowa
Rys. 9. Szczegół górnej części stojaka [3, s. 361] a  ustalanie położenia linii świetlnej
w płaszczyz
nie pionowej, b  ustalenie położenia linii świetlnej w płaszczyz
nie
poziomej, c  stojak z zamontowanym wizjerem 1  stojak; 2  wiercone otwory;
linijka pozioma; 4  linijka pionowa; 5  wizjer
Procedury dotyczÄ…ce roztrasowania pochylni opisane sÄ… w literaturze rozdz. 6 poradnika
a także podane są w szczegółowych instrukcjach stoczniowych opracowanych przez biura
projektowe stoczni.
Urządzenia, sprzęt i narzędzia do montażu kadłuba
Do montażu kadłuba przy wykorzystaniu suchego doku lub pochylni niezbędne jest
przygotowanie odpowiedniego wyposażenia.
Wyposażeniem tym są:
1. Podpory do budowy kadłuba.
2. UrzÄ…dzenia dz
wigowe.
3. Rusztowania.
4. Instalacje energetyczne.
Podpory do budowy kadłuba
Do budowy kadłuba stosowane są następujące typy podpór:
1. Podpory stępkowe.
2. Podpory denne.
3. Skrzynki obłowe.
4. Podpory wysokie.
Podpory stępkowe mogą być rozwiązane w postaci bloków patentowych (kilbloków) rys.
10, lub jako podpory typu skrzynki z piaskiem rys. 11 i 12.
Bloki patentowe stanowią zespoły klinów stalowych niesamohamownych, skręcanych za
pomocą śruby dwustronnej. Demontaż bloków patentowych jest prosty i polega na odkręceniu
nakrętek śruby dwustronnej i demontażu elementów podpierających.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Rys. 10. Pojedyncza klatka stępkowa; a  drewniana; b  z dolną częścią stalową [1, s. 498]
Montaż podpory stępkowej i dennej w postaci konstrukcji skrzynek z piaskiem polega na
ustawieniu elementów podpierających bezpośrednio na piasku umieszczonym w skrzyni
stalowej i zamontowaniu klinów drewnianych samohamownych. Demontaż takiej podpory
polega na spuszczeniu piasku ze skrzyni poprzez odkręcenie korka spustowego i demontażu
podkładek klinowych i konstrukcji wspierającej.
Zarówno bloki patentowe jak i podpory typu skrzynek z piaskiem są stosowane do podparcia
dna statku przy montażu kadłuba.
Podpór tych jest kilkaset, ustawiane są pod stępką i w innych miejscach dna podwójnego na
skrzyżowaniu denników i wzdłużników zgodnie z planem ustawienia kadłuba do montażu.
Podpory wysokie sÄ… montowane w rejonie dziobu i rufy. Konstrukcja takiej podpory jest
złożona z bloku patentowego, na którym wsparte są elementy podpierające. Podpór tych jest
kilkanaście i są montowane po obu stronach burty zgodnie z planem ustawienia kadłuba do
montażu. Na planie tym oznaczone są miejsca montażu podpór pod budowę kadłuba oraz
wymiary określające położenie ich względem miejsc bazowych. Ponadto na planie
zamieszczona jest tabela, w której podane są rodzaje podpór, ich oznaczenie oraz ilość sztuk.
Rys. 11. Ustawienie podpór stępkowych [5, s. 534] 1  podpora; 2  korek spustowy; 3  obrzeże;
4  piasek; 5  bale drewniane; 6  kliny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Rys. 12. Skrzynia stalowa z piaskiem [1, s. 499] 1  skrzynia stalowa, 2  suszony piasek,
3  nakładka drewniana, 4  osłona skórzana, 5  rury wysypowe
Rys. 13. Klatka stępkowa [1, s. 496] 1  podbudowa dolna (drewno lub żelbet); 2  podkładka;
3  kliny; 4  blok patentowy; 5  miękka podkładka; 6  podpora skośna
Podpory stępkowe rozmieszczane są według planu ustawienia statku do montażu
w odstępach 0,75 1.5m w osi statku pod stępką w płaszczyznach denników.
Podpory denne mogą być montowane pod grodziami wodoszczelnymi w postaci
podkładek i klinów, a także mogą być umieszczane pod dnem na skrzyżowaniu denników
i wzdłużników w postaci belek drewnianych podpartych od dołu za pomocą klinów.
Szczegółowe opisy rozwiązań konstrukcyjnych podpór przedstawiono w literaturze rozdz. 6
poradnika.
Rusztowania
W procesie budowy kadłuba stosowane są następujące typy rusztowań:
- rusztowania stojakowe,
- rusztowania kozłowe,
- rusztowania podwieszane,
- rusztowania wspornikowe,
- rusztowania segmentowe,
- rusztowanie przejezdne,
- rusztowania pływające,
- rusztowania drewniane,
- rusztowania wiszące na linach lub łańcuchach,
- rusztowania podwieszane na cięgnach sztywnych,
- rusztowania wiszÄ…ce nastawne,
- rusztowania zewnętrzne stojakowe,
- rusztowania samojezdne,
- trap roboczy statku,
- pomosty zejściowe do burtowych otworów komunikacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Rys. 14. Stojaki rusztowaniowe [1, s. 478] 1  płaskownik; 2  uchwyty do przedłużania; 3- wycięcia
do poprzeczek; 4  drabina z prętów; 5  podstawa żelbetowa
Rys. 15. Rusztowania podwieszane [1, s.479] a  konsole; b  uchwyty pokładnikowe różnych typów
1  krawężnik; 2  śruba; 3  wzdłużnik lub pokładnik
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rys. 16. Rusztowania wiszące [1, s. 482] a  o niezmiennym poziomie; b  z możliwością
regulowania wysokości z rusztowania 1  lina, 2  hak, 3  talia
Szczegółowe informacje dotyczące rozmieszczenia poszczególnych typów rusztowań oraz
wymagania dotyczące montażu i eksploatacji podane są w instrukcjach wykonania i montażu
rusztowań stosowanych przy budowie statku opracowanych przez biura konstrukcyjno-
technologiczne stoczni. Przykłady rozwiązań konstrukcyjnych rusztowań przedstawiono na
rysunkach 14, 15, 16.
Instalacje energetyczne pochylni i suchego doku
Suche doki i pochylnie powinny być wyposażone w systemy instalacji energetycznych
umożliwiających prowadzenie budowy statków.
Dlatego do suchego doku i pochylni doprowadzane są instalację sprężonego powietrza
przedstawiono na rys. 17.Szczegółowe informacje dotyczące rozmieszczenia instalacji
energetycznych zawiera plan przygotowania pochylni do budowy statku opracowany przez
biuro projektowe stoczni.
Rys. 17. Instalacja sprężonego powietrza [1, s. 477] 1  magistrala ogólnostoczniowa. 2  rurociągi
odcinkowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega roztrasowanie pochylni?
2. Na czym polega wytyczenie linii świetlnej?
3. Na czym polega wyznaczanie płaszczyzny symetrii i płaszczyzn wręgowych?
4. W jaki sposób wyznaczana jest płaszczyzna podstawowa?
5. Co zawiera plan ustawienia statku do budowy?
6. Jakie znasz podpory do montażu kadłuba statku?
7. Jakie cechy charakterystyczne posiada dok suchy?
8. Co charakteryzuje pochylnię wzdłużną?
9. Jaka rolę spełnia brama pochylni wzdłużnej?
10. Co charakteryzuje pochylniÄ™ poprzecznÄ…?
11. Jakie znasz rodzaje pochylni wzdłużnych?
12. Jakie znasz rodzaje pochylni poprzecznych?
13. Jakie jest wyposażenie suchego doku i pochylni do budowy statku?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z literatury technicznej wyszczególnionej w poradniku, (L. Palasik: Monter
kadłubowy), uzupełnij tabelę wpisując kolejno operacje wytyczenia linii świetnej,
oprzyrządowanie, narzędzia i urządzenia pomiarowe. Ilość pozycji w tabeli dostosuj do
potrzeb.
Oprzyrządowanie, narzędzia
Lp. Opis operacji traserskiej
i urzÄ…dzenia pomiarowe
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować procedurę wyznaczania linii świetlnej,
2) wpisać do tabeli opisy operacji traserskich oraz podać oprzyrządowanie, narzędzia
i urządzenia pomiarowe do wykonania poszczególnych operacji wyznaczania płaszczyzny
podstawowej,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika,
- przybory do pisania.
- poradnik.
Ćwiczenie 2
Korzystając z literatury technicznej wyszczególnionej w poradniku, (L. Palasik: Monter
kadłubowy), uzupełnij poniższą tabelę wpisując kolejno operacje wyznaczania płaszczyzny
podstawowej. Ilość pozycji w tabeli dostosuj do potrzeb.
Oprzyrządowanie narzędzia
Lp. Opis operacji traserskiej
i urzÄ…dzenia pomiarowe
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować procedurę wyznaczania płaszczyzny podstawowej,
2) wpisać do tabeli opisy operacji traserskich oraz podać oprzyrządowanie, narzędzia
i urządzenia pomiarowe do wykonania poszczególnych operacji wyznaczania płaszczyzny
podstawowej,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Przy wykorzystaniu planu ustawienia statku do montażu, który otrzymasz od nauczyciela,
uzupełnij poniższą tabelę wpisując rodzaj podpory, oznaczenie, ilość sztuk oraz miejsce
montażu.
Wymiary wskazujące położenie
Lp. Rodzaj podpory Oznaczenie Ilość sztuk względem miejsc bazowych
[mm]
1
2
3
4
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować plan ustawienia statku do montażu,
2) wpisać do tabeli dane charakterystyczne podpór zgodnie z poleceniem w tabeli,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- plan ustawienia statku do montażu,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Korzystając z literatury technicznej wyszczególnionej w poradniku (Szarejko J., Roguski
R: Zarys budowy okrętu), uzupełnij poniższą tabelę zgodnie z poleceniem.
Podpora w rozwiÄ…zaniu skrzynki z piaskiem
Lp. Nazwa elementu podpory Ilość sztuk
1
2
3
4
5
6
Sposób montażu i demontażu
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rozwiązania konstrukcyjne podpór,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 5
Korzystając z literatury technicznej wyszczególnionej w poradniku, (L. Palasik: Monter
kadłubowy), uzupełnij poniższą tabelę.
Klatka stępkowa
Lp. Nazwa elementu Ilość sztuk
Sposób montażu i demontażu
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rozwiązanie konstrukcyjne klatki stępkowej na podstawie literatury,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika,
- przybory do pisania.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić na czym polega roztrasowanie pochylni?
ðð ðð
2) wyjaśnić na czym polega wyznaczenie linii świetlnej?
ðð ðð
3) wyjaśnić na czym polega wyznaczenie płaszczyzny symetrii
ðð ðð
4) wyjaśnić na czym polega wyznaczenie płaszczyzn wręgowych?
ðð ðð
5) wyjaśnić na czym polega wyznaczenie płaszczyzny podstawowej?
ðð ðð
6) podać wady i zalety budowy statku w doku suchym?
ðð ðð
7) wymienić rodzaje pochylni do budowy statku?
ðð ðð
8) wyjaśnić co zawiera plan ustawienia statku do montażu?
ðð ðð
9) rozróżniać typy podpór do budowy kadłuba?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.2. Proces technologiczny montażu kadłuba
4.2.1. Materiał nauczania
Metody montażu kadłuba
Kadłub statku może być montowany przy wykorzystaniu metody:
- piętrowej,
- piramidalnej,
- wyspowej,
- blokowej.
Schematy metod montażu kadłuba przedstawiono na rys. 18.
Rys. 18. Metody montażu kadłuba w płaszczyz
nie wzdłużnej [3, s. 367] a) piętrowa,
b) piramidalna, c) wyspowa, d) blokowa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Metoda piętrowa
Metoda ta polega na montażu kadłuba z sekcji na całej długości rozpoczynając od sekcji
dennych, następnie grodzi poprzecznych, potem sekcji burt i pokładów (rys. 18a).
Wadą tej metody są duże skurcze spawalnicze powstałe w wyniku spawania na dużej
długości.
Metoda piramidalna
Metodę te charakteryzuje jednoczesne prowadzenie prac montażowych we wszystkich
kierunkach: od dziobu do rufy oraz w kierunku burt i w górę (rys. 18b).
Zaletą tej metody są bardzo małe odkształcenia powstałe w wyniku prowadzenia prac
spawalniczych.
Metoda wyspowa
Metoda ta charakteryzuje się tym, że budowa kadłuba następuje jednocześnie w kilku
miejscach zwanych wyspami montażowymi (rys. 18c). Ilość wysp montażowych zależy od
wielkości statku. Najczęściej prowadzi się prace montażowe przy wykorzystaniu dwóch wysp.
Metoda blokowa
Metoda ta jest zwana metodą blokowo-wyspową, ponieważ poszczególne bloki są
wykonywane niezależnie na wydziałach prefabrykacji kadłuba, a następnie transportowane na
miejsce montażu, styki pomiędzy blokami przebiegają w jednej płaszczyz
nie (rys. 18 d).
Szczegółowe informacje dotyczące metod montażu kadłuba zamieszczone są w literaturze
rozdz. 6 poradnika.
Plan montażu kadłuba
Plan montażu kadłuba jest dokumentem opracowanym przez biuro projektowe stoczni.
Jest on rysunkiem przedstawiajÄ…cym:
- rzut boczny kadłuba,
- przekrój w płaszczyz
nie symetrii,
- widok na dno wewnętrzne,
- wymiary główne.
Na planie tym oznaczone są sekcje kadłuba, siatka wręgowa, oznaczenia grup obróbczych
oraz kierunków montażu.
Montaż kadłuba jest wykonywany zgodnie z numeracją grup obróbczych i kierunkami
montażu.
Zasady odpalania zapasów montażowych
Sekcje kadłuba nie będące sekcjami łącznikowymi zgodnie z dokumentacją
prefabrykacyjną posiadają przewidziany z jednej strony, na długości zapas montażowy.
Natomiast sekcje łącznikowe posiadają zapas montażowy na długości, przewidziany z obu
stron. Zapasy te są odpalane bezpośrednio przed montażem, po uprzednich pomiarach sekcji w
celu ustaleniu rzeczywistego naddatku do odpalenia.
Pomiary kadłuba na montażu
Pomiary te są przeprowadzane przez geodetów stoczniowych w oparciu o instrukcję
pomiarów kadłuba na montażu opracowaną przez biuro projektowe stoczni zgodnie ze
standardem budowy kadłuba. W instrukcji tej zamieszczone są rysunki oraz podane tolerancje
wykonania poszczególnych podsekcji i sekcji, a także wybranych węzłów konstrukcyjnych
kadłuba.
W oparciu o tę instrukcję jest opracowywana karta pomiarów kadłuba podczas montażu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz metody montażu kadłuba?
2. Na czym polega piętrowa metoda montażu kadłuba?
3. Na czym polega montaż kadłuba metoda piramidalną?
4. Na czym polega montaż kadłuba metodą wyspową?
5. Na czym polega montaż kadłuba metodą blokową?
6. Co zawiera plan montażu kadłuba?
7. Gdzie rozmieszczone są zapasy sekcji kadłuba?
8. Kiedy odpala się zapasy w sekcjach kadłuba?
9. Co zawiera plan spawania kadłuba?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę podając wady i zalety oraz cechy charakterystyczne piętrowej metody
montażu kadłuba.
Metoda piętrowa
Lp. Zalety Wady
1
2
3
4
5
Cechy charakterystyczne:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować piętrową metodę montażu kadłuba przy wykorzystaniu literatury,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika, poz. 1, 2,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę podając wady i zalety oraz cechy charakterystyczne piramidalnej metody
montażu kadłuba.
Metoda piramidalna
Lp. Zalety Wady
1
2
3
4
5
Cechy charakterystyczne:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować piramidalną metodę montażu kadłuba na podstawie literatury technicznej,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika, poz. 1, 2,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tabelę podając wady i zalety oraz cechy charakterystyczne wyspowej metody
montażu kadłuba.
Metoda wyspowa
Lp. Zalety Wady
1
2
3
4
5
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Cechy charakterystyczne:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować wyspową metodę montażu kadłuba, literatura rozdz. 6 poradnika,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika, poz. 1, 2,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Uzupełnij tabelę podając wady i zalety oraz cechy charakterystyczne blokowej metody
montażu kadłuba.
Metoda blokowa
Lp. Zalety Wady
1
2
3
4
5
Cechy charakterystyczne:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować blokową metodę montażu kadłuba rozdz. 6 poradnika, poz. 1, 2 literatury,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura z poradnika,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 5
Na podstawie planu montażu kadłuba, który otrzymasz od nauczyciela, uzupełnij tabelę
podajÄ…c brakujÄ…ce dane.
Kolejność montażu sekcji kadłuba z pierwszej grupy obróbczej
Oznaczenie
Nazwa sekcji Kolejność montażu
sekcji kadłuba
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować plan montażu kadłuba,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- plan montażu kadłuba,
- przybory do pisania.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić metody montażu kadłuba?
ðð ðð
2) scharakteryzować metodę piętrową metodę montażu?
ðð ðð
3) scharakteryzować piramidalną metodę montażu kadłuba?
ðð ðð
4) scharakteryzować wyspową metodę montażu kadłuba?
ðð ðð
5) scharakteryzować blokową metodę montażu kadłuba?
ðð ðð
6) wskazać zapasy montażowe sekcji lub bloków kadłuba?
ðð ðð
7) ustalić kolejność montażu na podstawie planu montażowego?
ðð ðð
8) podać zasady odpalania zapasów montażowych?
ðð ðð
9) podać co zawiera instrukcja pomiarów kadłuba w procesie montażu?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.3. Technologia spawania kadłuba
4.3.1. Materiał nauczania
W procesie montażu kadłub spawany jest zgodnie z dokumentacją spawalniczą, która jest
opracowywana przez biura technologiczne stoczni. DokumentacjÄ™ tÄ™ stanowiÄ… instrukcje
spawalnicze i technologia spawania kadłuba na montażu zawierająca schemat kolejności
spawania. Dodatkowe informacje dotyczące spawania kadłuba podawane są w postaci uwag
zamieszczanych w dokumentacji montażowej.
Zagadnienia dotyczące technik i metod spawania przedstawiono w jednostce modułowej
Z1.03.
Technologia spawania kadłuba na montażu
Dokument ten zawiera informacje dotyczÄ…ce:
- wymagań spawaczy,
- wymagań monterów,
- zakresu stosowania metod spawania,
- materiałów spawalniczych oraz przygotowania brzegów sekcji do spawania,
- zasad prowadzenia prac montersko spawalniczych.
- zakresu i organizacji kontroli spawania,
- warunków BHP przy prowadzeniu prac spawalniczych.
Schemat kolejności spawania kadłuba
Dokument ten opracowany w postaci rysunku, na którym zamieszczono:
- rzut boczny z siatką wręgową,
- rzut na pokład główny,
- rzut na dno podwójne,
- rzuty przedstawiające kolejność spawania wybranych węzłów konstrukcyjnych kadłuba.
Na rysunku tym zamieszczono także oznaczenia sekcji kadłuba, styki montażowe, symbole
spawalnicze oraz oznaczenia związane z kolejnością wykonywania spoin.
Metody, parametry spawania, materiały spawalnicze oraz sposób przygotowania
elementów do spawania zamieszczone są w katalogach kart technologii spawania.
Instrukcje spawalnicze
W instrukcjach tych zamieszczono:
- ogólne warunki spawania,
- schemat kolejności spawania kadłuba,
- informacje dotyczÄ…ce kontroli spawania,
- warunki BHP prowadzenia prac spawalniczych.
Typowym dokumentem stosowanym w technologii spawania kadłuba na montażu jest
schemat kolejności spawania.
Sprzęt spawalniczy
Do spawania kadłuba na etapie montażu stosowane są urządzenia spawalnicze:
- do spawania automatycznego Å‚ukiem krytym,
- do spawania automatycznego metodÄ… MAG,
- do spawania półautomatycznego metodą MAG,
- spawarki wielostanowiskowe do spawania ręcznego elektrodami otulonymi,
Rodzaj stosowanych urządzeń zależny jest od metod spawania wskazanych w symbolach
spawalniczych na planie spawania kadłuba.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Wady technologiczne spoin i metody badań
W procesie spawania kadłuba mogą powstać wady złączy, które obniżają wytrzymałość
konstrukcji. Do typowych wad spoin należą:
- wady sieci krystalograficznej,
- wady mikroskopowe,
- wady makroskopowe.
Wady sieci krystalograficznych określa się na etapie badań złączy próbnych, natomiast
wady mikroskopowe są stwierdzane podczas prób odbiorczych pospawanej konstrukcji.
Wady makroskopowe złączy spawanych mogą być wykrywane jako wewnętrzne lub
zewnętrzne. Wadami wewnętrznymi złączy spawanych są pęcherze i wtrącenia.
Do wad zewnętrznych należą:
- wady powierzchni i kształtu,
- przyklejenia,
- wady przetopu,
- pęknięcia.
Na etapie montażu kadłuba, złącza spawane najczęściej bada się metodami radiologicznymi lub
ultradz
więkowymi.
Sposoby likwidacji wad technologicznych spoin
Wadliwie wykonane spoiny sÄ… oznaczane w trakcie kontroli z poleceniem wykonania
poprawek. Wadliwie wykonane spoiny sÄ… wypalane metodÄ… elektropowietrznÄ… w celu
wykonania ponownego spawania.
W trakcie spawania mogą powstać deformacje technologiczne. Sposoby pomiarów
odkształceń kadłuba oraz metody prostowania przedstawiono w jednostce modułowej Z1.03.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka dokumentacja spawalnicza stosowana jest przy montażu kadłuba?
2. Jakie informacje zawierają instrukcje spawania kadłuba?
3. Jakie informacje zawiera schemat kolejności spawania kadłuba?
4. Jakie urządzenia stosowane są w procesie montażu kadłuba?
5. Jakimi metodami spawany jest kadłub na montażu?
6. Jakie występują wady technologiczne spoin?
7. Jakie są metody badań złączy kadłuba?
8. Jakie sÄ… sposoby usuwania wad technologicznych spoin?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę parametrów spawania nadbudówki w procesie montażu kadłuba na
pochylni. Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj plan spawania kadłuba na montażu oraz
katalogi kart technologii spawania, które otrzymasz od nauczyciela. Tabela w miarę potrzeb
może być powiększana o dalsze pozycje.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Parametry spawania sekcji nadbudówki w procesie montażu kadłuba
Numer karty Nazwa parametru
Lp. Wartość Jednostka
technologii spawania spawania
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować plan spawania kadłuba oraz odpowiednie karty technologii spawania,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- plan montażu kadłuba,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę wykazu urządzeń, sprzętu i materiałów do spawania bloków burtowych
w procesie montażu kadłuba. Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj plan spawania kadłuba na
montażu oraz katalogi kart technologii spawania, które otrzymasz od nauczyciela. Tabela
w miarę potrzeb może być powiększana o dalsze pozycje.
Wykaz urządzeń, sprzętu i materiałów do spawania bloków burtowych w procesie montażu
kadłuba
Lp. Nazwa urządzenia, sprzętu i materiału spawalniczego Ilość
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować plan spawania kadłuba na montażu (schemat spawania kadłuba),
2) przeanalizować odpowiednie karty technologii spawania,
3) wypełnić tabelę zgodnie poleceniem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- plan spawania kadłuba na montażu,
- katalogi kart technologii spawania,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Ćwiczenie 3
Uzupełnij wykaz środków ochrony osobistej do wykonania prac spawalniczych przy
montażu kadłuba na pochylni. Tabela w miarę potrzeb może być powiększana o dalsze
pozycje.
Wykaz środków ochrony osobistej przy montażu kadłuba na pochylni
Lp. Nazwa środka ochrony Ilość
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować zagrożenia przy spawaniu kadłuba,
2) wypełnić tabelę zgodnie poleceniem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- poradnik BHP,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Wykonaj prace spawalnicze przy montażu pokładu, wykorzystując dokumentację
montażową kadłuba, instrukcje technologiczne i stosując podczas pracy przepisy BHP
i ochrony środowiska.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z planem spawania kadłuba przy montażu,
2) zapoznać się ze stoczniowymi instrukcjami technologicznymi,
3) zapoznać się z wymaganiami przepisów BHP i ochrony środowiska dla danego rodzaju
prac, przy wykonaniu których będzie współuczestniczył,
4) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym
i wykonywaniu prac spawalniczych podczas montażu pokładu,
5) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji
technologicznych, wykaz narzędzi, wykaz użytych instrukcji technologicznych, rysunków,
wykaz wymagań BHP i ochrony środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,
stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.
materiały konstrukcyjne sekcji nadbudówki,
urządzenia, sprzęt i materiały spawalnicze,
narzędzia prefabrykacyjne,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
 poradnik BHP,
papier formatu A4,
przybory do pisania.
Ćwiczenie 5
Uzupełnij tabelę podając rodzaj wad technologicznych, powstałych podczas montażu
kadłuba, sposób ujawniania i metodę usuwania. Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj
stoczniowe instrukcje technologiczne, które otrzymasz od nauczyciela oraz literaturę
techniczną podaną w poradniku. Tabela w miarę potrzeby może być powiększana o dalsze
pozycje.
Wady technologiczne kadłuba
Metoda usuwania,
Lp. Rodzaj wady Sposób ujawniania
sprzęt i narzędzia
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować stoczniowe instrukcje technologiczne dotyczące usuwania wad
technologicznych kadłuba,
2) przeanalizować odpowiednią literaturę techniczną,
3) wypełnić tabelę zgodnie poleceniem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stoczniowe instrukcje technologiczne,
- literatura techniczna podana w poradniku,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) posługiwać się kartami technologii spawania?
ðð ðð
2) dobierać materiały do spawania kadłuba?
ðð ðð
3) dobierać urządzenia i sprzęt spawalniczy do montażu kadłuba?
ðð ðð
4) posługiwać się instrukcjami spawania kadłuba?
ðð ðð
5) posługiwać się planem spawania kadłuba?
ðð ðð
6) klasyfikować wady technologiczne spoin?
ðð ðð
7) wskazać metody badań spoin kadłubowych?
ðð ðð
8) dobrać środki ochrony BHP i ppoż. na stanowisku pracy?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
4.4. Transport sekcji i próby kadłubowe
4.4.1. Materiał nauczania
UrzÄ…dzenia transportowe
Do transportu sekcji stosowane są środki transportu pionowego i poziomego.
Na wydziałach prefabrykacyjnych stoczni znajdują się suwnice pomostowe umożliwiające
transport elementów przy montażu sekcji, a także załadunek na środki transportu poziomego.
Sekcje kadłuba po wykonaniu montażu transportowane są z wydziałów prefabrykacyjnych na
pochylniÄ™ lub do suchego doku przy pomocy samojezdnych platform transportowych.
Na pochylniach stoczniowych i suchych dokach znajdujÄ… siÄ™ suwnice bramowe
o dopuszczalnym obciążeniu roboczym DOR 3000÷10000 kN oraz żurawie stoczniowe
o DOR 500 1000 kN. Suwnice te umożliwiają obracanie sekcji i bloków kadłuba przy
pochylni oraz prowadzenie prac montażowych kadłuba. Operację obracania sekcji stosuje się
najczęściej w celu ułatwienia spawania (dla uniknięcia spawania w pozycji pułapowej) a także
dla uzyskania właściwej pozycji montażowej sekcji.
Operacje transportowe sÄ… przeprowadzane na podstawie opracowanej przez stoczniowe
biura konstrukcyjno-technologiczne instrukcji transportu i obracania. W instrukcji tej
zamieszczono rozwiązania konstrukcyjne uchwytów i trawers transportowych, osprzętu
i olinowania, a także podano procedury przeprowadzania operacji transportowych
z uwzględnieniem przepisów BHP.
Trawersy transportowe stosowane są transportu sekcji kadłuba oraz urządzeń okrętowych
wielkogabarytowych.
Próby kadłubowe
Po zakończeniu budowy kadłuba, wodowaniu i montażu wyposażenia przeprowadzane są
próby statku na uwięzi i próby morskie. W trakcie tych prób biorą udział przedstawiciele
stoczni, armatora i instytucji klasyfikacyjnych, które nadzorowały budowę statku.
Na statku znajduje się załoga wyznaczona przez stocznię. W trakcie prób kadłubowych
sprawdza się szczelność zbiorników, działanie odpowietrzeń.
Odrębną grupę stanowią próby kadłubowe, które obejmują:
1. Pomiary i próby szczelności:
- pomiar wymiarów głównych,
- próbę nośności statku,
- próbę przechyłów,
- próbę wodoszczelności wszystkich zbiorników,
- próbę szczelności okien, iluminatorów, drzwi strugoszczelnych i włazów,
- próby gazoszczelności.
2 Próby urządzeń wyposażenia kadłubowego:
- próby urządzeń sterowych,
- próby urządzeń kotwicznych,
- próby urządzeń cumowniczych,
- próby urządzeń ratunkowych.
Próba przechyłów
Próbę przechyłów przeprowadza się dla statku na uwięzi. Próba ta polega na
rozmieszczeniu ciężarów przechyłowych na pokładzie głównym według opracowanego
schematu i obserwacji wskazań pionów w milimetrach. Po wykonaniu próby przechyłów
opracowuje się wyniki, na podstawie których wyznacza się położenie środka ciężkości dla
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
danego obciążenia. Podobne opracowania wykonuje się dla statku po uwzględnieniu
brakującego wyposażenia i dla statku pustego.
Próba gazoszczelności
Próbę gazoszczelności przeprowadza się w pomieszczeniach butli CO2, aby zapobiec
rozprzestrzenianiu się gazu w pomieszczeniach w wypadku nieszczelności instalacji gaśniczej.
W pomieszczeniu tym wytwarza się ciśnienie powietrza zgodnie z programem próby i
obserwuje spadek ciśnienia, który nie powinien osiągać poziomu 15% w ciągu godziny.
Biura projektowe stoczni opracowują szczegółowe programy tych prób i wydają stosowne
instrukcje.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie urządzenia transportowe stosowane są do montażu kadłuba?
2. Jaki znasz osprzęt transportowy?
3. W jakim celu stosowane sÄ… trawersy transportowe?
4. W jaki celu stosowana jest operacja obracania sekcji kadłuba?
5. Co zawiera instrukcja transportu i obracania sekcji kadłuba?
6. Jakie znasz rodzaje prób kadłubowych?
7. Na czym polega próba przechyłów?
8. Na czym polega próba gazoszczelności?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypełnij tabelę podając rodzaje urządzeń do przeprowadzenia operacji transportowych.
Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj instrukcję transportu i obracania sekcji kadłuba, którą
otrzymasz od nauczyciela.
Rodzaj operacji transportowej Rodzaj stosowanych urządzeń transportowych
Transport arkusza blachy
Transport sekcji dna
ze stanowiska prefabrykacji na
pochylniÄ™
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować instrukcję transportu i obracania sekcji kadłuba,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja transportu i obracania sekcji kadłuba,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wypełnij tabelę podając cechy charakterystyczne prób kadłubowych zgodnie
z poleceniami Do wykonania ćwiczenia wykorzystaj instrukcję prób kadłubowych, którą
otrzymasz od nauczyciela.
Rodzaj próby Cechy charakterystyczne
Pomiar wymiarów głównych
Próba nośności statku
Próba przechyłów
Próba wodoszczelności
wszystkich zbiorników
Próba gazoszczelności
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować procedury przeprowadzania prób kadłubowych na podstawie instrukcji
stoczniowej,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja przeprowadzania prób kadłubowych,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) charakteryzować środki transportowe do montażu kadłuba?
ðð ðð
2) rozróżniać osprzęt transportowy?
ðð ðð
3) rozróżniać rodzaje trawers transportowych?
ðð ðð
4) korzystać z instrukcji transportu i obracania sekcji kadłuba?
ðð ðð
5) charakteryzować próby kadłubowe?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Niektóre zadania mogą wymagać stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś
wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zgodnie z planem montażowym kadłuba, pierwszą sekcją montowaną na pochylni będzie
a) pierwsza sekcja rufowa.
b) druga sekcja denna.
c) blok burtowy.
d) sekcja grodzi poprzecznej.
2. Sekcje kadłuba są montowane w kolejności zgodnej z
a) kierunkami montażu i numerami grup obróbczych.
b) kolejnością numerów sekcji.
c) planem spawania kadłuba na montażu.
d) numerem zespołu technologicznego.
3. W procesie montażu konstrukcji kadłuba pomiary sekcji do odpalenia zapasów
wykonywane sÄ… przy pomocy
a) miary zwijanej.
b) przymiaru kreskowego.
c) teodolitu.
d) poziomicy wodnej.
4. Operację wypalania grani spoin w procesie montażu kadłuba wykonuje się przy pomocy
a) palnika acetylenowo-tlenowego.
b) szlifierki pneumatycznej.
c) szlifierki elektrycznej.
d) elektrody węglowej i strumienia sprężonego powietrza.
5. Spoinę o długości 2500 mm należy wykonywać
a) metodą odśrodkową.
b) metodÄ… odcinkowo-wstecznÄ….
c) przelotowo.
d) dowolnie.
6. Przy spawaniu ręcznym elektrodami otulonymi, styków doczołowych należy zastosować
a) elektrody wolframowe.
b) podkładki ceramiczne.
c) drut spawalniczy.
d) topnik.
7. Deformacje poszycia pokładu górnego w sekcji skrajnej rufowej sprawdza się poprzez
wykonanie
a) pomiarów odkształceń poziomicą optyczną.
b) niwelacji poszycia pokładu górnego przy pomocy teodolitu.
c) pomiarów przy pomocy struny i suwmiarki.
d) specjalnego szablonu do sprawdzania deformacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
8. Deformacje technologiczne kadłuba mogą powstać w wyniku
a) pochylenia pochylni.
b) nieprawidłowej technologii spawania.
c) braku wentylacji nawiewowo-wyciągowej w procesie montażu kadłuba.
d) błędnie wykonanej dokumentacji konstrukcyjnej.
9. Dla zmniejszenia nadmiernych deformacji w procesie montażu kadłuba należy
a) zastosować płytki wybiegowe w procesie spawania.
b) zastosować podkładki ceramiczne.
c) wykonywać spoiny metodą odcinkowo wsteczną.
d) spawać przy użyciu podkładek ceramicznych.
10. Do prostowania bezudarowego konstrukcji kadłuba należy zastosować
a) zestaw siłowników pneumatycznych.
b) prasÄ™ hydraulicznÄ….
c) palnik gazowy i młot.
d) palnik gazowy i wodÄ™.
11. Zakres prób kadłubowych obejmuje
a) próbę steru strumieniowego.
b) próby prądnicy wałowej.
c) układ regulacji temperatury.
d) próby przechyłów i nośności statku.
12. Próba gazoszczelności dotyczy
a) instalacji gaśniczej CO2.
b) instalacji tlenowej.
c) butli sprężonego powietrza.
d) instalacji rozruchowej siłowni.
13. Do transportu przy montażu sekcji kadłuba na pochylni należy zastosować
a) przenośnik rolkowy.
b) platformÄ™ samojezdnÄ….
c) żurawi stoczniowy.
d) suwnicÄ™ bramowÄ… pochylni.
14. Do montażu sekcji skrajnika rufowego należy użyć
a) dwóch wciągników bramownicy na pochylni.
b) żurawia pochylniowego.
c) żurawia stoczniowego.
d) dz
wigu kołowego.
15. Parametry spawania do wykonania styków międzysekcyjnych można ustalić na podstawie
a) ramowej technologii prefabrykacji sekcji kadłuba.
b) planu spawania kadłuba statku na montażu.
c) katalogów kart technologii spawania.
d) bezpośrednio z rysunku montażowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
16. Wymiary blach zespołu technologicznego są podane
a) bezpośrednio na rysunku prefabrykacyjnym.
b) w specyfikacji materiałowej profili.
c) w katalogu typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba.
d) w zestawieniu materiałowym płyt.
17. Operacje transportowe sekcji podczas montażu kadłuba na pochylni są wykonywane na
podstawie
a) rysunku montażowego.
b) specyfikacji materiałowej profili.
c) instrukcji transportu i obracania sekcji.
d) ramowej technologii montażu sekcji.
18. Materiały i sprzęt do spawania kadłuba na pochylni można ustalić na podstawie
a) planu spawania kadłuba na montażu.
b) ramowej technologii prefabrykacji sekcji kadłuba.
c) katalogów typowych elementów konstrukcji kadłuba.
d) bezpośrednio z rysunku montażowego.
19. W przypadku porażenia prądem elektrycznym, przy utracie przytomności należy
w pierwszej kolejności:
a) wykonać sztuczne oddychanie, odłączyć z
ródło prądu, wezwać pomoc medyczną,
powiadomić przełożonego.
b) odłączyć z
ródło prądu, wezwać pomoc medyczną, wykonać sztuczne oddychanie,
powiadomić przełożonego.
c) odłączyć z
ródło prądu, wykonać sztuczne oddychanie, wezwać pomoc medyczną,
powiadomić przełożonego.
d) powiadomić przełożonego, odłączyć z
ródło prądu, wykonać sztuczne oddychanie,
wezwać pomoc medyczną.
20. Przy pracach spawalniczych w przestrzeniach komory łańcucha kotwicznego należy
koniecznie stosować
a) klimatyzacjÄ™.
b) wentylacjÄ™ nawiewowo-wyciÄ…gowÄ….
c) maskÄ™ gazowÄ….
d) maskę przeciwpyłową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Montowanie kadłuba statku
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
6. LITERATURA
1. Doerffer J.: Technologia budowy kadłubów okrętowych, Wydawnictwo Morskie, Gdynia
1963
2. Doerffer J: Technologia wyposażania statków, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1975
3. Palasik L.: Monter kadłubowy, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969
4. Poradnik inżyniera  spawalnictwo, praca zbiorowa, Wydawnictwo Naukowo Techniczne,
Warszawa 1983
5. Szarejko J., Roguski R.: Zarys budowy okrętu, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974
6. Staliński J.: Teoria okrętu, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1961
7. Dokumentacja i instrukcje stoczniowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42