MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jan Sarniak
Przygotowanie statku i pochylni do wodowania
721[02].Z1.06
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Henryk Stańczyk
mgr inż. Jerzy Giemza
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jan Sarniak
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[02]Z1.06
 Przygotowanie statku i pochylni do wodowania , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu monter kadłubów okrętowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Metody wodowania 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Pochylnie i doki 15
4.2.1. Materiał nauczania 15
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.2.3. Ćwiczenia 18
4.2.4. Sprawdzian postępów 21
4.3. UrzÄ…dzenia do wodowania z pochylni 22
4.3.1. Materiał nauczania 22
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 26
4.3.3. Ćwiczenia 26
4.3.4. Sprawdzian postępów 28
4.4. Proces wodowania 29
4.4.1. Materiał nauczania 29
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 31
4.4.3. Ćwiczenia 32
4.4.4. Sprawdzian postępów 35
5. Sprawdzian osiągnięć 36
6. Literatura 41
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przygotowaniu statku i pochylni do
wodowania. Będzie to rozszerzenie wiadomości z technologii okrętowej, z którą zostałeś
wcześniej zapoznany na zajęciach szkolnych. W poradniku zamieszczono także zestawy
ćwiczeń do poszczególnych zagadnień związanych z przygotowaniem statku i pochylni do
wodowania. Do wykonania tych ćwiczeń będziesz musiał wykorzystać materiał zawarty
w literaturze technicznej, a także wykorzystać dokumentację stoczniową, którą udostępni Ci
nauczyciel prowadzący zajęcia.
W poradniku zamieszczono zagadnienia dotyczÄ…ce:
- metod wodowania,
- charakterystyki pochylni, doków,
- charakterystyki urządzeń do wodowania,
- procesu wodowania z pochylni wzdłużnej i poprzecznej.
Na początku pracy z poradnikiem zapoznaj się z wymaganiami wstępnymi. Jeśli nie
opanowałeś ich w pełni, to powinieneś uzupełnić braki. W razie potrzeby możesz poprosić
nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienia. Następnie zapoznaj się ogólnie z celami kształcenia.
Poziom osiągnięcia celów kształcenia będzie sprawdzany za pomocą testów końcowych.
Świadomość tego faktu powinna ułatwić Ci pracę z poradnikiem.
Materiał nauczania podzielony jest na rozdziały. Najpierw dokładnie przeczytaj
wiadomości teoretyczne, a następnie samodzielnie udziel odpowiedzi na pytania sprawdzające.
Teraz możesz już przystąpić do ćwiczeń, które w miarę możliwości wykonaj samodzielnie.
Możesz również konsultować się z kolegami i razem rozwiązywać problemy.
Po zakończeniu ćwiczeń sprawdz
poziom opanowania umiejętności zawartych w celach
kształcenia, wykorzystując do tego celu sprawdzian osiągnięć.
Na końcu znajduje się test sprawdzający Twoje wiadomości i umiejętności z zakresu
planowania montażu kadłuba i wodowania statku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
 721[02].Z1
Technologia budowy kadłuba
okrętowego
721[02].Z1.01
Trasowanie blach i profili
721[02].Z1.02
Wykonywanie obróbki blach i profili
721[02].Z1.03
Wykonywanie prefabrykacji sekcji
kadłuba
721[02].Z1.04
Montowanie kadłuba statku
721[02].Z1.05 721[02].Z1.06
Montowanie elementów zbrojenia Przygotowanie statku i pochylni do
kadłuba wodowania
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- stosować terminologię z zakresu konstrukcji i technologii kadłuba statku,
- posługiwać się normami, dokumentacją technologiczną, rysunkami kadłubów okrętowych
oraz planami montażu,
- wykonywać szkice prostych elementów okrętowych,
- identyfikować ogólne i lokalne linie, płaszczyzny bazowe kadłuba oraz określać ich
przeznaczenie,
- posługiwać się urządzeniami, przyrządami, narzędziami i pomocniczym
oprzyrządowaniem monterskim, w tym narzędziami pneumatycznymi, magnetycznymi
i hydraulicznymi,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii,
- udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
- komunikować się z uczestnikami procesu pracy,
- przestrzegać przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika
i pracodawcy,
- przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- scharakteryzować metody wodowania statku,
- scharakteryzować urządzenia do wodowania,
- zaplanować prace przygotowawcze statku i pochylni do wodowania,
- określić warunki techniczno-organizacyjne procesu wodowania,
- dobrać materiały do wodowania,
- scharakteryzować podbudowę wodowaniową,
- skorzystać z dokumentacji technicznej dotyczącej przygotowania statku i pochylni do
wodowania,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas przygotowania statku i pochylni do wodowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Metody wodowania
4.1.1. Materiał nauczania
Wodowanie jest bardzo skomplikowanym etapem w procesie budowy statku, w którym
może wystąpić wiele nieprzewidzianych zagrożeń. Wodowanie może nastąpić po zakończeniu
prac kadłubowych, częściowo wyposażeniowych, a także niektórych prób zdawczo-
odbiorczych. Zakończenie tych prac powinno umożliwić rozpoczęcie procesu wodowania.
Rozróżniamy następujące metody wodowania statku:
1. Wodowanie przy wykorzystaniu doku pływającego  realizowane na skutek zanurzania
w wodzie o stałym poziomie do uzyskania pływalności statku znajdującego się w doku.
2. Wodowanie z doku suchego  statek uzyskuje pływalność na skutek podniesienia
poziomu wody do poziomu w basenie dokowym.
3. Wodowanie przy wykorzystaniu pochylni wzdłużnej.
4. Wodowanie przy wykorzystaniu pochylni bocznej.
Wodowanie z doku suchego
Najbardziej bezpiecznÄ… jest metoda wodowania z doku suchego rys.1.
Rys. 1. Przykład ustawienia statku w doku suchym: 1  niecka doku, 2  brama
doku, 3  statek [3]
Dok suchy jest stosowany do budowy lub remontu dużych jednostek. W doku suchym jest
ustawiana podbudowa montażowa w postaci podpór zgodnie z opracowanym przez stocznię
planem ustawienia statku na doku. Po zakończeniu prac związanych z remontem lub budową
statku wykonywane są czynności związane z przygotowaniem statku i doku do wodowania.
Wodowanie jest operacjÄ… bardzo prostÄ… polegajÄ…cÄ… na zalaniu doku wodÄ…, poprzez otwarcie
zasuw w bramie doku do poziomu, przy którym statek uzyska pływalność. Po uzyskaniu
pływalności przez statek zostaje otwarta brama doku i zostaje on odholowany z doku przez
holowniki. Następnie zamyka się bramę doku i wypompowuje wodę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Wodowanie z pochylni
Zarówno wodowanie przy wykorzystaniu pochylni wzdłużnej jak i bocznej odbywa się na
skutek działania jednej ze składowych sił związanych ciężarem statku.
W procesie budowy statek jest ustawiony na podbudowie montażowej, którą stanowią
podpory stępkowe, denne, skrzynki obłowe i podpory wysokie.
Podczas wodowania statek jest przeniesiony z podbudowy montażowej na podbudowę
wodowaniową, którą stanowią tory spustowe, płozy i stopery, a w przypadku pochylni
wzdłużnej także kołyska dziobowa. Stoczniowe biura technologiczne opracowują instrukcje
wodowania statku zawierające plan wodowania, na którym podana jest kolejność demontażu
podpór oraz rozmieszczenie płóz wodowaniowych.
Wodowanie wzdłużne z pochylni
W procesie wodowania wzdłużnego wyodrębnić można cztery charakterystyczne okresy:
- okres pierwszy, który rozpoczyna się w momencie zsuwania się statku po pochylni i trwa
do chwili wejścia stępki do wody,
- okres drugi, który rozpoczyna się od momentu wejścia stępki do wody i trwa do czasu
obrotu rufy,
- okres trzeci, występujący od chwili rozpoczęcia obrotu do momentu zejścia kołyski
dziobowej z krawędzi pochylni,
- okres czwarty trwający od chwili zsunięcia się kołyski dziobowej z krawędzi pochylni do
momentu zatrzymania siÄ™ statku.
Okres pierwszy
Okres ten występuje na pochylniach, gdy statek znajduje się powyżej poziomu wody
i musi przebyć pewien odcinek drogi zsuwając się po pochylni. Wyjątek stanowią pochylnie
wzdłużne półdokowe, gdzie statek jest zanurzony częściowo w wodzie w wyniku zalania
pochylni przed wodowaniem. W pierwszym okresie wodowania naciski na tory nie ulegajÄ…
zmianie, a statek porusza się ruchem jednostajnie przyśpieszonym rys. 2a.
Rys. 2. Rozkład sił działających na okręt podczas wodowania: a  w pierwszym
okresie, b  w drugim okresie [1]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Przy czym:
Ds - ciężar wodowanego statku z kołyską dziobową, podbudową i płozami [kN],
d - odległość linii działania siły ciężaru Ds od przedniej krawędzi sań [m],
W - wypór zanurzającej się części okrętu [kN],
w - odległość linii działania siły wyporu W od przedniej krawędzi sań [m],
R - składowa pionowa reakcji pochylni [kN],
r - odległość działania siły R od przedniej krawędzi sań [m].
Drugi okres wodowania
Okres ten rozpoczyna się w momencie wejścia statku do wody, w wyniku czego wzrasta
wypór i wraz z tym maleją naciski na tory, których rozkład jest nierównomierny.
W miarę dalszego zsuwania się statku do wody działają na niego momenty sił powodujące
w końcowej fazie tego okresu obrót rufy wokół punktu podparcia na kołysce rys. 2b.
Trzeci okres wodowania
W wyniku zwiększającego się wyporu zmniejsza się kąt pochylenia wzdłużnego statku.
Przednia krawędz
płóz stale opiera się o tory, a nacisk wywierany przez nie maleje.
Naciski występujące na przedniej krawędzi płóz osiągają bardzo duże wartości,
przewyższające wytrzymałość smarów, w wyniku czego może wystąpić zapalenie się smarów i
uszkodzenie płóz i kołyski dziobowej. W wyniku obrotu, w okresie tym powstają duże
naprężenia zginające, powodujące naprężenia ściskające w pokładzie i rozciągające w dnie
statku. W wyniku układu sił działających w końcowej fazie tego okresu powstaje układ sił,
w którym położenie środka wyporu F jest zgodne z położeniem środka ciężkości kadłuba G,
stwarzając warunki do swobodnego pływania statku.
Czwarty okres wodowania
Okres ten jest związany ze swobodnym pływaniem statku po całkowitym wejściu do
wody. Problemem jest wytracenie energii i zahamowanie statku. W niektórych stoczniach do
wyhamowania statku stosuje się specjalne liny z tworzyw sztucznych tzw. szelki, które
napinając się przejmują energię kinetyczną wodowanego statku. Bardzo ważny jest moment
zwolnienia tych lin, ponieważ zbyt wczesne zwolnienie może spowodować, że statek będzie się
oddalał od pochylni i może uderzyć w przeciwległe nabrzeże, natomiast zbyt póz
ne ich
zwolnienie może spowodować, że statek będzie się poruszał w kierunku pochylni.
Wodowanie boczne
Rodzaje wodowania bocznego:
- wodowanie klasyczne,
- wodowanie z zeskokiem,
- wodowanie z zeskokiem po torach uchylnych.
Wodowanie klasyczne
Krawędz
pochylni jest wystarczająco głęboko pod powierzchnią wody zapewniając
warunki do normalnego obrotu jak w przypadku pochylni do wodowania wzdłużnego
(rys. 3a). Rozwiązanie to pozwala na wodowanie jednostek o dużym ciężarze przypadającym
na jednostkę długości. Nachylenie torów jest większe niż w przypadku rozwiązania pochylni
do wodowania wzdłużnego. Dopuszczalna szybkość wodowania nie powinna przekraczać
7 m/s. Przy procesie wodowania bocznego możemy wyróżnić cztery etapy, ponieważ jest on
analogiczny do procesu wodowania wzdłużnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wodowanie z zeskokiem
Konstrukcja i położenie torów pochylni nie zapobiega przechyłowi bocznemu statku
podczas wodowania, ponieważ nie wchodzą one na wystarczającą głębokość do wody
(rys. 3b). Nachylenie torów jest większe niż w przypadku pochylni do wodowania wzdłużnego
i wynosi od 1 : 5 do 1 : 12. Stosowane szybkości wodowania na krawędzi pochylni wynoszą
3÷5 m/s dla statków niewyposażonych oraz 5÷7 m/s dla statków wyposażonych. Bardzo
niebezpieczny w procesie wodowania jest przechył boczny, który może doprowadzić do
przewrócenia się statku. Ten typ wodowania bocznego jest stosowany do wodowania
jednostek o małej wytrzymałości wzdłużnej i małej stateczności, uniemożliwiającej wodowanie
zeskokowe.
Wodowanie z zeskokiem po torach uchylnych
Tory koÅ„czÄ… siÄ™ nad powierzchniÄ… wody na wysokoÅ›ci 0÷3 m, przez co wystÄ™puje zeskok
statku z pochylni (rys. 3c). Przy tym typie wodowania może wystąpić dodatkowo
przewrócenie się jednostki, uderzenie statku o dno basenu lub burtą o krawędz
pochylni przy
przechyle powrotnym.
Rys. 3. Wodowanie boczne a) wodowanie klasyczne, b) wodowanie z zeskokiem, c) wodowanie z zeskokiem
po torach uchylnych [1]
W celu poprawy stateczności statku przy wodowaniu wykonuje się czynności
zapobiegawcze polegajÄ…ce na:
- rozmieszczeniu obciążników w celu wyrównoważenia momentów względem płaszczyzny
symetrii dla zapobieżenia przechyłom bocznym,
- napełnieniu zbiorników balastowych w celu wyeliminowania wolnych przestrzeni,
- unieruchomieniu wszystkich luz
nych elementów wyposażenia wodowanego statku [2].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Zagrożenia przy wodowaniu
W czasie wodowania wzdłużnego mogą grozić okrętowi niebezpieczeństwa w postaci:
- uderzenia dziobem o próg pochylni,
- utrata stateczności i przewrócenie się okrętu,
- miejscowe zniszczenie wiązań kadłuba.
W czasie wodowania bocznego mogą wystąpić zagrożenia:
- zarzucenie jednego końca wodowanego okrętu i ukośne ześlizgnięcie się do wody,
- zatrzymanie się okrętu na pochylni,
- uderzenie dnem lub płozami o dno basenu,
- uderzenie burtÄ… o przeciwny brzeg,
- uderzenie burty o próg pochylni,
- przewrócenie się okrętu przy znacznym kącie przechyłu.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz metody wodowania statku?
2. Na czym polega wodowanie wzdłużne?
3. Na czym polega wodowanie boczne?
4. Na czym polega wodowanie z doku pływającego?
5. Na czym polega wodowanie z doku suchego?
6. Jakie są etapy wodowania wzdłużnego statku?
7. Jakie znasz etapy wodowania bocznego?
8. Jakie są zagrożenia przy wodowaniu wzdłużnym?
9. Jakie są zagrożenia przy wodowaniu bocznym?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie niniejszego poradnika i literatury poz.1 i 2, uzupełnij poniższą tabelę
wpisujÄ…c dane zgodnie z poleceniem.
Wodowanie wzdłużne
Cechy
charakterystyczne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący wodowania z pochylni wzdłużnej, literatura poz. 1 i 2,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne wodowania wzdłużnego.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura wskazana w poradniku poz. 1 i 2,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Na podstawie niniejszego poradnika i literatury poz. 1 i 2, uzupełnij poniższą tabelę
wpisujÄ…c dane zgodnie z poleceniem.
Wodowanie boczne z zeskokiem
Cechy
charakterystyczne
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący wodowania bocznego z zeskokiem, literatura
poz. 1 i 2,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne wodowania bocznego z zeskokiem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura wskazana w poradniku poz. 1 i 2,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Na podstawie niniejszego poradnika i literatury poz.1 i 2, uzupełnij poniższą tabelę
wpisujÄ…c dane zgodnie z poleceniem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący wodowania z doku suchego, poz. 1 i 2 literatury,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne wodowania z doku suchego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wodowanie z doku suchego
Cechy
charakterystyczne
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura wskazana w poradniku poz. 1 i 2,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Na podstawie niniejszego poradnika i literatury poz.1 i 2, uzupełnij poniższą tabelę
wpisujÄ…c dane zgodnie z poleceniem.
Typ wodowania Zagrożenia przy wodowaniu
Wodowanie
wzdłużne
Wodowanie
boczne z
zeskokiem
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący metod wodowania, literatura poz. 1 i 2,
2) uzupełnić tabelę podając zagrożenia przy wodowaniu zgodnie z poleceniem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura wskazana w poradniku poz. 1 i 2,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróżnić metody wodowania?
ðð ðð
2) scharakteryzować etapy wodowania wzdłużnego?
ðð ðð
3) scharakteryzować typy wodowania bocznego?
ðð ðð
4) scharakteryzować wodowanie z doku suchego?
ðð ðð
5) określić zagrożenia przy wodowaniu bocznym?
ðð ðð
6) rozróżnić zagrożenia przy wodowaniu wzdłużnym?
ðð ðð
7) wyjaśnić na czym polega wodowanie z doku pływającego?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2. Pochylnie i doki
4.2.1. Materiał nauczania
Do budowy statków stosowane są głównie pochylnie wzdłużne i poprzeczne oraz doki
suche.
Pochylnie
Przyjmując kryterium podziału z uwzględnieniem metody wodowania, wyróżniamy
pochylnie:
- wzdłużne, z których statek jest budowany i wodowany równolegle do osi wzdłużnej
pochylni rys.4,
- poprzeczne, z których statek jest budowany i wodowany poprzecznie do osi wzdłużnej
pochylni.
Pochylnie wzdłużne dzielą się na:
- otwarte,
- półdokowe rys.5,
- dokowe,
- poziome,
- poziome z pomocniczymi urzÄ…dzeniami do wodowania.
Pochylnie boczne dzielÄ… siÄ™ na:
- pochylnie z torami o stałym stoku, doprowadzonymi pod powierzchnię wody (rys. 6a),
- pochylnie z torami o stałym stoku, doprowadzonymi do powierzchni wody (rys. 6b),
- pochylnie z torami o stoku stałym, kończącymi się nad powierzchnię wody na wysokości
0÷3 m (rys. 6 c).
Rys. 4. Widok w przekroju pochylni wzdłużnej: 1  pochylnia betonowa, 2  pale [1]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rys. 5. Konstrukcja pochylni otwartej: 1  ostrogi, 2  ścianki szczelne, 3  płyta
żelbetowa, 4  pale [1]
Rys. 6. Rodzaje pochylni bocznych: a  normalna, b  wÄ…ska, c  zrzutowa [4]
Więcej informacji dotyczących budowy pochylni zamieszczono w literaturze rozdziału
6 poradnika natomiast szczegóły rozwiązań konstrukcyjnych podane są w instrukcjach
stoczniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Doki
Rozróżniamy doki pływające i suche.
Doki pływające wykorzystywane są głównie do wykonywania prac remontowych małych
statków. Wodowanie przy pomocy doku pływającego odbywa się przez zanurzanie doku wraz
ze statkiem do uzyskania przez niego pływalności. Proces zanurzenia doku pływającego
odbywa się poprzez napełnianie zbiorników balastowych wodą.
Doki suche przeznaczone są do budowy i remontu dużych statków.
Dok suchy jest prostokątnym zbiornikiem otwartym od góry, którego krótsza ściana
przyległa do basenu wodnego, jest zamknięta tzw. wrotami doku. Dno doku w kierunku
poprzecznym może być poziome, natomiast w kierunku wzdłużnym jest pochylone ze względu
na możliwość przegłębienia statku. Zamknięcie doku suchego może odbywać się za pomocą
bram, które mogą być konstrukcji: dwuskrzydłowej, przesuwnej, pływającej lub zawiasowej.
Dok suchy posiada systemy pomp, kanałów ściekowych, przewodów i zasuw.
Przy stosowaniu bramy pływającej, konstrukcja zakończenia doku nie jest skomplikowana.
Wadą bram pływających jest długi okres ich otwierania oraz konieczność stosowania
pomocniczego taboru pływającego do jej odholowania.
Brama doku posiada śluzy do napełniania wodą w procesie wodowania statku. Czas
wodowania jest długi i wynosi w przybliżeniu kilkanaście godzin, natomiast czas
wypompowywania wody doku nie powinien być dłuższy niż 5 godzin.
Do budowy statku na doku stosowane są podpory denne, podpory stępkowe i skrzynki
obłowe. Do budowy statku na doku suchym podpory są ustawiane według planu
opracowywanego przez stoczniÄ™.
Budowa statku w doku suchym jest korzystna gdyż:
- dno doku w kierunku wzdłużnym jest nieznacznie pochylone (w przypadku pochylni duże
pochylenie bardzo utrudnia prowadzenie prac montażowych),
- proces wodowania nie stwarza zagrożeń jak w przypadku wodowania z pochylni,
- istnieje możliwość budowy dużych jednostek podzielonych na części przy wykorzystaniu
grodzi technologicznej i montażu po wodowaniu,
- możliwość przeprowadzania remontów statków.
UrzÄ…dzenia dz
wigowe
Na pochylniach stoczniowych i suchych dokach stosowane sÄ… bramownice
o dopuszczalnym obciążeniu roboczym DOR (3000÷10000) kN oraz żurawie stoczniowe
o DOR (500÷1000) kN. Wspomniane bramownice umożliwiajÄ… obracanie sekcji i bloków
kadłuba przy pochylni, a także prowadzenie prac montażowych.
Operacje transportowe sÄ… przeprowadzane na podstawie opracowanej przez stoczniowe
biura konstrukcyjno-technologiczne instrukcji transportu i obracania. W instrukcji tej
zamieszczono rozwiązania konstrukcyjne uchwytów i trawers transportowych, osprzętu
i olinowania, a także podano procedury przeprowadzania operacji transportowych
z uwzględnieniem przepisów bhp.
Rusztowania
W procesie budowy kadłuba stosowane są następujące rodzaje rusztowań:
- rusztowania stojakowe,
- rusztowania kozłowe,
- rusztowania podwieszane,
- rusztowania wspornikowe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- rusztowania segmentowe,
- rusztowanie przejezdne,
- rusztowania pływające,
- rusztowania drewniane,
- rusztowania wiszące na linach lub łańcuchach,
- rusztowania podwieszane na cięgnach sztywnych,
- rusztowania wiszÄ…ce nastawne,
- rusztowania zewnętrzne stojakowe,
- rusztowania samojezdne,
- trap roboczy statku,
- pomosty zejściowe do burtowych otworów komunikacyjnych.
Parametrem charakterystycznym rusztowań jest dopuszczalne obciążenie robocze DOR.
Szczegółowe informacje dotyczące rozmieszczenia poszczególnych typów rusztowań oraz
wymagań dotyczących montażu i eksploatacji podawane są w stoczniowych instrukcjach.
Instalacje energetyczne pochylni i suchego doku
Suche doki i pochylnie powinny być wyposażone w systemy instalacji energetycznych
umożliwiających prowadzenie budowy statków.
Dlatego do suchego doku i pochylni doprowadzane są instalacje: elektryczna, sprężonego
powietrza, wodna, parowa, acetylenowa i tlenowa.
Szczegółowe informacje dotyczące rozmieszczenia instalacji energetycznych zawiera plan
przygotowania pochylni do budowy statku opracowany przez biuro projektowe stoczni.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje doków?
2. Jak jest zbudowany dok pływający?
3. Jak jest zbudowany dok suchy?
4. Jakie znasz rodzaje pochylni?
5. Jak jest zbudowana pochylnia wzdłużna?
6. Jak jest zbudowana pochylnia boczna?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy pochylni wzdłużnej,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne pochylni wzdłużnej.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Pochylnia wzdłużna
Cechy
charakterystyczne
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Pochylnia boczna
Cechy
charakterystyczne
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy pochylni bocznej,
2) wypełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy suchego doku,
2) wpisać w tabelę dane zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Suchy dok
Cechy
charakterystyczne
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy doku pływającego,
2) wpisać w tabelę dane zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Dok pływający
Cechy
charakterystyczne
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróżnić pochylnie?
ðð ðð
2) scharakteryzować pochylnie wzdłużne?
ðð ðð
3) scharakteryzować pochylnie boczne?
ðð ðð
4) scharakteryzować doki suche?
ðð ðð
5) scharakteryzować doki pływające?
ðð ðð
6) scharakteryzować wyposażenie pochylni i doków?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.3. UrzÄ…dzenia do wodowania z pochylni
4.3.1. Materiał nauczania
Pochylnie wzdłużne i poprzeczne są wyposażone w urządzenia do wodowania, do których
zaliczamy:
- tory spustowe,
- płozy,
- podbudowÄ™ wodowaniowÄ…,
- kozioł dziobowy z kołyską,
- kozioł rufowy,
- zwalniaki i stopery.
Tory spustowe
Dawniej tory spustowe budowane były w postaci konstrukcji drewnianej.
Obecnie tory spustowe są konstrukcją żelbetonową wykończoną stalowymi prowadnicami.
Wodowanie wzdłużne może być przeprowadzane na jednym, dwóch lub trzech torach
spustowych. Przy statkach dużych, o zróżnicowanej szerokości do wodowania stosowane
mogą być nawet cztery tory spustowe. Dla większości statków wodowanie przeprowadza się
przy stosowaniu dwóch torów spustowych. Przy dwóch torach ich odstęp osiowy wynosi od
1 1
/4 do /3 szerokości statku. Tory spustowe są rozmieszczone wzdłuż osi pochylni, a ich
położenie nie jest równoległe, ponieważ ich rozstaw od strony wody jest większy od rozstawu
poczÄ…tkowego o 50÷100 mm.
PÅ‚ozy
Płozy są montowane po ułożeniu i nasmarowaniu torów spustowych. Długość płóz wynosi
około 0,8 do 0,9 długości wodowanego statku, natomiast szerokość jest nieco mniejsza od
szerokości torów. W procesie wodowania stosowane są płozy wysokie i niskie (rys. 7).
Rys. 7. Konstrukcja płóz a  niskich, b  wysokich:1  belki sosnowe
o wymiarach 300x300 mm, 2  ściągi stalowe, 3  wykładziny dębowe,
4  śruby mocujące wykładziny [1]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Rys. 8. Sposoby łączenia płóz: a  za pomocą lin stalowych, b  za pomocą ściągaczy, c  za pomocą
płaskowników stalowych, d  za pomocą ścięgien stalowych [1]
Podbudowa
Podbudowa jest konstrukcją wypełniająca przestrzeń pomiędzy górną powierzchnią płozy
a poszyciem dna kadłuba. Rozwiązania konstrukcyjne podbudowy przedstawia rys. 9.
Rys. 9. Podbudowa: a  podbudowa jednolita, 1  tor, 2  płoza, 3  rozpornica, 4  kliny, 5  ściąg,
6  wspornik pionowy, 7  bale wzdłużne, b  podbudowa ażurowa, 1  dyliny wzdłużne, 2  dyliny
poprzeczne, 3  kliny, 4  płozy, 5  tory, 6  smary, 7  rozpornic [1]
Kozioł dziobowy i rufowy
Kozioł dziobowy i rufowy stanowi podbudowę części skrajnych statku, której zadaniem
jest przeniesienie obciążeń wynikających z procesu wodowania statku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Z uwagi na to, że kozioł dziobowy przenosi największe obciążenia, jego konstrukcja musi
być specjalnie wzmocniona i umożliwiać zmianę kąta nachylenia płozy w stosunku do stępki
w procesie wodowania. Stosowane są rozwiązania kozła dziobowego z kołyską (rys. 10) lub
kozła obrotowego z łożyskiem (rys. 11).
Rys. 10. Kozioł obrotowy z kołyską: 1  płoza, 2  kliny, 3  dolna część podbudowy, 4  smary, 5  górna
część podbudowy, 6  podpory, 7  pasy [1]
Rys. 11. Kozioł obrotowy z łożyskiem: 1  dz
wigar dolny, 2  dz
wigar górny, 3  łożysko [1]
Na rys. 12 przedstawiono kozioł rufowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rys. 12. Kozioł rufowy: a  na okręcie jednośrubowym, b  na okręcie dwuśrubowym bez wykorzystania osłon
wału, c  na okręcie dwuśrubowym z wykorzystaniem osłon wału, 1  kliny, 2  dyliny wzdłużne,
3  ściągi prętowe, 4  krawężniki oporowe, 5  wsporniki pionowe, 6  ściągi linowe [1]
Zwalniaki
Zadaniem zwalniaków jest przejmowanie sił wzdłużnych po przeniesieniu statku
z podbudowy montażowej na podbudowę wodowaniową, a także uwalnianie płóz przy
wodowaniu. Występuje wiele rozwiązań konstrukcyjnych zwalniaczy. Najczęściej stosowane
sÄ… zwalniaki dz
wigniowe mechaniczne przenoszące duże obciążenia i działające w sposób
niezawodny (rys. 13).
Rys. 13. Zwalniak mechaniczny  płaski: 1  dz
wignia pierwsza, 2  dz
wignia druga, 3  dz
wignia trzecia,
4  dz
wignia główna, 5  okucie [1]
Spychacze
Spychacze są urządzeniami stosowanymi do zepchnięcia okrętu z pochylni w przypadku
gdy po zwolnieniu stoperów nie zsunie się on samoczynnie z pochylni.
W procesie wodowania stosowane są dwa spychacze, po jednym na każdej płozie.
Konstrukcję spychaczy stanowią siłowniki zasilane układem hydrauliki siłowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie sÄ… urzÄ…dzenia do wodowania z pochylni?
2. Jakie są rodzaje torów?
3. Jakie są rodzaje płóz?
4. W jakim celu stosowana jest kołyska dziobowa?
5. W jakim celu stosowany jest kozioł rufowy?
6. Jakie zadanie spełniają zwalniaki?
7. W jakim celu stosowane sÄ… spychacze?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Przeznaczenie wyposażenia
Tory ślizgowe
PÅ‚ozy
Kołyska dziobowa
Kozioł rufowy
Zwalniacze
Podbudowa
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy urządzeń do wodowania,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne urządzeń do wodowania,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Cechy charakterystyczne zwalniaczy
Zwalniacz ciesielski
Zwalniacz
mechaniczny
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy zwalniaczy,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne zwalniaczy,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tabelę wpisując dane zgodnie z poleceniem.
Cechy charakterystyczne kozłów dziobowych
Kozioł z miękkimi
wkładkami
Kozioł obrotowy
z kołyską
Kozioł obrotowy
z łożyskiem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący budowy kozłów dziobowych,
2) uzupełnić tabelę podając cechy charakterystyczne kozłów dziobowych,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróżnić rodzaje torów wodowaniowych?
ðð ðð
2) scharakteryzować płozy?
ðð ðð
3) scharakteryzować kozły dziobowe?
ðð ðð
4) scharakteryzować kozły rufowe?
ðð ðð
5) charakteryzować zwalniacze?
ðð ðð
6) scharakteryzować spychacze?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.4. Proces wodowania
4.4.1. Materiał nauczania
Wodowanie jest procesem technologicznym, w wyniku którego budowany lub
remontowany statek uzyskuje pływalność. Proces wodowania z pochylni wzdłużnej lub
bocznej polega na przemieszczeniu statku po torach ślizgowych do akwenu wodnego. Przed
wodowaniem wykonywanych jest wiele prac przygotowawczych na statku i pochylni.
Stoczniowe biura przygotowują szczegółowe harmonogramy i zestawienia do wodowania.
Przygotowanie pochylni do wodowania
Zakres prac przygotowania pochylni do wodowania statku obejmuje:
- montaż torów spustowych na pochylni,
- przygotowanie podbudowy stałej,
- smarowanie i montaż płóz,
- montaż podbudowy,
- kontrolę stanu technicznego torów spustowych ze szczególnym uwzględnieniem części
podwodnej,
- wykonanie pomiarów głębokości dna basenu w rejonie wodowania w celu określenia czy
jest ona wystarczajÄ…ca
- demontaż i usunięcie z pochylni zbędnych rusztowań,
- zgromadzenie narzędzi i oprzyrządowania technologicznego niezbędnych w procesie
wodowania.
Przygotowanie statku do wodowania
Zakres prac przygotowawczych statku do wodowania obejmuje:
- blokadę steru i śruby napędowej,
- sprawdzenie urządzeń cumowniczych,
- sprawdzenie poprawności montażu skrzyń zaworowych,
- sprawdzenie poprawności montażu i zamknięcie wszystkich zaworów,
- zaślepienie nie podłączonych rurociągów,
- napełnienie zbiorników i pozamykanie włazów,
- malowanie uzupełniające zewnętrznych powierzchni kadłuba.
Smarowanie torów ślizgowych i płóz
Tory spustowe smaruje się smarami ,w których skład wchodzą parafiny, olej maszynowy
lub wrzecionowy i wazelina stosowane w różnej proporcji w zależności od warunków
wodowania. Zadaniem smarów jest zmniejszenie współczynnika tarcia pomiędzy płozami
a torami. Do wodowania stosowane są smary podkładowe, nośne i ślizgowe. Do smarowania
torów używane są smary podkładowe, nośne i ślizgowe, natomiast do smarowania płóz
i kołyski dziobowej stosuje się smar ślizgowy. Część podwodna torów ślizgowych smarowana
jest warstwą nośną i ślizgową. Smary nakładane są warstwami.
Szczegółowe informacje dotyczące składu chemicznego smarów podane są w instrukcjach
stoczniowych oraz w informacjach producentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Harmonogram wodowania
Przed przystÄ…pieniem do wodowania w stoczniach opracowywany jest harmonogram,
który podaje:
- dokładny zakres prac przy wodowaniu z uwzględnieniem kolejności technologicznej oraz
czasu ich trwania,
- termin wodowania,
- załogę wodowanego okrętu do obsługiwania cum, lin holowniczych i urządzeń do
hamowania,
- pracowników do przyjęcia cum przy nabrzeżu, gdzie okręt będzie ustawiony po
wodowaniu.
Zestawienie do wodowania
W instrukcji wodowania jest zestawienie wyposażenia i urządzeń do wodowania.
Instrukcja ta zawiera także rysunek przedstawiający rozmieszczenie i sposób zamocowania
płóz, zestawów kotwicznych oraz oprzyrządowania statku do hamowania linami. Ponadto
w instrukcji tej podawane są szczegółowe informacje dotyczące:
- zestawów kotwicznych,
- elementów zawieszenia kotwic,
- ściągaczy do płóz,
- elementów złącznych,
- podpakowania wyrównawczego,
- oprzyrzÄ…dowania statku do hamowania,
- kołyski dziobowej,
- płóz.
Przebieg wodowania z pochylni wzdłużnej
Proces wodowania z pochylni wzdłużnej polega na:
- usunięciu podbudowy pod częścią rufową,
- otwarciu zaworów i zalanie pochylni wodą,
- odsunięciu bramy z progu pochylni,
- wejściu załogi na pokład,
- demontażu trapów wejściowych,
- usunięciu ostatnich klatek obłowych i stępkowych,
- zluzowaniu zwalniaczy,
- spłynięciu okrętu.
W przypadku gdy okręt nie spłynie po wybiciu stoperów ciesielskich i zwolnieniu
mechanicznych, uruchamiane są siłowniki hydrauliczne w celu zepchnięcia go z pochylni.
Przebieg wodowania z pochylni bocznej
Przy wodowaniu bocznym stosuje się większą ilość torów, aniżeli przy wodowaniu
wzdłużnym.
Konstrukcja torów, płóz, zwalniaków i spychaczy nie różni się od urządzeń stosowanych
w przypadku wodowania wzdłużnego. W przypadku wodowania bocznego nie stosuje się
żadnych urządzeń do hamowania. Przy wodowaniu bocznym stosowane są smary takie same
jak do wodowania wzdłużnego.
Przebieg wodowania bocznego jest podobny do przebiegu wodowania wzdłużnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
W procesie przygotowania statku i pochylni do wodowania oraz w trakcie wodowania
statku występuje wiele zagrożeń.
Wśród tych zagrożeń występują zagrożenia dotyczących bezpośrednio pracowników
wykonujących pracę na statku lub pochylni oraz dotyczących środowiska naturalnego.
Do najważniejszych z nich należą:
- porażenie prądem elektrycznym,
- poparzenia,
- naświetlenie oczu,
- zaprószenie oczu,
- upadek z wysokości,
- zatrucie gazami spawalniczymi,
- zagrożenia spowodowane pracą urządzeń podnośnych i transportowych,
- uszkodzenie ciała,
- złamania kończyn.
Pracownik wykonujący pracę na pochylni w celu zmniejszenia zagrożeń powinien
stosować środki indywidualnej.
Do środków ochrony indywidualnej należą m. in.:
- ubranie robocze,
- buty przemysłowe,
- rękawice robocze,
- kask,
- okulary ochronne
- okulary spawalnicze,
- maska spawalnicza,
- maska przeciwpyłowa,
- tłumiki hałasu.
W przypadku porażenia prądem z utratą przytomności należy w pierwszej kolejności
odłączyć z
ródło prądu a następnie udzielić pomocy poszkodowanemu.
Przy pracach w zbiornikach zamkniętych należy przestrzegać szczególnie zasad
bezpieczeństwa. Pracownik wykonujący pracę w zbiornikach powinien być asekurowany przez
drugiego będącego na zewnątrz oraz komunikować się z nim za pomocą umownych sygnałów
przy pomocy linki asekuracyjnej. Przed wejściem do zbiornika należy umieścić aparat tlenowy.
Przy wykonywaniu prac na rusztowaniach pracownik powinien być zabezpieczony linką
asekuracyjną chroniącą przed upadkiem z wysokości.
Szczegółowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska
i przeciwpożarowe przedstawione są w przepisach bhp oraz w stoczniowych instrukcjach
dotyczących wykonywania ściśle określonych prac.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega przygotowanie pochylni do wodowania statku?
2. Na czym polega przygotowanie statku do wodowania?
3. Jakie rozróżniane są smary do wodowania?
4. Co zawiera harmonogram wodowania z pochylni?
5. Co zawiera zestawienie do wodowania?
6. Jakie sÄ… wymagania bhp w procesie przygotowania statku i pochylni do wodowania?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tabelę podając rodzaj i dane charakterystyczne smarów stosowanych do torów
ślizgowych.
Charakterystyka smarów przeznaczonych do torów ślizgowych
Lp. Rodzaj smaru Główne składniki Zastosowanie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący smarów wodowaniowych (literatura podana
w poradniku oraz instrukcja stoczniowa którą otrzymasz od nauczyciela),
2) uzupełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja przygotowania statku do wodowania,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij tabelę podając rodzaj i dane charakterystyczne smarów stosowanych do płóz.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący smarów wodowaniowych, (literaturę oraz instrukcję
stoczniowa którą otrzymasz od nauczyciela),
2) uzupełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Charakterystyka smarów przeznaczonych do płóz
Lp. Rodzaj smaru Główne składniki Zastosowanie
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja przygotowania statku do wodowania,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tabelę podając rodzaj i dane wyposażenia do wodowania z pochylni. Ilość
pozycji w tabeli możesz zwiększyć w zależności od potrzeb.
Wyposażenie pochylni do wodowania
Lp. Nazwa wyposażenia Ilość
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować zestawienie do wodowania z pochylni, które otrzymasz od nauczyciela,
2) uzupełnić tabelę wpisując odpowiednie dane charakterystyczne wyposażenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestawienie do wodowania z pochylni,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Ćwiczenie 4
Uzupełnij tabelę podając czynności związane z przygotowaniem statku do wodowania.
Ilość pozycji w tabeli możesz zwiększyć w zależności od potrzeb.
Prace zwiÄ…zane z przygotowaniem statku do wodowania
Lp. Nazwa czynności
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał dotyczący przygotowania statku do wodowania,
2) wpisać w tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przybory do pisania,
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj prace przygotowawcze pochylni do
wodowania statku, np. demontaż rusztowań, wykorzystując instrukcję technologiczną
demontażu rusztowań i stosując podczas pracy przepisy bhp i ochrony środowiska.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się ze stoczniową instrukcją technologiczną demontażu rusztowań z pochylni
oraz wymaganiami przepisów bhp i ochrony środowiska dla danego rodzaju prac, przy
wykonaniu, których będziesz współuczestniczył,
2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym
i wykonywaniu operacji demontażowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz prac przygotowawczych, wykaz
urządzeń i osprzętu transportowego, wykaz użytych instrukcji technologicznych, wykaz
wymagań bhp i ochrony środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
instrukcje technologiczne,
stoczniowe przepisy bhp i ochrony środowiska,
papier formatu A4,
przybory do pisania.
Ćwiczenie 6
W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj prace przygotowawcze statku do wodowania,
np. montaż zaworów spustowych w zbiornikach, wykorzystując instrukcję technologiczną
montażu i stosując podczas pracy przepisy bhp i ochrony środowiska.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się ze stoczniową instrukcją technologiczną montażu zaworów spustowych
w zbiornikach oraz wymaganiami przepisów bhp i ochrony środowiska dla danego rodzaju
prac, przy wykonaniu, których będziesz współuczestniczył,
2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym
i wykonywaniu operacji remontowych,
3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz prac przygotowawczych, wykaz
narzędzi, wykaz użytych instrukcji technologicznych, wykaz wymagań bhp i ochrony
środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.
Wyposażenie stanowiska pracy:
instrukcja technologiczna,
stoczniowe przepisy bhp i ochrony środowiska,
papier formatu A4,
przybory do pisania.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróżnić czynności przygotowawcze statku do wodowania?
ðð ðð
2) rozróżnić czynności przygotowawcze pochylni do wodowania?
ðð ðð
3) rozróżnić smary do wodowania?
ðð ðð
4) scharakteryzować przebieg wodowania z pochylni wzdłużnej?
ðð ðð
5) scharakteryzować przebieg wodowania z pochylni bocznej?
ðð ðð
6) określić co zawiera harmonogram wodowania statku?
ðð ðð
7) określić co zawiera zestawienie do wodowania?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. W procesie wodowania statku w doku suchym należy
a) napełnić dok wodą do uzyskania pływalności przez statek.
b) zastosować układy hydrauliki siłowej.
c) wykorzystać holowniki portowe do zsunięcia statku z doku.
d) wykorzystać bramownicę dokową.
2. Podczas wodowania statku na pochylni wzdłużnej należy zastosować
a) rolki,
b) tory wzdłużne,
c) tory poprzeczne,
d) płozy hydrostatyczne.
3. Odblokowanie płóz w procesie wodowania statku jest wykonywane przy pomocy
a) układu pneumatyki.
b) układu hydraulicznego popychacza.
c) wybiciu zwalniaka ciesielskiego.
d) demontażu uchwytów linowych.
4. Przy wodowaniu w doku suchym należy
a) zastosować tory wodowaniowe.
b) odblokować zwalniaki.
c) odholować bramę doku.
d) zastosować spychacze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
5. W trakcie wodowania bocznego może nastąpić
a) uderzenie burtÄ… o dno akwenu wodnego.
b) utrata stateczności i przewrócenie się okrętu.
c) miejscowe zniszczenie nadbudówki.
d) uderzenie pokładu o próg pochylni.
6. Elementem kozła dziobowego jest
a) przegub kulisty.
b) poszycie kadłuba.
c) łożysko.
d) przegub sztywny.
7. Zakres prac przygotowawczych statku do wodowania obejmuje
a) montaż torów spustowych na pochylni.
b) przygotowanie podbudowy stałej.
c) smarowanie i montaż płóz.
d) sprawdzenie poprawności montażu i zamknięcie wszystkich zaworów.
8. W ramach przygotowania pochylni do wodowania należy
a) zablokować podpory denne.
b) nałożyć smar na powierzchnię ślizgową płóz.
c) odblokować zwalniaki.
d) zdemontować śrubę napędową statku.
9. W planie organizacyjno-technicznym wodowania statku należy przewidzieć
a) oprzyrzÄ…dowanie do hamowania.
b) ilość żurawi pokładowych na statku.
c) sposób zamocowania kontenerów na pokrywach luków ładunkowych.
d) typ silnika głównego.
10. Harmonogram wodowania powinien obejmować
a) dokładny zakres prac przy wodowaniu z uwzględnieniem kolejności technologicznej
oraz czasu ich trwania.
b) zespół pracowników do montażu rusztowań.
c) montaż śruby napędowej.
d) termin wyposażania po wodowaniu.
11. Do smarowania torów stosuje się
a) tłuszcz roślinny.
b) olej rzepakowy.
c) wazelinÄ™ kosmetycznÄ….
d) smar podkładowy, nośny i ślizgowy.
12. Smar nośny i ślizgowy jest stosowany do
a) smarowania kołyski.
b) konserwacji torów.
c) smarowania zwalniaczy.
d) części podwodnej torów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
13. Elementami podbudowy do wodowania sÄ…
a) kliny stalowe.
b) bloki patentowe.
c) kliny i belki drewniane.
d) bloki stałe.
14. Technologia wylewania smarów określona jest w
a) stoczniowej instrukcji przygotowania i wodowania statków z pochylni.
b) zestawieniu do wodowania.
c) ramowej technologii prefabrykacji.
d) planie montażu kadłuba.
15. Wymiary pochylni można określić na podstawie
a) instrukcji stoczniowej.
b) literatury technicznej.
c) własnych pomiarów.
d) wskazówek mistrza pracującego na pochylni.
16. Miejsce montażu płóz można określić na podstawie
a) stoczniowej instrukcji montażu kadłuba.
b) literatury technicznej.
c) własnego doświadczenia.
d) rysunku do zestawienia wodowania opracowanego przez stoczniÄ™.
17. Podczas wykonywania prac na rusztowaniach należy stosować
a) linkÄ™ zabezpieczajÄ…cÄ… przed upadkiem.
b) chodnik izolacyjny.
c) maskÄ™ tlenowÄ….
d) okulary przeciwsłoneczne.
18. Przy pracach montażowych w zbiornikach wymagane jest stosowanie
a) klimatyzacji.
b) asekuracji współpracownika.
c) maski przeciwpyłowej.
d) kombinezonu olejoodpornego.
19. W przypadku porażenia prądem elektrycznym, przy utracie przytomności należy
w pierwszej kolejności
a) wykonać sztuczne oddychanie, odłączyć z
ródło prądu, wezwać pomoc medyczną,
powiadomić przełożonego.
b) odłączyć z
ródło prądu, wezwać pomoc medyczną, wykonać sztuczne oddychanie,
powiadomić przełożonego.
c) odłączyć z
ródło prądu, wykonać sztuczne oddychanie, wezwać pomoc medyczną,
powiadomić przełożonego.
d) powiadomić przełożonego, odłączyć z
ródło prądu, wykonać sztuczne oddychanie,
wezwać pomoc medyczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
20. Przy pracach spawalniczych w przestrzeniach komory łańcucha kotwicznego należy
koniecznie stosować
a) klimatyzacjÄ™.
b) wentylacjÄ™ nawiewowo-wyciÄ…gowÄ….
c) maskÄ™ gazowÄ….
d) maskę przeciwpyłową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Przygotowanie statku i pochylni do wodowania
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
6. LITERATURA
1. Doerffer J.: Technologia budowy kadłubów okrętowych, Wydawnictwo Morskie,
Gdynia 1963
2. Doerffer J: Technologia wyposażania statków, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1975
3. Palasik L.: Monter kadłubowy, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969
4. Szarejko J., Roguski R.: Zarys budowy okrętu, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974
5. Staliński J.: Teoria okrętu, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1961
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41