3582321035

BRUNO SCHULZ

OPOWIADANIA. WYBÓR ESEJÓW' I LISI ÓW'

Oprać. Jerzy Jarzębski

Stajemy oto przed zjawiskiem niezwykłym! Trudna mówić tu o biografizmie, Schulz od debiutu pisał jeszcze przez 9 lat (tzn. do śmierci), a niezwykłych kolejach życia też się nie dowiemy, bo cóż niezwykłego może być w żywocie prowincjonalnego nauczyciela rysunków, borykającego się ciągle z trudnościami finansowego. Nie mniej jednak fantasmagaryczny świat Schulzowskiej literatury nie był efektem bujnego sztukatnrstwa lecz wynikał z życiowych przypadków twórcy.

Cóż pozostało po jednym z największych pisarzy XX wieku? Jego estetyka nie przystawała do żadnego z systemów politycznych, jego twórczość nigdy nie mogła stać się sztandarem żadnej z farmacji, język nie przystawał do żadnej z nowomów. Zabił tego wówczas „podczłowieka” szalony hitlerowiec obojętny na wartości humanizmu i subtelne piękno. Nieznane jest miejsce pochówku. Zostało 700 stron tekstów, trochę tekstów i ruiny Drochobycza.

BIOGRAFIA

Bruno Schulz urodził się 12 lipca 1892 raku w Drohobyczu jaka trzecie i ostatnie zarazem dziecka kupca bławatnego Jakuba Schulza i Henrietty z Hendel Kumafkerów. Rodzina Brunona należała do środowiska galicyjskich Żydów, jakkolwiek niezbyt staranni w jego domu przykładało się do tradycyjnych obrzędów religii mojżeszawej. Dam i rodzina musiały być zaiste mitycznymi jeśli spojrzeć na obraz ojca i domu w twórczości Brunona. Ojciec królujący w sklepie i zajmujący się tak sprawami kupieckimi, jak i wycieczkami metafizycznymi Matka czuwająca na trzeźwą codziennością. Drohobycz - magiczny i prwincj analny!

W 1902 Bruno rozpoczął naukę w gimnazjum realnym im. Cesarza Franciszka Józefa Uczniem był zdolnym i wrażliwym, gorzej układały się jego stosunki z kolegami, wątłej postury, chorobliwie nieśmiały. Rodzina tymczasem coraz bardziej biedniała; ojciec chorował

Po maturze w 1910 r. Bruno udała się na studia architektoniczne na Politechnice Lwowskiej. Wybór chyba nie był najwłaściwszy, bo w 1913 wrócił do domu, rezygnując z nuki. Wybuchła wojna, rodzina Schulcana przeczekanie udała się do Wiednia, tam krótka Bruno studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych. Wrócili do Drohobycza W 1915 zmarł po przewlwkłej chorobie ojciec pisarza

Trudna sytucja materialna zmusiła Brunona do podjęcia w raku szkolnym 1924/25 prcy w charakterze nauczyciela rysunku w gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły. Pracatanie była dla wrażliwego i delikatnej psychiki Brunona przyjemnością.

Istotne dla twórczości Schulza były jego przyjaźnie korespondencyjne z ludźmi równie delikatnej wrażliwości - Władysław Riff, Debara Vogel.

Żyde publiczne. Schulz nigdy nie była człowiekiem światowym ale zawsze jest jakieś ale! Znajomość z Nałkowską podobno nie jedynie literacką otworzyła mu drzwi na salony warszawskich środowisk literackich Po ukazaniu się pierwszej książki stała się człowiekiem znanym. Jego przyjaciółmi, znajomymi stali się -młodsi, debiutujący w latach 30-tych - Tadeusz Berezą Witold Gombrowicz, Kazimierz Truchanowski. Ciągłe jednak Schulz musiał borykać się z pracąnędznego nauczycielą dopiera w 1936 władze oświatowe doceniły jego literackie osiągniecią przyznając mu tytuł „profesora” i p(Mroczny urlop na napisanie kilku opowiadań. Hm... sukcey literackie nie szły jednak w parze z powodzeniem w życiu osobistym, w 1937 rozstał się z narzeczoną aw duszy pisarza zamieszkała rozpaczliwe osamotnienie.

W latach trzydziestych udał się Schulz na „podbój” Europy ale to mu się nie udało i powrócił do swego mitycznego Drohobycza.

We wrześniu 1936 rokuna teren Galicji Wschodniej wkroczyła Armia Czerwoną przyłączając ją do Ukrainy Radzieckiej. Schulz pozostał nanauczycielskim stanowisku, dorabiała sobie malowaniem portretów przywódców państwowych i różnych innych drobiazgów. Schuz nie mógł odnaleźć się w nowych warunkach, porzucił twórczość literacką Jego sytuacja jeszcze się pogorszyła gdy przyszli Niemcy. Zastał przesiedlany do getta Przez jakiś czas chroniła go protekcja Feliksa Landauą który zatrudniał „swojego niewolnika” do prac malakrskich, do porządkowania zajątych przez Niemców księgozbiorów. Przyjaciele z Warszawy podobno przygotowywali ucieczkę i fałszywe paopiery (Nałkowska, Truchanowski). W przeddzień planowanej ucieczki Schulz zostałnaulicy w Drochobyczu rozstrzelany przez Karla Gńnthera, gestapowcą antagonistę Landauą w trakcie akcji pogromu Żydów w „czarny czwartek” 19 listopada 1942 raku. Przyjaciel pisarza - Izydor Friedman - pogrzebał jego zwłoki na cmentarzu żydowskim (dziś już nie istniejącym), zaś wszystkie papiery, które Schulz dał komuś poza obrębem getta na przechowanie, zaginęły.

TEMATY I GATUNKI TWÓRCZOŚCI

Twórczość literacka Ocalały dwa tamy opowiadań oraz cztery powieści drukowane osobno w czasopismach, razem trzydzieści różnej objętości utworów.

Niektóre mają charakter fabularny: Wisna, Sanatorium pod Klepsydrą Emeryt, Kometa, w innych góruje opis: Nemrod, Pan, Noc lipcową Dodo, Edzio, niekiedy przeważają farmy eseju lub traktatu: Trahtak o manekinach, Druga jesień Miejscem akcji jest niemal zawsze miasteczka, w którym niełatwo odnaleźć zmitologizowany Drohobycz.

A teraz będę cytowałaróżne mądrości! Przyznaję się. A na zachętę dla mnie i dla was coś zaproponuję. Rozsiądźcie się wygodnie, włączcie sobie coś ładnego i zróbcie sobie dobrej herbatki! ;)