3582325988

Dr. Andrzej Pieczewski Historia Gospodarcza Wykład I - Zagadnienia wstępne

WYKŁAD NR 1:

1)    Istota feudalizmu;

Ukształtowanie się systemu podległości prawnej i ekonomicznej. Istnieje również drabina feudalna określająca miejsce w świecie pracy każdej z klas społecznych (mieszczanie, szlachta, chłopi, kler). Podstawą gospodarki feudalnej jest gospodarka naturalna:

•    Produkcja na własne potrzeby, nie było nadwyżek, czy to w rolnictwie, czy to w innej dziedzinie wytwórczości;

•    Rynek wewnętrzny rozwijał się w niewielkim stopniu, głównie rozwijał się handel lokalny (targi, jarmarki, karczmy);

•    Zdecydowana przewaga renty naturalnej, czyli chłopi nie przekazywali pieniędzy, ale daniny, wypełniali obowiązki feudalne, mała pańszczyzna 1-2 dni roku.

2)    Tworzenie wielkiej własności ziemskiej i system poddaństwa:

Ziemia w IX, X wieku należała do pana, księcia, potężnych możnych (książę, władcy mieli największy wpływ). Wytworzenie wielkiej własności ziemskiej odbywało się:

•    Poprzez nadania ziemi za zasługi wojenne, doradcze itp.;

■    Dzięki zapisom posiadłości ziemskich w testammcie (najwięcej uzyskiwały klasztory, kościoły, co miało być zasługą w Niebie);

•    Przez zakup ziemi za zdobyte (np. na wojnie) pimiądze (zakłady);

Stopniowo gospodarka rozwijała się. Czynnikami stymulującymi gospodarkę były:

•    Immunitety (ekonomiczny - pełny- całkowita własność nabywcy (biorcy)

- niepełny - rozgraniczenie, co pańskie, a co biorcy

» Osadnictwo - na prawie niemieckim - spowodowało wzrost gospodarki rynkowej, rozwój rynku wewnętrznego. Główną przesłanką było to, że gospodarowaniem bardziej zainteresowani byli chłopi, bo mogli część produkcji przeznaczyć na sprzedaż. Wprowadzono czynsz - gospodarkę opartą na pieniądzu. Rosła produkcja - większa sprzedaż - rozwój rynku. Nastąpił również duży rozwój agrotechniki, urbanizacja, administracji, sądownictwa itd.

•    Wprowadzenie gospodarki czynszowej - rozwój poddaństwa

3)    Rolnictwo podstawą gospodarki:

Dochód państwowy był uzależniony od rolnictwa, które stanowiło ok. 80% wszystkich dochodów. Podstawą rolnictwa były gospodarstwa kmiece o powierzchni do jednego łana (ok. 16 hektarów). Kmiecie żyli na przyzwoitym poziomie. Na ewolucjęwrolnictwie miało wpływ stworzenienowych narzędzi (np. całego żelaznego pługa). Wzrosła dzięki temu wydajność.

4)    Oddzielenie się rzemiosła i handlu od rolnictwa. Rozwój miast:

•    Początkowo rzemiosło zaspokajało własne potrzeby, ale wraz z czasem zwiększała się liczba mieszczan i liczba rzemieślników, ilość dóbr przez nich wytwarzana;

■    Ze stanu chłopskiego wyodrębnił się stan mieszczański, a także rzemieślniczy (warsztaty początkowo znajdowały się w gospodarstwach);

•    Powstawały osady służebne przy miastach, na podgrodziach, warowniach - bo tam głównie grupowali się rzemieślnicy;

•    Skutkiem tego był rozwój rynku wewnętrznego, pod wpływem rozwoju rolnictwa i rzemiosła, nadal przewagę miał jednak handel lokalny;

•    Znaczny postęp w urbanizacji miast; w XVI w. 20% stanowiła ludność miejska.

5)    Rozkwit polskiego handlu za Kazimierza Wielkiego i pierwszych Jagiellonów:

•    Kazimierz Wielki w największym stopniu p opierał rozwój handlu, rzemiosła i miast;

•    Nadawał przywileje kupcom, mieszczanom (by zwiększyć możliwości rozwoju);

•    Powstawały nowe lokacje, dokument o tworzeniu miast

•    2 najbardziej znane przywileje: przymus drożny (kupcy musieli korzystać ze specjalnych, chronionych traktów, płacić cło), prawo składu (kupcy musieli zatrzymywać się i handlować wmieście posiadającym ten przywilej)

•    Rozwój budownictwa - nowe lokacje - najwięcej zamki obronne, mury obronne;

•    W rezultacie powiększenie rynku wewnętrznego, a także zagranicznego; podstawą był h.w., pomimo wzrostu luz.;