75603

Dr. Andrzej Pieczewski Historia Gospodarcza

Wykład XI - Industrializacja i kolektywizacja

Wyniki Planu 6 - letniego:

wzrost prod. przemysłowej o 13% i o 270% przem. ciężki.

wielkie inwestycje: ponad 100 obiektów przemysłowych zakończonych. Projekt sztandarowy: „Nowa Huta", Huta Warszawa, Żerań, Star.

powstały nowe działy wytwórczości: przem. stoczniowy, motoryzacyjny (rozwój), przem. tworzyw sztucznych

rozwój sił zbrojnych (służył imperialnym celom ZSRR), pogłębiło się uzależnienie od ZSRR. negatywnie było zaniedbanie rolnictwa i sektora B. przestarzałe technologie, importowane z ZSRR. wydajność mała - wzrosła o 0,5%.

likwidacja przemysłu prywatnego, ograniczenie prod. rzemieślniczej.

4) Batalia o przekształcenia własnościowe w rolnictwie:

Rolnictwo jednym z głównych źródeł akumulacji na uprzemysłowienie. Niskie nakłady na rolnictwo - 10-krotnie mniejsze niż w przemyśle, w tym przeznaczone 80% na rolnictwo uspołecznione - dla PGRów i spółdzielni rolniczych, 20% na sektor prywatny- chłopski. Gosp. chłopskie funkcjonowały w trudnych warunkach, narzucano podatki, opłaty, era dostaw obowiązkowych kończy się dopiero w latach 70-tych. Płacono za nie im b. mało. -różnica kilkunastu % w cenach. Mimo to gosp. chłopskie przetrwały.

Sektor uspołeczniony, tworzono PGRy i spółdzielnie przemysłowe - okres niekorzystny - chłopów zmuszano (represje) do wstąpienia do tych organizacji, niektórzy nie chcieli, nie mogli zostać przy własnych ziemiach -stosowano nawet terror (więzienia, grzywny). Stworzono ponad 6000 tys. spółdzielni. PGRy zajmowały mniejszy areał ziemi, dużo niższe efekty niż gosp. chłopskie.

Prod. globalna z 1 ha: gosp. chłopskie: 620 zł

spółdzielnie: 517 zł

PGRy: 394 zł

Dotacje szły na spółdzielnie i PGRy. Gosp. chłopskie osiadały 79% areału ziemi, a przysparzały 84% produkcji. Reszta miała 21% ziemi, a produkowała tylko 16%. Mimo prób i nacisków partii i ZSRR (i innych), nie udało się wprowadzić wzoru radzieckiego w rolnictwie. Zjawisko korzystne, bo dzięki enklawie (sektor chłopski) mieliśmy stosunkowo niezłe zaopatrzenie. Oprócz tego, ZSRR zarzucało Polsce zbyt silną pozycję Kościoła.

5) Ukształtowanie się nowego systemu finansowego:

Wymiana pieniądza, reforma pieniężna (100 Szł-INzł). Ci, którzy mieli duże pieniądze, to ich pieniądze straciły 2/3 wartości. Tendencje inflacyjne, co najmniej 5-krotny wzrost inflacji w najtrudniejszym okresie, zmiany w skarbowości.

Mieliśmy skarbowość na dość dużym poziomie, bo przetrwali intelektualiści, którzy byli na stanowiskach.

Reforma budżetowa. Odejście od rachunku ekonomicznego. Z budżetu państwa finansowano inwestycje i uzupełniano straty przedsiębiorstw. W tradycyjnych działach brakowało pieniędzy (szkolnictwo, kultura, sprawy socjalne, służba zdrowia). System bankowy uległ diametralnej zmianie - został oparty na wzorze radzieckim, ze szkodą było podporządkowanie NBP Ministrowi skarbu - stracił niezależność.