75602

Dr. Andrzej Pieczewski Historia Gospodarcza

Wykład VI - Gospodarka Polski i świata w 1918 -1928

-    Pomoc Rządu (duże dostawy wojskowe) - 50% wpływów przeznaczone na wojnę - rozwijały się branże wojskowe.

-    Wprowadzono ulgowe kredyty udzielane przedsiębiorcom oraz do finansowania niektórych inwestycji (okres wysokiej inflacji) i opłacało się przedsiębiorstwom zaciągać te kredyty (bo mogli odbudować lub wybudować nowe fabryki - znakomity bodziec rozwoju gosp.).

-    Nastąpił wzrost produkcji w przemyśle metalowym, włókienniczym, hutniczym, zbrojeniowym.

-    Wzrosła tendencja etatystyczna - państwo przejmowało niektóre firmy.

• Kolejnym pozytywem była likwidacja bezrobocia (pobór do wojska, popyt na siłę roboczą), wzrosły płace realne robotników, rozbudowano ustawodawstwo socjalne.

Dotkliwe dla społ. były braki na rynku - zwłaszcza żywości (spadły ilości plonów) - brak opału i węgla, ale był to brak w całej Europie.

Zmiany w handlu zagranicznym: strata rynku wschodniego - dlatego poszukiwano innych. Polska otrzymywała kredyty i pomoc bezpłatną od USA i innych krajów europejskich.

3) Inflacja markowa (marka polska - pieniądz):

Źródłem inflacji były: duże wydatki Rządu na odbudowę gosp. i wydatki wojskowe, deficyt kolei państwowych -b. Wysoki. Skarb państwa pustoszał coraz bardziej - brak środków finansowych. Brak możliwości uzupełnienia kapitału, rodzimym ani zagranicznym. Kapitał napływał w niewielkim stopniu, bo obawiano się strat. Obrano drogę druku pieniędzy (w 1918 r 1$=9MP, a w okresie hiperinflacji w 1923 r 1$= powyżej 6mln. MP). Wzrostowi ilości pieniędzy nie towarzyszył wzrost towarów na rynku. W związku z tym ceny szybko rosły. INFLACJA - spadek siły nabywczej pieniądza. W okresie umiarkowanej inflacji wystąpiły pozytywne zjawiska: kredyty państwowe i inflacyjna premia eksportowa, po tym jak ceny w Polsce były stosunkowo niskie w porównaniu z innymi walutami. Negatywne elementy to: podatek inflacyjny, spadek płac realnych (prawie o 44%), pogorszyły się warunki bytowe społeczeństwa, gdy inflacja osiągnęła apogeum, pojawiał się chaos gosp. i zanikły te pozytywne tendencje. W

1923    r gosp. była w dramatycznym stanie, więc trzeba było podjąć radykalne działania. Podejmuje się tego Władysław Grabski - był doświadczonym i rozeznanym w sytuacji gosp. działaczem. Reformy nie mogły być przeprowadzone przy pomocy zagranicy. W.G. postanowił uzdrowić gosp. przy pomocy możliwości wewn. Wprowadził takie narzędzia jak: danina majątkowa (podatek majątkowy od najzamożniejszych - dość wysoki), zwiększył dochodowość kolei, dokonał cięć w administracji; podjął równoczesne działania zmierzające do zrównoważenia budżetu i prowadzące do uzdrowienia waluty - połączeni tych 2 reform, było dość odważnym posunięciem. Jako Premier zwrócił się do Sejmu o pełnomocnictwo, dzięki temu mógł wydawać dekrety z mocą ustawy (sprawy załatwiane mogły być bardzo szybko). Założył Polską Krajową Kasę Pożyczkową - Bank Centralny, uruchomił sprzedaż dolarów i franków szwajcarskich na giełdzie, ponieważ były rezerwy tych walut. Miało to przede wszystkim znaczenie psychologiczne dla społeczeństwa. Zaczęły zmniejszać się ceny na żywność (w lutym

1924    r Rząd wstrzymuje druk marek polskich). Po raz pierwszy zyski przewyższają wydatki, sygnał po którym zaistniała możliwość reformy waluty - wprowadzono złotego zamiast MP ( 1 zł. = 1 frank szwajcarski w złocie -waluta b. silna). Stworzono Bank Polski, lzł. = l,8mln. MP). Reforma uzyskała zasadniczy cel, ale burżuazja nie zgadzała się na dalsze jej wprowadzanie. To stwarzało warunki do uzyskania równowagi gosp. po reformie finansowej.

5) Reformy rolne:

Duży wpływ na reformy rolne miały partie polityczne zwłaszcza PSL „Piast" Wincentego Witosa. Zachęcano chłopów do wstępowania do armii w okresie wojny bolszewickiej. Najbardziej korzystna reforma w 1920 r. -pozyskanie chłopów do wojska. W 1925 r. - reforma o odpłatności za przejmowane ziemie.