32195

nauczyciela, jak i ucznia ma kapitalne znaczenie w doprowadzeniu dziecka do uchwycenia wzajemnych powiązali między elementami tekstu, zrozumienia przeżyć bohaterów na tle różnych sytuacji życiowych. To z kolei prowadzi do lepszego zrozumienia tekstu, pełniejszego przeżycia go i zapamiętania.

Charakter formułowanych pytań w związku z tekstem zależeć będzie od celu stawianego przez nauczyciela, formy i treści utworu. Czynniki te determinują ilość, zakres, szczegółowość czy ogólność pytań, ich pośredni czy bezpośredni związek z tekstem.¹

Nauczyciel powinien uświadomić sobie, że rodzsij i charakter zadawanych pytań może mieć wpływ na rozwój języka dziecka, jego czynności myślowych lub nic mieć w ogóle. W sytuacji, kiedy nic uświadamia sobie wyraźnie wartości tekstu, jego smikniry i celów dydaktyczno-wychowawczych w zakresie kształcenia literackiego — jego pytania są drobiazgowe, przypadkowe, bez większych walorów kształcących. Ta lawina szczegółowych i przypadkowych pytari prowadzi do pozornej aktywności dziecka. Pamiętać należy, że pytania o charakterze problemowym mają znaczny wpływ na budzenie aktywności językowej oraz rozwój takich operacji umysłowych, jak: porównywanie, uogólnianie, wnioskowanie, które są niezbędne szczególnie do poznawania struktury tekstu literackiego.

W analizie teksm literackiego najczęściej posługujemy się pięcioma rodzajami pytań

1.    Pytania mające na celu ujmowanie zależności pomiędzy informacjami

zawartymi w tekście w aspekcie przyczynowo-skutkowym, np.:

—    Dlaczego koledzy przestali lubić Witka?

—    Co wpłynęło na zmianę postępowania Krysi?

2.    Pytania, które mobilizują uczniów do odnajdywania elementów utworu

literackiego, np.:

—    Kiedy i gdzie to się działo?

—    Jakie postacie występują?

—    Które wedhig ciebie są najważniejsze?

—    Jakie obrazy namalował poeta słowami?

3.    Pytania pobudzające do wyrażania własnego sądu o postaciach,

zdarzeniach, np.:

141

1

K Lcrunowdu, W Świtfrk Praca i tekstem tr Uasoch 1—111. Wiłuawa 1962 S1P, i 55.