8060

262 I DMIJ ND HUSSEM.

Problem walki łych [dziwacznych mejasności) i pełnych sprzeczności teorii, jak również związanych z nimi niekończących się spotów, jesi teoria poznanu oraz powiązana z nią historycznie i rzeczowo metafizyka Zadanie teorii poziuiua albo krytyki rozumu teoretycznego początkowo ma charakter krytyczny Winna ona napiętnować niedorzeczności, w jakie niemalże z reguły popada naturalna refleksja nad stosunkiem poznania, jego sensu i obiektu, a więc obalić jawne bądź ukryte sceptyczne teone dotyczące istoty poznania poprzez wykazanie ich niedorzeczności

Z drugiej strony jej zadanie pozytywne polega na tym, by przez przebadanie istoty poznxnia rozwikłać problemy związane z korelacją poznania, jego sensu i obiektu. (...)

Jeżeli pominiemy metafizyczne zamierania krytyki poznania i będziemy trzymać się jej zadania polegającego na rozjaśnieniu istoty poznania i przedmiotu poznania, wówczas będziemy midi do czynienia z fenomenologią poznania i przedmiotu poznania, tworzącą pierwszy i podstawowy zrąb fenomenologii w ogóle.

Fenomenologia: to oznacza pewną naukę, caty zespól dyscyplin naukowych, fenomenologia jednakże oznacza zarazem, i przede wszystkim, pewną metodę i postawę myślową, specyficznie filozoficzną postawę myślową i specyficznie filozoficzną metodę

Wc współczesnej filozofii, o ile chce ona uchodzić u poważną naukę, komunałem niemalże stało się przeświadczenie, że dla wszystkich nauk. a więc także i dla filozofii, możliwa jest tytko jedna metoda poznania. Przeświadczenie to tknkorule odpowiada widkacj tradycji filozofii XVT1 stulecia, która przecie/ także uzależniała powodzenie filozofii od tego, by ta a metodyczny w zór obrała sobie nauki ścisłe, przede wszysdam matematykę i matematyczne przyrodoznawstwo (.)

W naturalnej sferze badali można po prostu budować jedną naukę na innej, jedna może służyć drogiej za metodyczny wzór. jakkolwiek tylko w pewnym ograniczonym zakresie, określonym naturą danego obszaru badawczego Filozofia jednakże usytuowana jest w całkowicie nowym wymiarze. Potrzebuje ona całkowicie nowego punktu wyjścia i całkowicie nowej metody, zasadniczo odróżniającej ją od każdej nauki ..naliralnej" Stąd logiczne sposoby postępowania nadające jedność naukom naturalnym, wraz zc wszystkimi metodami szczegółowymi zmieniającymi się od nauki do nauki, posiadają zasadniczo jednolity charakter. któremu jako zasadniczo nowa jedność przeciwstawia się metodyczny sposób postępowania filozofii. Stąd także czysta filozofia w obrębie całej krytyki pogania i dyscyplin ..krytycznych" w ogóle musi pomijać wszelką pracę myślową dokonany w innych naukach naturalnych oraz w naukowo nic zorganizowa ncj natura'wj mądrości i wiedzy, i nic wolno jej czynie z nich żadnego użytku. (...)

Jasne jest zatem, że w ogóle nic może być mowy, by filozofia (która przecież rozpoczyna od krytyki poznania i we wszystkim, czym poza tym jest zakorzeniona jest w krytyce poznania) miała kierować się metodycznie (albo wręcz rzeczowo) według nauk ścisłych, by miała sobie stawiać ich metodykę za wzór. by jej zadanie miało sprow jd/ac się do kontynuacji i uzupełnienia, według melodyki zasadniczo wspólnej wszystkim naukom, pracy wykonanej już w naukach ścisłych. Filozofia, powtarzam, usytuowana jest w pewnym w porównaniu z wszelkim poznaniem naturalnym - nowym wymiarze, i jakkolwiek wymiar ten. co su-geroje już obrazowy sposób mówienia, dopuszcza i slotowe powiązania z wymiarami starymi, odpowiada mu nowa. zasadniczo nowa metoda, która przeciwstawia się metodzie „naturalnej".

7EKST2 P. III SSI-RI..//V;'/. CZYSTE/FENOMENOLOGIIIFENOMENOLOGK2NCJ FILOZOFII. TŁUM. D GtERU LANKA. WARSZAWA 1067. S. 279-2S5.

Pizcchodzuny oto do pewnej właściwości przeżyć, którą wprost można określić jako naczelny temat „obiektywnie" zorientowanej fenomenologu, mianowicie do intencjonalności. O tyle jest ona istotną właściwością sfery przeżyciowej w ogóle, że wszystkie przeżycia w jakiś sposób mają udział w intcncjonalno-ści, choć mimo to nic o każdym przeżyciu mażemy w tym samym sensie powie dzieć, że posiada intmcjonalność. jak np. o każdym przeżyciu wchodzącym jako obiekt w zasięg spojrzenia możliwej refleksji: choćby to hył tylko abstrakcyjny moment przeżyciowy - możemy powiedzieć, ze jest czasowe. Intencjonalność jest tym. co znamionuje świadomość w ścisłym sensie i oo równocześnie upraw nia do określana całego strumienia przeżyć jako strumienia świadomości i jako jedności jednej świadomości. (...)

Przez intcncjorulność rozumieliśmy tę właściwość przeżyć, że „są one świadomością czegoś (von ctwas)“ Ta cudow na właściwość, do której odwodzą wszystkie zagadki metafizyczne dotyczące teoni rozumu, narzuciła nam się najpierw w rozwiniętym ccgito Spostrzeganie jest spostrzeganiem czegoś, np. ja-kxjś rzeczy: sądzenie jest sądzeniem ojakirm sunie rzeczy; wartościowanie dotyczy stanu rzeczy ukonstytuowanego jako wartościowy (Wcrtvertia.t); życzenie życzeniowego sunu rzeczy (Wunschscrłult). cd C zynienie kieruje się na czynność. działanie na czyn, kochanie na coś kochanego, radowanie się na to, co nas cieszy, itd. W każdym aktowym cogito „spojrzenie" wypromicmowujące z czystego Ja kieruje się na .przedmiot*' każdorazowego odpowiednika świadomości.