Insulina
Ma swoje źródło w wyspach trzustkowych, stanowiących tkankę wydzielania wewnętrznego tego gruczołu. Trzustka zawiera około 1 mln. wysp, z czego około 30% komórek wysp stanowią komórki B wytwarzające insulinę. Insulina jest białkiem o masie cząsteczkowej około 6 tys. Cząsteczka insuliny składa się z 2 łańcuchów polipeptydowych połączonymi wiązaniami dwusiarczkowymi. Jeden z łańcuchów L zawiera 21 aminokwasów, a drugi B 31 aminokwasów. Wiązania dwusiarczkowe między łańcuchami są utworzone przez połączenia cząsteczek cysteiny zajmujących 7 i 20 pozycję w łańcuchu L oraz 7 i 19 w łańcuchu B w ugrupowanie cystowe. Ponadto łańcuch B zawiera wewnętrzne wiązanie dwusiarczkowe pomiędzy 6 i 11 cysteiną. Insulina otrzymana z trzustki różnych zwierząt wykazuje niemal identyczną budowę. Różnica występuje tylko w pozycji 8,9 i 10. Przez redukcję wiązań dwusiarczkowych można otrzymać mieszaninę wolnych łańcuchów A i B, które nie wykazują jednak żadnej aktywności biologicznej.
Insulina powstaje z jednołańcuchowego prekursora którym jest proinsulina o masie cząsteczkowej blisko 50% większej od właściwego hormonu np. proinsulina wieprzowa zawiera 84 aminokwasy. Pojedynczy łańcuch proinsuliny rozpoczyna się N-końcową fenyloakeniną a następująca dalej sekwencja 30-stu aminokwasów odpowiada łańcuchowi ?. 64 aminokwasem proinsuliny jest N-komórkowa glicyna łańcuch A, po której następuje normalna sekwencja tego łańcucha. Synteza proinsuliny odbywa się w rybosomach związanych z siateczką śródplazmatyczną. Bezpośrednim produktem translacji jest preproinsulina o sekwencji umożliwiającej związanie syntetyzowanego białka z błony siateczki i jego transport przez błonę do wnętrza cysterny, gdzie następuje odczepienie proinsuliny, przez pączkowanie błon siateczki. Proinsulina jest transportowana do aparatu Golgiego, gdzie w większości ulega transformacji do aktywnego hormonu. Końcowymi produktami tej przemiany są: insulina, tzw. peptyd łączący (C-peptyd) oraz wolne aminokwasy - arginina, lizyna.
Działanie: jest hormonem anabolicznym stanu resorpcyjnego i umożliwia wykorzystanie i zmagazynowanie nadmiaru zresorbowanych substratów, zmniejszając jednocześnie mobilizację substratów egzogennych. Działanie insuliny dotyczy głównie wątroby, mięśni i tkanki tłuszczowej, w wątrobie pobudza zużycie i magazynowanie glukozy hamując jednocześnie jej wydzielanie. W mięśniach pobudza transport glukozy i syntezę glikogenu. W tkance tłuszczowej pobudza również transport i jej zamianę w kwasy tłuszczowe i triglicerydy. Insulina zapobiega tworzeniu związków ketonowych, ogranicza stężenia aminokwasów we krwi po posiłku, pobudza wychwyt aminokwasów przez mięśnie szkieletowe, ogranicza ich podaż do wątroby i zmniejsza syntezę białek w wątrobie. Jest głównym czynnikiem pobudzającym syntezę RNA i syntezę białek w mięśniach szkieletowych, hamując jednocześnie rozpad białek mięśni.
www.fizjologia.tu.com.pl; Szczecin; e-mail: kklim@tu.com.pl
tel: +48 0609 301 846;