120137650

88 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

aspekt publikacji — nawiasem mówiąc — został pominięty przy formułowaniu tematów przytoczonych w opisie katalogowym książki, podanym na odwrotnej stronie karty tytułowej. Sporządzanie — na podstawie streszczeń, wyciągów, abstraktów — różnych postaci zwięzłego i ultrazwięzłego piśmiennictwa jest znane wielu pracownikom naukowym z ich własnego doświadczenia, a stanowi cenną pomoc przy dalszych pracach nad podjętym tematem. Zaletą omawianej pracy jest wyczerpujące zestawienie sposobów tworzenia, kompletowania i porządkowania tego typu notatek naukowych. Równie interesujący jest opis tworzenia nowych hipotez naukowych na podstawie analizy ultrazwięzłego piśmiennictwa.

Ale chyba bardziej pasjonująca, bo bezpośrednio związana z życiem, jest druga część pracy, przedstawiająca warunki przekonywania odbiorcy o słuszności przekazywanej mu informacji. Zwłaszcza analiza cech nadawcy decydujących o tym, czy jego przesłanie przemówi do odbiorcy, wydaje się szczególnie trafna; sytuacje takie są nam znane z licznych własnych doświadczeń. I pomyśleć, że zestaw tych cech pochodzi od Arystotelesa, że figuruje już w jego Retoryce!

Równie interesujące są uwagi dotyczące postawy odbiorcy w stosunku do informacji, w szczególności niezgodnych z jego dotychczasowym systemem poglądów: odbiorca nie chce ich akceptować, odrzuca je. Autorzy podają przykład z dziedziny nauki, ten sam schemat da się jednak zastosować także do spraw społeczno--politycznych. I takie fakty znamy również z naszego życia codziennego. Można tu mówić — stosując termin polskiego psychologa prof. Władysława Witwickie-go — o wpływie uczuć na przekonania; w języku angielskim taka postawa nosi nazwę „wishful thinking”.

I wreszcie godne zastanowienia są uwagi dotyczące wpływu uzyskiwanych informacji na postępowanie, przy czym niezastosowanie się do nich może powodować groźne a czasem wręcz niebezpieczne skutki. I tu można by postawić pytanie: czy aby Autorzy nie przesadzili? czy zaledwie częściowa znajomość piśmiennictwa może powodować aż tak tragiczne skutki? czy znajomość całości tego piśmiennictwa może gwarantować prawidłowość podjętych działań?

Janina Pelcowa

BIBLIOGRAFIA

Die Biblłographie in Bylgarien, der CSSR, der DDR, Jugoslawien, Polen, Rumanien, Ungarn. Hrsg. von Gerhard Schwarz. Leipzig: VEB Bibliographisches Institut 1980, 265 s.

W 1980 r. ukazała się wreszcie długo oczekiwana książka, omawiająca główne etapy historycznego rozwoju, problemy metodyczne, teoretyczne oraz stan współczesnej bibliografii narodowej krajów demokracji ludowej. Potrzeba wydania takiego informatora była bezsporna, gdyż pierwszy (i ostatni) tego rodzaju informator ukazał się w 1960 r.¹, a od tego czasu zaszło wiele istotnych zmian na polu bibliografii, zarówno w jej praktycznej jak i teoretycznej sferze działania. Dziwi jednak fakt, iż wzmianka o tym, że jest to kontynuacja wcześniejszego przedsięwzięcia, nie znalazła miejsca w przedmowie książki, a przecież koncepcja, układ i cel nowej pracy nie różnią się zbytnio od poprzedniej.

Redakcja postawiła sobie ambitne zadanie ukazania pewnej odmienności drogi