120139394

132 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

włożonego we wprowadzenie danych. Raczej przeciwnie — możliwości automatycznego wykorzystywania wprowadzonych elementów i danych opisu dla różnych celów, choćby tylko tych przewidzianych w normie (np. uzyskania niższych stopni szczegółowości opisu), są minimalne. Format tego typu nie ułatwia także pracy systemu: wymaga stosunkowo złożonych procedur przetwarzania, zwłaszcza jeżeli np. wymaga się od systemu, aby znaki umowne 1SBD były traktowane jako oznaczniki zawartości (struktury danych). Sam recenzowany dokument natomiast jest — poza wskazanymi wyżej drobiazgami i pominąwszy niepokoje dotyczące sfery decyzyjnej — opracowaniem wzorowym, tak pod względem merytorycznym, jak i formalnym. Z punktu widzenia katalogującego przy komputerze ma jedynie mankamenty fizyczne: słaba oprawa, powodująca wypadanie kart oraz — wzmacniający jeszcze tę niedogodność — druk dwustronny.

Zofia Moszczyńska-Pętkowska

Maszynopis wpłynął do redakcji 10 maja 1994

ODPOWIEDŹ NA RECENZJĘ

Recenzja sprawia wrażenie, że jej Autorka nie przeczytała uważnie recenzowanego dokumentu ani nie zna dostatecznie dobrze formatu USMARC, którego krytyce tak wiele miejsca poświęca w swojej opinii. Dlatego pozwolę sobie na wyjaśnienie kilku zasadniczych nieporozumień.

Zacznę od problemu niezgodności struktury rekordu w formacie USMARC z wymogami normy PN-84/N-09015. Jestem wdzięczna Autorce recenzji za uwagę dotyczącą stosowanej w instrukcji terminologii polskiej. Obiecuję w przyszłości naprawić te niedostatki, choć uważam, że konsekwentne stosowanie terminologii użytej w Polskiej Normie uczyni tekst instrukcji mniej przejrzystym. Recenzentka dopatruje się niezgodności formatu USMARC z postanowieniami normy w tym, że etykiety pól kontrolnych w formacie USMARC mają długość 3 do 8 znaków. Tymczasem w instrukcji omówiono 3 pola danych kontrolnych o etykietach: 001, 005 i 008. Etykiety te — zgodnie z normą — są trzyznakowe. Przypuszczam, że etykiety pól w formacie USMARC Recenzentka pomyliła z nazwami mnemonicznymi, jakimi VTLS identyfikuje poszczególne elementy pól kontrolnych w celu ułatwienia wprowadzania danych. Odpowiednie wyjaśnienie znajduje się we wstępie do instrukcji. Tam też wyjaśniamy, dlaczego w instrukcji omówiono tylko niektóre elementy etykiety rekordu. Także pewność Recenzentki w sprawie niezgodności tablicy adresów rekordu USMARC z postanowieniami normy nie ma uzasadnienia. Jednostka tablicy adresów w formacie USMARC składa się z 3 elementów w pełni zgodnych z postanowieniami normy. Norma określa dodatkowo element czwarty. Jest nim część określana przez użytkownika, który może zrezygnować z jej stosowania. Ta możliwość została wykorzystana w formacie USMARC.

W swoich rozważaniach Recenzentka stosuje uproszczenie polegające na ocenie formatu USMARC wyłącznie na podstawie zawartości rekordu opisu katalogowego. W sytuacji gdy format obsługuje kartoteki haseł wzorcowych i jednoznacznie definiuje powiązania między rekordem opisu katalogowego i rekordami kartotek haseł wzorcowych jest to poważnym błędem. W nowoczesnych systemach zautomatyzowanych możliwość jednokrotnego wprowadzania danych zapewniają kartoteki haseł wzorcowych wsparte dobrymi modułami katalogowania, a nie karkołomne manipulacje danymi w obrębie rekordu opisu katalogowego. Struktura danych wykorzystywanych w modułach kontroli bibliograficznej istotnie różni się od struktury danych przeznaczonych do wymiany. Wiele systemów pozwala nie tylko na jednokrotne wprowadzanie elementów danych, ale także nie powiela ich wielokrotnie w pamięci komputera. W systemie VTLS np. żaden z elementów danych kontrolowanych przez kartoteki haseł wzorcowych (w tym niepokojące Recenzentkę dane, które w formacie wymiennym znajdują się w polach 440 i 800-830) nie jest powielany w rekordach opisu katalogowego. Ten sposób obsługi dotyczy także wielu innych elementów danych. Określone w formacie USMARC rekordu kartoteki haseł wzorcowych powiązania między rekordami umożliwiają utworzenie pełnego rekordu opisu katalogowego, np. do celów wymiany. Taki pełny rekord opisany jest w dokumentacji formatu oraz w recenzowanej instrukcji wypełniania rekordu