1464646966

B. Kożuch, A. Kożuch, Podstawy organizacji i zarządzania

W świetle powyższych rozważań można sformułować następującą definicję zarządzania. Zarządzanie to tworzące określoną całość działanie, obejmujące podstawowe funkcje zarządzania, nakierowane na wykorzystanie ludzkich, finansowych, rzeczowych i informacyjnych zasobów organizacji dla sprawnego i skutecznego osiągania jej celów [Kożuch, 1999; Zieleniewski, 1974].

Podstawowe funkcje zarządzania nie zawsze są realizowane w wyżej zaprezentowanym porządku. Często menedżerowie uczestniczą jednocześnie w kilku różnych zestawach procesów (rys. 1.2).

Zaprezentowane syntetyczne omówienie podstawowych funkcji zarządzania nie wyczerpuje omawianej problematyki, ale pozwala na całościowe ogarnięcie i zrozumienie złożonych treści procesu zarządzania organizacjami. W literaturze wyodrębnia się także szczegółowe funkcje zarządzania, ale ich przedstawienie wymaga zaznajomienia z systemowym ujęciem organizacji. Z jednej strony istnieje ogromna różnorodność celów i sposobów ich osiągania przez wiele różnych typów organizacji, jednocześnie jednak, występuje podobieństwo problemów wymagających rozwiązania.

Odmienny natomiast jest zakres zarządzania. W tym kontekście można wyodrębnić organizacje komercyjne, nastawione na zysk, tj. małe, średnie i duże przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwa międzynarodowe, a także organizacje niekomercyjne, czyli zorientowane na rozwiązywanie określonych problemów, tj. organizacje rządowe, organizacje edukacyjne, instytucje ochrony zdrowia, niektóre stowarzyszenia. Najsilniej wpływ sprawnego zarządzania uwidacznia się w dużych organizacjach, nastawionych na przynoszenie zysku. Wśród nich można znaleźć przykłady przedsiębiorstw przemysłowych, banków handlowych, spółek ubezpieczeniowych, sieci sprzedaży detalicznej, spółek transportowych, przedsiębiorstw użyteczności publicznej, a także organizacji usługowych [Griffin, 1996].

Działalność organizacji nienastawionych na zysk koncentruje się na ochronie środowiska, usługach socjalnych, upowszechnianiu nauki i kultury, czy też na bezpieczeństwie publicznym. W Polsce najczęściej tworzone są fundacje, np. Fundacja Ochrony Środowiska, Fundacja Batorego, ale organizowane są także inne różnorodne organizacje, np. paraspółdzielcze zrzeszenia typu samopomocowego, zawiązują się komitety (lub inne grupy) w celu rozwiązania konkretnych problemów. Realizacja celów wyznaczanych przez te organizacje nie byłaby możliwa bez sprawnego zarządzania [Kożuch, 2003]. W Polsce stosunkowo niedawno zaczęło wzrastać znaczenie organizacji tworzonych w ramach dobrowolnych, społecznych inicjatyw społecznych. Stąd też podział współczesnych organizacji na dwie grupy, tj. na nastawionych na zysk i innych, należy zastąpić wyodrębnieniem trzech typów organizacji [Kożuch, 2007, s. 102-110; Mendel, 2004, s. 29]: biznesowych, publicznych, społecznych.

Nazwa organizacji społecznych jeszcze się nie utrwaliła. Można mówić nawet o pewnym bałaganie terminologicznym, gdyż zamiennie stosuje się takie nazwy, jak:    organizacje non profit, organizacje trzeciego sektora, organizacje

niekomercyjne lub organizacje pozarządowe.

Przykładem organizacji, których głównym celem jest tworzenie zysku, są różnego rodzaju przedsiębiorstwa. Natomiast organizacje rządowe należą do

20