1464646973

Rozdział 1. Zarządzanie. Zagadnienia wstępne

Żeby określona dziedzina wiedzy mogła uzyskać miano nauki, musi posiadać własny przedmiot badań, określony wzgląd badawczy oraz metody, którymi się posługuje [Stoner, Wankel, 1992; Krzyżanowski, 1985].

Przedmiotem, inaczej obiektem, nauki o zarządzaniu jest zorganizowane działanie ludzi, szczególnie posiadające formę organizacji oraz procesy powstawania tych organizacji, ich funkcjonowania i rozwoju, a przede wszystkim procesy zarządzania nimi. Przedmiotem badań jest zatem [Kożuch, 1999; Krzyżanowski, 1999] zarządzanie w takich rodzajach organizacji, jak:

-    organizacja gospodarcza, głównie przedsiębiorstwa;

-    organizacja niekomercyjna, inaczej społeczna, np. stowarzyszenie, fundacja;

-    instytucja działająca w różnych sferach życia publicznego (np. administracja państwowa, instytucje naukowe i edukacyjne oraz ochrony zdrowia itp.);

-    gospodarka narodowa jako zorganizowana całość, wyodrębnione jej części (np. region), a także wspólnoty gospodarcze krajów;

-    państwo jako forma politycznej organizacji społeczeństwa oraz bloki polityczne państw;

-    organizacja międzynarodowa.

Obiekt badań teorii zarządzania charakteryzuje wieloaspektowość. Organizacje bowiem są szczególnie złożone, a ich funkcjonowanie uwarunkowane jest różnorodnymi czynnikami psychospołecznymi i kulturowymi, politycznymi i prawnymi, technicznymi i ekologicznymi oraz innymi. Ich badanie wymaga wieloaspektowej i wielowątkowej analizy oraz sięgania do aparatu poznawczego i dorobku innych dyscyplin naukowych.

Wzgląd badawczy, czyli ten punkt widzenia, z którego teoria zarządzania rozpatruje obiekt badań, to sprawność funkcjonowania organizacji jako całości oraz poszczególnych jej podsystemów. Organizacjami zajmuje się wiele dyscyplin nauko wych, np. psychologia organizacji, socjologia organizacji, ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, ekologia organizacji i inne. Jednak tylko nauka

0    zarządzaniu czyni przedmiotem swoich zainteresowań sferę zarządzania organizacją oraz procesy informacyjno-decyzyjne składające się na zarządzanie. Nie bada natomiast podstawowych materialno-energetycznych procesów zachodzących w realnej sferze organizacji. Stanowią one przedmiot zainteresowania nauk przyrodniczych, społecznych, technicznych i ekonomicznych.

Właściwym zatem dla nauki o organizacji i zarządzaniu obszarem zainteresowań jest sfera zarządzania organizacją, ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowości

1    źródeł sprawności funkcjonowania organizacji oraz sprawnej realizacji przedsięwzięć.

Przedstawiając metodę nauki o organizacji i zarządzaniu, należy zaznaczyć, iż ta dyscyplina charakteryzuje się pluralizmem metodologicznym. Z jednej strony jest to uwarunkowane wspomnianą wieloaspektowością przedmiotu badań, ale z drugiej wynika z tego, że wciąż jest nauką w stanie tworzenia się, gdy tymczasem oryginalne metodologie powstają w wyniku zaawansowanego rozwoju nauki.

Metody oraz techniki zarządzania początku wieku XXI charakteryzuje znaczna mnogość i rozmaitość. Wskazując na metody właściwe naukom organizacji i zarządzania, najczęściej wymieniane są następujące [Bieniok, 1997; Mikołajczyk, 1995]:

9