1464646958

Rozdział 1. Zarządzanie. Zagadnienia wstępne

w szerokim znaczeniu, czyli funkcję przedsiębiorstwa, a także w wąskim znaczeniu, tj. funkcję administracyjną, do której zaliczał czynności przewidywania, organizowania, rozkazodawstwo, koordynację i kontrolę. H. Fayol nie utożsamiał jednak funkcji administracyjnych (zarządzania) z funkcjami kierowniczymi, które, jego zdaniem, realizowali zarówno pracownicy wykonawczy, jak i ich kierownicy [Zimniewicz, 2004]. W swoim największym dziele pt. Administracja przemysłowa i ogólna (1916) przedstawił następujące zasady zarządzania [Martyniak, 1993]:

1.	Podział pracy.	8.	Centralizacja.
2.	Autorytet.	9.	Hierarchia.
3.	Dyscyplina.	10.	Ład.
4.	Jedność rozkazodawstwa.	11.	Stałość personelu.
5.	Jednolitość kierownictwa.	12.	Ludzkie podejście.
6.	Podporządkowanie interesów	13.	Inicjatywa.
	osobistych interesowi ogółu.	14.	Zgranie personelu (esprit de
7.	Wynagrodzenie.		corps - duch koleżeństwa).
Kontynuacją i rozwinięciem		kierunku fayolowskiego jest szkoła

uniwersalistyczna, analizująca przede wszystkim proces zarządzania, który ma uniwersalny charakter niezależnie od tego, gdzie przebiega: w przedsiębiorstwie, czy w urzędzie, w szkolnictwie, czy też w sądownictwie. Zawsze bowiem funkcjami kierowniczymi są: planowanie, organizowanie, polityka kadrowa, pobudzanie ludzi do działania i kontrolowanie. Badania przedstawicieli kierunku uniwersalistycznego ukierunkowane były na formułowanie podstawowych zasad zarządzania, mających znaczenie porządkujące, umożliwiających przewidywanie i usprawnianie procesu zarządzania.

Szkoła empiryczna zajmowała się analizą konkretnych przypadków, będących przykładami sukcesów w zarządzaniu. Za przedstawicieli tej szkoły uznaje się: E. Dale’a, P. Druckera i A.D. Chandlera. Ich działalność koncentruje się na studiowaniu i bezpośrednim upowszechnianiu osiągnięć praktycznych, a nie na poszukiwaniu zasad uniwersalnych. Na podstawie analizy szeregu przypadków, rezultaty badań rozszerzają jednak na ogół zjawisk, wnioski wysnute z jednostkowych faktów, czego przykładem jest teza A.D. Chandlera o powszechnie występujących fazach rozwoju przedsiębiorstw. Dorobek tej szkoły stanowi m.in. koncepcja zarządzania przez cele i kontroli przez wyjątki.

Tzw. nowa fala w zarządzaniu obejmuje przede wszystkim badanie roli jednostek i zespołów ludzkich w osiąganiu sukcesów organizacji. Do przedstawicieli nowej fali zalicza się m.in.: J.J. Servan-Schreibera, W. Ouchiego, T.J. Petersa, R.H. Watermana. Za najważniejsze w zarządzaniu uznają oni autonomię, przedsiębiorczość i innowacyjność ludzi, dominujący w organizacji system wartości, filozofię działania [Webber, 1996].

Przykładami nowej fali w zarządzaniu są następujące koncepcje: model typu Z oraz ruch na rzecz doskonałości [Griffin, 1996]. U podstaw modelu typu Z leży spostrzeżenie W. Ouchiego o zróżnicowaniu tradycyjnych firm amerykańskich (typ A) i japońskich (typ J). Różnice te dotyczą takich kwestii, jak: czas trwania

13