1464646971

Rozdział 1. Zarządzanie. Zagadnienia wstępne

ROZDZIAŁ 1. ZARZĄDZANIE. ZAGADNIENIA WSTĘPNE

1.1. Istota i pojęcie nauki

Pojęcie „nauka” ma wiele znaczeń. W powszechnym rozumieniu, to ogół wiedzy ludzkiej, uporządkowanej w system zagadnień i wyrażonej w sądach prawdziwych lub przypuszczeniach.

Mianem nauki określa się także dyscyplinę badawczą (lub grupy tych dyscyplin), odnoszącą się do określonej dziedziny rzeczywistości. Nauka to także zespół poglądów stanowiących usystematyzowaną całość, wchodzących w skład określonej dyscypliny badawczej. Wówczas terminy „nauka” i „teoria” są bliskoznaczne. Teoria, bowiem służy poznawaniu świata w zakresie określonym przez jej przedmiot zainteresowania. Składa się ona z pojęć i relacji, powiązanych w sposób umożliwiający to poznanie [Hatch, 2002, s. 27].

Do pojęcia nauki można podchodzić zależnie od tego, na jaki aspekt w danym przypadku zwraca się uwagę. Można zatem mówić o znaczeniu czynnościowym, inaczej procesualnym lub funkcjonalnym, mając na myśli następujące po sobie czynności składające się na działalność naukową. Wyodrębnia się też znaczenie przedmiotowe, określane również jako treściowe lub wynikowe. W tym ujęciu nauka, to systematycznie uporządkowany zbiór pojęć, twierdzeń i przypuszczeń uważanych za prawdziwe i uzasadnione, będących przedmiotem działalności naukowej. Pojęcie nauka nadawane jest również dyscyplinom dydaktyki szkoły wyższej, czyli kształcenia na poziomie wyższym [Kożuch, 2007, s. 7].

Z kolei nauka w znaczeniu instytucjonalnym [Krzyżanowski, 1985, s. 43-44], to zbiór ukształtowanych i wyodrębnionych części zasobu wiedzy o rzeczywistości. Jest on usystematyzowany ze względu na przedmiot i cele procesu poznania oraz z uwagi na społeczne znaczenie rezultatów tego poznania. W tym znaczeniu nauka, to dyscyplina naukowa, czyli część nauki uznana za podstawową jednostkę jej klasyfikacji, społecznie doniosła, ukształtowana i wyodrębniona ze względu na przedmiot i cel badań lub na kształcenie na poziomie wyższym. Z punktu widzenia finansowania i rozwoju nauki oraz kształcenia kadr i szkolnictwa wyższego dyscypliny naukowe są łączone w grupy. Takie względnie trwałe ukształtowane grupy dyscyplin naukowych są uznawane za dziedziny nauki.

Na co dzień - w pewnym uproszczeniu - wystarczy mówić o funkcjonalnym i wynikowym znaczeniu pojęcia nauka [Ratajczak, 2007, s. 4]. Nauka w znaczeniu funkcjonalnym, to badanie naukowe jako rodzaj działalności społecznej, umożliwiającej rzetelne poznanie pewnego fragmentu lub aspektu rzeczywistości oraz usystematyzowane i komunikatywne ujęcie rezultatów badań.

Natomiast nauka w znaczeniu wynikowym w szerokim ujęciu, to rodzaj wiedzy, nazywanej wiedzą naukową, uzyskiwana dzięki badaniom organizowanym racjonalnie, a w węższym znaczeniu, to dyscyplina naukowa, czyli system wiedzy uzyskany przez racjonalne zbadanie fragmentu lub aspektu rzeczywistości.

W rozwoju danej dyscypliny można określić cztery stopnie tego rozwoju. Na najniższym znajdują się te dyscypliny, które zajmują się opisem na podstawie obserwacji pojedynczych przypadków. Wyższy stopień dojrzałości osiągają te dyscypliny, które formułują prawa empiryczne, przedstawiając pewne zależności

7