1933502005

184

PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA, NR 7/2015,183-188

ANNA MATCZAK, ALEKSANDRA JAWOROWSKA

klasy szkoły podstawowej, testy DMI do diagnozy możliwości intelektualnych na podstawie poziomu zaawansowania myślenia operacyjnego, przeznaczone (w wersji DMI-2) dla dzieci w wieku 6-13 lat, wreszcie - Dziecięca Skala Rozwojowa (DSR) do diagnozowania poziomu rozwoju dzieci w wieku od 2 miesięcy do 3 lat. Wszystkie te testy wydała Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (PTPPTP), ale także inne wydawnictwa mają dokonania w omawianym zakresie - na przykład wydawnictwo ERDA opublikowało adaptację niemieckiego Zestawu Testów Uzdolnień do badania inteligencji dzieci i młodzieży w wieku od 12;6, a Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych (PTPiP) - Baterię metod diagnozy rozwoju psychomotorycznego dzieci pięcio- i sześcioletnich. Warto zauważyć, że — jak wynika z prezentowanego omówienia — dostępne obecnie testy mają szeroki zakres zastosowania, pozwalając na diagnozę dziecka w każdym wieku.

Badający zainteresowani bliższą oceną poszczególnych funkcji poznawczych mają do dyspozycji testy mierzące różne zdolności szczegółowe - zdolności percepcyjne, zdolności językowe, uwagę, pamięć. Przykładowo można spośród starszych narzędzi tego typu wymienić Test Rozwoju Percepcji Wzrokowej Frostig, Test Pamięci Wzrokowej Bentona czy Test Językowy LEKSYKON Andrzeja Jurkowskiego (wszystkie trzy wydane przez PTPPTP), a spośród nowszych — Baterię diagnozy funkcji poznawczych (dla dzieci w wieku od 10 do 13 lat) i Obrazkowy Test Słownikowy Ewy Haman i Krzysztofa Fronczyka (dla dzieci w wieku 2;0—6;11; oba wydane przez PTPiP), a także Test Rozumienia Słów i Test Słownikowy dla Dzieci (oba wydane przez PTPPTP).

Wzrastające w ostatnich latach zainteresowanie tzw. miękkimi kompetencjami dało asumpt do prac, które doprowadziły do powstania narzędzi do pomiaru inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych. Jak dotąd nie ma u nas niestety powszechnie dostępnych dla psychologów metod przeznaczonych do mierzenia inteligencji emocjonalnej u dzieci. Do badania młodzieży można stosować narzędzia skonstruowane głównie z myślą o dorosłych, a więc kwestionariusze inteligencji emocjonalnej: INTE (adaptacja kwestionariusza autorstwa N. Schutte i współpracowników, PKIE i DINEMO (oba autorstwa Aleksandry Jaworowskiej i Anny Matczak), oraz testy mierzące zdolności emocjonalne - SIE-T i TRE (wszystkie wydane przez PTPPTP). Do oceny kompetencji społecznych młodzieży można stosować, także wydany przez PTPPTP, kwestionariusz KKS.

Coraz bogatszym repertuarem metod dysponują psychologowie diagnozujący trudności szkolne. Zespoły pracujące pod kierunkiem profesor Marty Bogdanowicz opracowały baterie testów do diagnozy dysleksji u uczniów klas III i V szkoły podstawowej, wydane przez PTPPTP, oraz skale ryzyka dysleksji dla dzieci wstępujących do szkoły i Skalę Gotowości Matematycznej i Ryzyka Dyskalkulii, wydane przez PTPiP. W drugim z wymienionych wydawnictw ukazały się też na przykład baterie metod diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych przeznaczone dla dzieci 8-letnich, uczniów w wieku 10-12 lat i uczniów gimnazjum oraz Test Uczenia się Słuchowego — wszystkie przydatne przy wykrywaniu ryzyka trudności szkolnych łub szukaniu ich źródeł.

Wydano też w ostatnim dwudziestopięcioleciu kilka testów na potrzeby poradnictwa zawodowego - przeznaczonych do diagnozy zainteresowań młodzieży. Jeden z nich - Inwentarz Zainteresowań autorstwa Anny Frydrychowicz i współpracowników, wydany przez nieistniejące już Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno--Pedagogicznej, swego czasu bardzo popularny, nie jest już dostępny w sprzedaży. Drugi, wydany i dystrybuowany przez PTPPTP, to Wielowymiarowy Kwestionariusz