Wspomnienia i Rozważania 101
też czymś się legitymowało, też miało wielką ideę. Wtedy myśmy za te ideę chcieli uznać odpowiedzialność za polski Październik
Na pytanie, czy ZMS w stopniu zadowalającym uzbroił swych członków w wiedzę o życiu, w umiejętność poruszania się w życiu, zwłaszcza politycznym7 Trzeba powiedzieć, że nie. Wspomniałem, ze słabością naszą był brak długofalowego metodycznego działania ideologicznego. Chociaż bardzo wartościową próbą były tzw. Wieczorowe Szkoły Aktywu, system samokształcenia aktywu, który uruchomiliśmy, ale z reguły kończyło się wszystko na omawianiu bieżących spraw. Myślę, że jest to w ogóle coś. co przewija się przez całą historię naszego ruchu młodzieżowego
Ale uważam, że wielu dobrych ludzi wyrosło z działalności ZMS-owskiej i jest to w moim przekonaniu w niewielkim tylko stopniu zauważane i podkreślane. Mówi się o pokoleniu ZMP i w podświadomości kończy się to wszystko jakby na latach działania tylko ZMP. A przecież działanie to trwało potem. Działanie to miało swój bardzo konkretny wymiar. Mówiłem o zaangażowaniu politycznym Mówiliśmy tutaj o zaangażowaniu produkcyjnym Współzawodnictwo, Brygady Pracy Socjalistycznej, patronaty. Mówiliśmy o inicjatywach kulturalnych, sportowych, o różnych formach organizowania czasu młodzieży. Mówiliśmy o konkretnych sprawach rozwiązywanych dla młodzieży. To wszystko też było działaniem, które me mogło me pozostawić trwałych śladów w świadomości i w postawach tych ludzi, którzy w nim uczestniczyli. I z całym przekonaniem chcę twierdzić, że w ZMS również wyrosły tysiące bardzo wartościowych ludzi.(...)
Warto powrócić do ważnego wydarzenia w tamtych latach, jakim był Zlot Grunwaldzki, zorganizowany w 1960 roku w 550 rocznicę bitwy pod Grunwaldem, a pomyślany jako manifestacja jedności młodzieży. Bo jedność faktycznie została przez cały czas zachowana, podziały miały charakter środowiskowy, organizacyjny, natomiast nie ideowopolityczny. I my jako ZMS podjęliśmy nawet kwestię przywrócenia iedności organizacyjnej. Wtedy w okresie Zlotu była narada aktywu wszystkich organizacji młodzieżowych zorganizowanych w ramach Zlotu Grunwaldzkiego w Ostródzie, gdzie w wygłoszonym przeze mnie referacie sprawa ta została postawiona. Nie została wówczas podjęta. Ale sam fakt odbycia Zlotu, ślubowania na Zlocie, to były, jak na tamte czasy, ważne fakty. Jedna z idei zlotu Grunwaldzkiego było właśnie zademonstrowanie jedności młodzieży.
Zresztą i współpraca międzyorganizacyjna musiała znaleźć ramy Same wydarzenia jakby nas do tego zmusiły Już w roku 1957 w Kijowie odbywał się IV Kongres Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej.