2212788088

Studia i Refleksje 21

sympatie proomturowskie. Nie był to przypadek, ale świadome podkreślenie wyboru linii programowej OMTUR był mocno i trwale osadzony w tradycjach polskiego socjalizmu, reprezentowanego przez nurt PPS, eksponujący związki między ideą socjalistyczną a narodowymi tradycjami patriotyzmu walki o niepodległość i suwerenność państwa o demokratycznym i ludowym charakterze ustrojowym. Akcentowanie tych cech i nawiązywanie do tego nurtu politycznego w okresie polskiego Października miało bardzo aktualną wymowę - było częścią walki z systemem stalinowskim. W kategoriach działań praktycznych znajdowało to wyraz w odbudowywaniu typowo omturowskich inicjatyw i doświadczeń, głównie w dziedzinie oświatowej i kulturalnej, o czym będzie szerzej przy przeglądzie najważniejszych dziedzin działalności programowej ZMS.

Zorientowanie programu działania Związku na autentyczne potrzeby i zainteresowania młodzieży, samodzielne inicjowanie różnych przedsięwzięć oraz sposobow i form ich realizacji owocowało trwałymi, wartościowymi społecznie i wychowawczo rezultatami Tak było np. w przypadku działalności oświatowej, kulturalnej, organizacji wypoczynku, działalności sportowej czy turystycznej. Ale efektywność wychowawcza działalności ZMS, rozwijanej i wzbogacanej o nowe elementy programowe, przedsięwzięcia i inicjatywy, nie była wartością stałą. Zależało to od wielu czynników, okoliczności i uwarunkowań, przede wszystkim jednak od stopnia realizacji podstawowych funkcji społecznych i politycznych związków młodzieży, to jest funkcji wychowawczych. Jeżeli formalizm i deklaratywność zastępowały rzeczowość i autentyzm społecznego zaangażowania, merytoryczny charakter działalności zastępowało efekciarstwo, powierzchowność, pogoń za ilością - wówczas efektywność wychowawcza malała i słabła. Członkowie Związku obojętnieli, stawali się pasywni, zadowalali się formułkami zamiast poglądów i przekonań. Pasja i zaangażowanie osobiste, bez których me ma sensu samokształcenie, kształtowanie własnej osobowości, trwałości postawy, gotowość uczestnictwa we wspólnym dziele - zaczęła być wartością deficytową. Szczególnie wyraźne symptomy tego kryzysu wychowawczego pojawiały się w końcowych latach istnienia ZMS - w okresie gierkowskim. Mozę to wydawać się paradoksalne, bo przecież wówczas, jak nigdy dotąd „stawiano na młodzież", na jej potrzeby i perspektywy wiążące się z hasłami „przyśpieszonego rozwoju" Ale to „stawianie" było bardziej rodzajem schlebiania, elementem propagandy sukcesu niż wysokich wymagań wychowawczych.

Byłoby niezgodne z prawdą i niesprawiedliwe „zumwersalizowanie" tych symptomów kryzysu wychowawczego, osłabienia funkcji społecznych