24 Rzecz o ZMS - ani laurka, ani pamflet
tylko inaczej sformułować podstawy ideowe i program działania, ale również inaczej zchierarchizować zadania - bieżące i bardziej perspektywiczne. Była to potrzeba przynajmniej taktyczna. ZMS musiał coś zaproponować młodym ludziom, którzy mieli dość ZMP. ale chcieli być społecznie aktywni, widzieli swoje miejsce w organizacji, innej niż zbiurokratyzowany i sztywny ZMP Dlatego też ZMS. odcinając się od swego poprzednika, konstruując własny model związku młodzieży - autonomicznego, suwerennego i samodzielnego, wyakcentowywał własne, świeże, oryginalne, dobrze trafiające me tylko w nastroje, ale i pilne potrzeby społeczne - inicjatywy i przedsięwzięcia. Nie oznacza to jednak, ze przekreślał wszystko, co było rodem z ZMP, me kontynuował i nie wykorzystywał dorobku i doświadczeń tego Związku Niektóre przejmował wprost, inne adoptował bardziej selektywnie, dostosowując do nowych warunków społeczno-politycznych i nowych potrzeb
Jeśli idzie o nowe. własne inicjatywy ZMS, bardzo głośną i bodaj najważniejszą społecznie w owym czasie, podjętą niemal nazajutrz po powstaniu Związku, była inicjatywa powoływania własnych, młodzieżowych spółdzielni mieszkaniowych Słynne po dziś dzień jest warszawskie "Osiedle Młodych" na Grochówie, bo taką nazwę właśnie przyjęła pierwsza w kraju młodzieżowa spółdzielnia mieszkaniowa, powstała z ZMS-owskiej inicjatywy.
Z dorobku i doświadczeń OMTUR ZMS przejął me tylko ideę. ale i rozwiązania programowo-organizacyjne Uniwersytetów Robotniczych, ważnych placówek oświatowych, które również wychodziły naprzeciw pilnym i ważnym potrzebom społecznym i interesom młodzieży. Uniwersytety Robotnicze stały się całym, szeroko rozbudowanym systemem oświatowo-wychowawczym
Te dwa przykłady są ilustracją kształtowania się programu działania ZMS - inicjatyw własnych i kontynuacji - na gruncie umiejętnego odczytywania i reagowania na zmieniające się w czasie, wraz z dynamiką przemian społeczno-politycznych i gospodarczych, zadania w rozwoju kraju, interesy i potrzeby młodzieży.
Ewolucja programu działalności ZMS. dokonująca się w poszczególnych fazach rozwojowych Związku, była zjawiskiem naturalnym, choć przyczyny i powody zmian były różne. Trzeba było na przykład dostosowywać rozwiązania programowe do zróżnicowanych potrzeb środowisk wchodzących w skład Związku Trzeba było "zmieniać wektory" w sytuacjach napięć i konfliktów społecznych, których me brakowało w latach istnienia Związku. Były to więc zmiany wynikające z własnej inicjatywy t wymuszane okolicznościami zewnętrznymi Ważne jednak było. ze