26 Rzecz o ZMS - ani laurka, ani pamflet
państwowych planów rozwoju kraju, ale zarazem o obronę interesów i praw pracowniczych, rozwiązywanie problemów, związanych ze zdobywaniem i podnoszeniem kwalifikacji, awansu zawodowego.
Od początków istnienia. ZMS wzywał i mobilizował młodzież pracującą do przodowania w produkcji, inicjowania i upowszechniania czynów społecznych, organizowania młodzieżowych brygad produkcyjnych, rozwijania ruchu racjonalizacji i organizacji procesów wytwórczych oraz innych form wyzwalania pomysłowości i zaangażowania młodzieży, tworzenia warunków do rozwijania i praktycznego zastosowania doświadczeń i wiedzy młodych pracowników
W tych działaniach ZMS wyraźnie nawiązywał do tradycji swoich poprzedników: ZWM i ZMP; symbolem owych tradycji był zetwuemowski wyścig pracy łódzkich włókmarek i Nowa Huta. wznoszona trudem głównie młodzieży zetempowskiej i junaków ze „Służby Polsce"
Inicjowanie i organizowanie udziału młodych w realizacji zadań społeczno-gospodarczych ZMS traktował w kategoriach wychowawczych - jako wyraz patriotyzmu i zarazem obywatelskiej, gospodarskiej dojrzałości młodego pokolenia Ruch czynów społecznych i produkcyjnych uważany był, jak to wówczas określano, za jedną z najważniejszych dźwigni pracy ideowo-wychowawczej ZMS wśród młodzieży Odnosiło się to do wszystkich środowisk Związku Zasady wychowania przez pracę, o czym już wspominałem, miały charakter uniwersalny. Kładziono nacisk na sensowność i społeczny pożytek inicjatyw kół Związku czy innych zespołów. Mówiono, „pomyślcie sami, jaka to ma byc praca. Uważajcie tylko na jedno: mech będzie to praca konkretna i namacalna Jej efekt musi być społecznie użyteczny". W praktyce bywało różnie były wartościowe, rzeczywiście użyteczne społecznie, „mierzalne" wyniki tych niewątpliwie cennych i popularnych w Związku a także w szerszej opinii społecznej inicjatyw. Ale nie brakowało, niestety, formalizmu, propagandowego efekciarstwa, nadmiernej okazjonalności, politycznego „dowartościowywania" na siłę. W ten sposób gubiły się walory wychowawcze, często marnotrawiono autentyczne zaangażowanie, pomysłowość i ofiarność młodych. Mimo to główne kierunki działalności ZMS w dziedzinie realizacji zadań społeczno-gospodarczych odpowiadały potrzebom gospodarki narodowej, aktualnym w danej chwili, dostosowanym do zmieniających się okoliczności i uwarunkowań. Starano się o wzbogacanie ich treści, różnicowanie form realizacji tak. aby - w miarę możliwości - jak najlepiej spełniały rolę nosiciela postępu